Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

Pracownia Współczesnej Literatury i Komunikacji Społecznej

Pomysł pracy seminaryjnej nad kategoriami opisu Zagłady zrodził się z obserwacji, że mówienie o Holocauście jest w Polsce silnie uwikłane w procesy definiowania i redefiniowania tożsamości zbiorowej. Wedle triady R. Hilberga Polacy zaliczali się do grupy bystanders, a więc nie uczestniczyli w zdarzeniach bezpośrednio - nie byli ani sprawcami, ani ofiarami. Mimo to określenie ich roli w eksterminacji, stosunek do ofiar oraz wpływ zakorzenionych w kulturze praktyk dyskryminacyjnych (XIX i XX wiecznego antysemityzmu) na realizację ostatecznego rozwiązania mają zasadnicze znaczenie dla autowizerunku grupy większościowej, a co za tym idzie dla jej samooceny. Możliwość – czy patrząc z innej perspektywy: groźba – przeformułowania lub krytyki zastanych praktyk i autodefinicji sprawia, że dyskusja o Zagładzie wywołuje w Polsce żywe emocje.
Już w czasie wojny polska kultura żywo zareagowała na eksterminację. Z jednej strony pojawiły się głosy wydobywające na jaw zachowania zbiorowe sprzyjające realizacji ostatecznego rozwiązania. Intelektualiści i pisarze zauważali rodzaj porozumienia z okupantem w sprawie Żydów, zadowolenia z eksterminacji wypowiadanego głośno lub nieświadomego, przejawiającego się jedynie w zbiorowych praktykach. Z drugiej strony wiedza ta poddawana była kulturowej obróbce służącej tworzeniu pozytywnego autowizerunku polskiej większości oraz zacieraniu trudnych elementów polsko-żydowskiej historii.

Kierownik projektu: prof. Maryla Hopfinger-Amsterdamska
Członkowie zespołu: dr Aranzazu Calderón Puerta, dr Katarzyna Chmielewska, dr Helena Datner-Śpiewak, dr Elżbieta Janicka, Ewa Koźmińska-Frejlak, dr Bożena Keff, mgr Wojciech Wilczyk, dr Anna Zawadzka, dr Tomasz Żukowski

Zapraszamy do lektury książki Elżbiety Janickiej i Tomasza Żukowskiego Przemoc filosemicka? Nowe polskie narracje o Żydach po roku 2000.
Wywiady z autorami można przeczytać "Dużym Formacie" (11.08.2016; http://wyborcza.pl/duzyformat/1,127290,20527510,nasze-fantazje-o-zydach.html), "Tygodniku Powszechnym" (04.09.2016) oraz "Polityce" (19.10-25.10.2016; http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1679550,1,jak-mowic-o-zydach.read).

    Spis treści

Zapraszamy do lektury naszej najnowszej książki!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Spis treści