Prace nad słownikiem biobibliograficznym Współcześni polscy pisarze i badacze literatury rozpoczęły się w roku 1989 od zestawienia listy twórców rozwijających działalność głównie po 1918. Przyświecała tym pracom idea stworzenia aktualnego warsztatu dokumentacyjnego do studiów nad współczesną literaturą polską. Powstałe wcześniej w Pracowni Dokumentacji Literatury Współczesnej dwie serie Słownika współczesnych pisarzy polskich ukazały się w latach 1963–1966 i 1977–1980, a objęły hasła twórców, którzy zadebiutowali przed 1950 (seria I) i w 1950-1965 (seria II), doprowadzając informacje do 1957 (seria I) i 1970 (seria II). Dostarczały więc pod koniec lat osiemdziesiątych wiedzy spóźnionej o kilkadziesiąt lat. Stąd inicjatywa prof. Jadwigi Czachowskiej opracowania nowej serii, w której zaktualizowane zostałyby hasła z serii I i II (w sumie 1305) oraz dołączone hasła pisarzy i badaczy, debiutujących między 1965 a 1988 (ponad 700). Istotne znaczenie przy jej podjęciu miał nadto fakt, iż przemiany ustrojowe po roku 1989 spowodowały, że nowy słownik, w odróżnieniu od wcześniejszych publikacji, nie podlegał ingerencji cenzury i można było uzupełnić z jednej strony biogramy pisarzy o fakty usuwane przez cenzorów, a z drugiej – do listy haseł dodać twórców pominiętych z przyczyn politycznych.
Dobór haseł w stosunku do pisarzy współczesnych stanowił poważny problem z powodu braku możliwości pełnej oceny dorobku autora, który nadal rozwija swoją twórczość. Wykorzystano, jako podstawowe, kryterium formalne w postaci publikacji trzech utworów, a nadto dotychczasowe oceny krytyków. Brano także pod uwagę specyfikę niektórych uprawianych przez twórców gatunków (np. krytycy nie zawsze lub z opóźnieniem drukują zebrane tomy recenzji) lub inne okoliczności (np. przedwczesną śmierć autora). Jeśli chodzi o badaczy literatury stosowano także warunek uzyskania tytułu naukowego profesora (chyba że uczony uprawiał także działalność krytyczną lub literacką).
Także opracowanie haseł tego typu wymagało odmiennych procedur badawczych, wynikających z konieczności czerpania informacji od samego bohatera hasła wobec niedostatku innych źródeł. Posłużono się rozpisaniem ankiety wśród żyjących twórców, co pozwalało w miarę możliwości zachować jednolitość w zakresie wiedzy o autorze, udostępnianej w poszczególnych biogramach. Opierano się, oczywiście, także na wszelkich innych dostępnych materiałach. Rozmiary haseł nie były limitowane i ich objętość zależała jedynie od aktywności życiowej i twórczej autorów oraz pozyskanych informacji.
Wprawdzie metodologia przygotowania kolejnych serii słownika podlegała modyfikacjom, ale podstawowe zasady pozostały niezmienne: hasła mają charakter wyłącznie faktograficzny, a ich budowa składa się z biogramu, bibliografii podmiotowej i przedmiotowej. Biogram skupia się wokół faktów dotyczących twórczości literackiej bądź naukowej. Bibliografia rejestruje głównie twórczość ogłoszoną w formie książkowej (lub wystawienia teatralnego) oraz w wyborze niektóre inne formy twórczości. Dział Opracowań zawiera w t. 1–3 tylko wybrane ważniejsza (przede wszystkim naukowe) omówienia twórczości autora; w następnych tomach zdecydowano się wybór poszerzyć o wartościowe bieżące recenzje.
Jako głównych odbiorców słownika przewidziano badaczy literatury, ale z przekonaniem, że będzie on również użyteczny dla studentów, nauczycieli, bibliotekarzy, wydawców i licealistów. Tomy 1–10 o objętości 95 arkuszy, zawierające około 2040 haseł, zostały wydane w latach 1994–2007. Ze względu na niemal dwudziestoletni proces powstawania tej serii, w tomie 10 zamieszczono uzupełnienia do wcześniejszych tomów obejmujące okres do 2006 roku.
Zespół autorski:
mgr Katarzyna Batora (t. 4–10)
prof. dr hab. Jadwiga Czachowska (t. 1–10)
dr hab. Beata Dorosz, prof. IBL PAN (t. 1–10)
dr hab. Ewa Głębicka (t. 1–10)
mgr Anna Hejman (t. 1–3)
mgr Jadwiga Kaczyńska (t. 4)
dr Maria Kotowska-Kachel (t. 6–10)
dr Feliksa Lichodziejewska (t. 1, 3)
prof. dr hab. Roman Loth (t. 5)
mgr Barbara Marzęcka (t. 4–10)
mgr Julia Pitera (t. 1–3)
mgr Marlena Sęczek (t. 10)
dr Alicja Szałagan (t. 1–10)
dr Barbara Tyszkiewicz (1–5, 7–10)
dr Barbara Winklowa (t. 1, 3)
dr Joanna Zawadzka (t. 1–10)