Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

dr, adiunkt
Identyfikator ORCID: 0000-0003-3462-7314

Pracownia Literatury II połowy XIX wieku
Zespół Edytorstwa Naukowego Tekstów II Połowy XIX wieku
zastępca redaktora naczelnego rocznika naukowego „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej”

e-mail: agata.grabowska-kuniczuk@ibl.waw.pl; napis@ibl.waw.pl

Główne kierunki zainteresowań naukowych:
Historia literatury pięknej i użytkowej schyłku XVIII i drugiej połowy XIX wieku, twórczość Bolesława Prusa (szczególnie ostatni etap życia pisarza), biografistyka, zjawiska z pogranicza literatury i kultury, edytorstwo naukowe.

PUBLIKACJE

Rozprawy i artykuły

• A ‘judgement of the eye’? The way(s) the world is perceived in Bolesław Prus’s prose works. „Napis” special issue (2022) – Inscription. An Anthology 1: Zob. link.
• Kłótnie matkobójców, czyli o konfederackich tekstach rozliczeniowych. W: W Wielkopolsce i nie tylko. Materiały z konferencji „Za wiarę i wolność” w 250. rocznicę konfederacji barskiej, red. B. Judkowiak, W. Ratajczak, Poznań 2022, s. 217–235.
•  „Przekreśl albo nie wydrukuję”. Autograf fragmentu „Pana Graby” jako dokument warsztatu pisarskiego młodej Elizy Orzeszkowej i relacji autorki z redaktorami w świetle jej korespondencji z Józefem Sikorskim. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio FF – Philologiae”, numer edytorski Teksty i ich genezy 2021 t. XXXIX s. 83–95: Zob. link oraz Zachowany fragment autografu „Pana Graby” Elizy Orzeszkowej – opracowanie edytorskie, tamże, s. 251–270: Zob. link (z Agnieszką Bąbel).
• Bolesław Prus odzwierciedlony w  swoich rzeczach. Spis pamiątek po pisarzu w przekazie Oktawii Głowackiej i Feliksa Araszkiewicza z aneksem Pamiątki po Aleksandrze Głowackim (Bolesławie Prusie) przekazane przez żonę do Muzeum Narodowego w Warszawie, oprac. A. Grabowska-Kuniczuk. „Napis” 2018, nr 24: Nie tylko wiersz, nie tylko roman. Literatura polska i rosyjska w kontekście gatunków literackich, s. 297–310 i 310–325: Zob. link; Zob. link.
• Bolesław Prus w przypisach i przypiskach. Studium przypadku (z Agnieszką Bąbel). „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie” 2017 nr 2: Filozofia przypisu, s. 33–42: Zob. link.
• Bolesław Prus redaguje tekst czyli jak autor doskonalił swój warsztat pisarski? Prusowskie (auto)poprawki na przykładzie maszynopisów kronik i ostatniej ukończonej powieści „Dzieci”. W: Bolesław Prus – mieszkaniec, kronikarz i pisarz Warszawy. Warszawa 2016. „Sesje Varsavianistyczne”.
• Prus, „Dzieci” i cenzura. „Sztuka Edycji. Studia Tekstologiczne i Edytorskie” 2015 nr 1: Edytorstwo a cenzura (XIX–XX wiek), s. 33–38: Zob. link.
• Bolesława Prusa „zabawa” w pisanie na maszynie – narzędzie, autor, tekst (z Martą Parnowską) z opracowaniem merytorycznym i filologicznym odczytanego z rękopisu BPW 128 IV tekstu: Bolesław Prus [Nauka Prusa pisania na maszynie]. „Napis” 2015, nr 21: Sztuka tracenia, sztuka rezygnacji. Samoograniczenie i autocenzura, s. 235–249 i 250–261: Zob. link; Zob. link.
• „Sąd oka?” O sposobach postrzegania świata w twórczości Bolesława Prusa. „Napis” 2014, nr 20: W soczewce. Wybrane aspekty wizualności w kulturze XIX wieku, s. 140–153: Zob. link.
• W poszukiwaniu pierwowzoru Wokulskiego. Między prawdą a fikcją – wspomnienia rodzinne Leokadii Korwin-Pawłowskiej (z Agnieszką Bąbel). W: Realiści, realizm, realność. W stulecie śmierci Bolesława Prusa, red. E. Paczoska, B. Szleszyński, D.M. Osiński. Warszawa 2013, s. 13–28.
• Przejaskrawiony biografizm czy ukryta prawda? Echa przeżyć autora w powieściach Bolesława Prusa („Dusze w niewoli”, „Lalka”, „Dzieci”). „Napis” 2011, nr 17: Jawne i ukryte w literaturze i kulturze, s. 31–40: Zob. link.
• Między metryczką a przypisem. Doświadczenia edytorów „Literatury konfederacji barskiej” (z Agnieszką Bąbel). W: „Wiek Oświecenia” 2011 nr 27: O edytorstwie źródeł osiemnastowiecznych, s. 84–98
• Wspomnienie o profesorze Januszu Maciejewskim (1930–2011) oraz przygotowanie redakcyjne Bibliografii prac Profesora Janusza Maciejewskiego (z Agnieszką Bąbel). „Pamiętnik Literacki” 2011, z. 2, s 259–262.
• „Kodeks światowy” i „towarzyskie nieprzyzwoitości”. Zakazy i nakazy w polskich dziewiętnastowiecznych poradnikach savoir-vivre’u (z Agnieszką Bąbel). „Napis” 2009, nr 15: Umysły zniewolone. Literatura pod presją, s. 225–241: Zob. link.
• Absurdy codzienności w optyce komizmu u kronikarzy polskich XIX i XX wieku (na przykładzie Bolesława Prusa i Antoniego Słonimskiego). „Napis” 2008, nr 14: Krzywe zwierciadło na gościńcu. Literacka satyra, karykatura, groteska, s. 387–397: Zob. link.
• (Roz)poznawanie anegdoty. Próba opisu zjawiska. W: Żywioł słowa. Literatura i jej formy mówione. Pod red. J. Maciejewskiego. Warszawa 2007, s. 27–46.
• Dziewiętnastowieczna anegdota zapisana we wspomnieniu, felietonie i gawędzie. Jej związki z literaturą mówioną i funkcje w narracji. W: Żywioł słowa. Literatura i jej formy mówione. Pod red. J. Maciejewskiego. Warszawa 2007, s. 47–55.
• Anegdotyczny portret człowieka uwikłanego w codzienność – z „Kronik” Bolesława Prusa i wspomnień o pisarzu. W: Codzienność w literaturze XIX (i XX) wieku. Od Adalberta Stiftera do współczesności. Pod red. G. Borkowskiej i A. Mazur. Opole 2007, s. 397–410.
• Przez okulary Dziadzia. Rodzinne tajemnice, anegdoty i plotki w twórczości Bolesława Prusa. „Prace Polonistyczne”, Łódź 2006. T. II, s. 41–49.
• „Wszystkie odcienie grzeczności”. Przemiany znaczeniowe pojęcia słownikowego od Lindego do Doroszewskiego. „Napis” 2004, nr 10: Formy i normy stosowności, s. 281–288: Zob. link.
• Miłość przeciw przemijaniu. „Młoda Polonistyka” 1999 nr 3, s. 33–41.
• Czasowniki mówienia w gwarze kurpiowskiej (z Ewą Dąbrowską). W: Polszczyzna regionalna. Materiały z sesji językoznawczej w Ostrołęce. Pod red. H. Sędziak. Warszawa 1994 (publikacja wpisana na listę Houellebecq Bibliographie Linguistique de l’année 1997).

Recenzje

• Bolesław Prus: pisarz nowoczesny. Pod red. Jakuba A. Malika. Lublin: Wydawnictwo KUL 2009 (wspólnie z Agnieszką Bąbel). „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” R. III (XIV) 2010.
• A. i R. Pettyn, Wielka księga anegdot (Wydawnictwo Kleks, Bielsko-Biała 1998). „Napis” 1999, nr 3, s. 367–371: Zob. link.
• A. Martuszewska, Ta trzecia. Problemy literatury popularnej (Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1997). „Napis” 1998, nr 2, s. 198-–203.

Opracowanie haseł do słowników

• Słownik polskiej krytyki literackiej 1764-1918, cz. II: hasła osobowe” (w przygotowaniu).
• Leksykon „Lalki”. Red. A. Kowalczykowa i A. Bąbel. Warszawa 2011: Zob. link.

Prace edytorskie

• B. Prus: Pisma wszystkie. Powieści: Przemiany. Warszawa–Lublin: Wydawnictwo Episteme 2019 (wstęp, opracowanie edytorskie i redakcja, wspólnie z Agnieszką Bąbel).
• B. Prus: Pisma wszystkie. Powieści: Dzieci. Warszawa–Lublin: Wydawnictwo Episteme 2016 (wstęp, opracowanie edytorskie i redakcja).
• Opracowanie merytoryczne oraz redakcja książki Bolesław Prus. W Warszawie. Wybór z „Kronik”. T. 1–3. Wybór i wstęp: S. Sandler. Warszawa 2013 (z Agnieszką Bąbel).
• Opracowanie merytoryczne i filologiczne kilkudziesięciu tekstów do antologii Literatura konfederacji barskiej (dialogi, wiersze, proza narracyjna), redakcja całości oraz opracowanie indeksu, Warszawa 2005–2009 (T. 1: Dramaty. Warszawa 2005; T. 2: Dialogi. Warszawa 2005; T. 3: Wiersze. Warszawa 2008; T. 4: Silva rerum. Warszawa 2009).

Ważniejsze prace w przygotowaniu

• Edycja krytyczna powieści Elizy Orzeszkowej Pan Graba (z Agnieszką Bąbel).
• Żona pozytywisty. Portret Oktawii Głowackiej (Prusowej) na podstawie niepublikowanej korespondencji wdowy po pisarzu.
• Opracowanie korespondencji prywatnej i handlowej Oktawii Głowackiej: Prywatna korespondencja Oktawii Głowackiej post mortem męża, pisarza (Bolesława Prusa) oraz Spadek po pisarzu. Korespondencja handlowa Oktawii z Trembińskich Głowackiej. 
• Monografia ostatniego etapu życia i twórczości Bolesława Prusa Prus versus Głowacki. Ostatnia dekada życia i twórczości pisarza – próba biografii. 

Udział w życiu naukowo-organizacyjnym

• Od 2021 roku członek Warszawskiego Oddziału Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza.
• Od 2004 członek redakcji rocznika naukowego „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej” (2005–2016 sekretarz Redakcji, od 2017 zastępca redaktora naczelnego).
• Od 2000 członek Zespołu Badań Obszarów Trzecich Literatury, powstałego i afiliowanego przy Instytucie Badań Literackich PAN.
• Od 1993 członek Pracowni Literatury Okolicznościowej i Użytkowej w Instytucie Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego.

Prace redakcyjne

• Współredagowanie rocznika naukowego „Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej” od 2008 roku (nr 14–28).
• Współredakcja numeru specjalnego „Napisu”: Inscription. An Anthology 1 Zob. link.
• Współredakcja książki: Z. Trzeszczkowska (Adam M-ski), Listy do Zenona Przesmyckiego z lat 1887–1901. Wstęp i oprac. A. Błasińska. Warszawa 2019 (z Agnieszką Bąbel).
• Współredakcja książki Bolesław Prus. W Warszawie. Wybór z „Kronik”. T. 1–3. Wybór i wstęp: S. Sandler. Warszawa 2013 (z Agnieszką Bąbel).
• Współredakcja antologii Literatura konfederacji barskiej (dialogi, wiersze, proza narracyjna). Warszawa 2005–2009 (T. 1: Dramaty. Warszawa 2005; T. 2: Dialogi. Warszawa 2005; T. 3: Wiersze. Warszawa 2008; T. 4: Silva rerum. Warszawa 2009) – z Januszem Maciejewskim, Jackiem Wójcickim i Agnieszką Bąbel.
• Współredakcja książki zbiorowej: Żywioł słowa. Literatura i jej formy mówione. Warszawa 2007 (z Januszem Maciejewskim i Agnieszką Bąbel).

Członek komitetów organizacyjnych konferencji

• W soczewce. Wybrane aspekty wizualności w kulturze XIX wieku, Siedlce, 29–30 maja 2014.
• XXII sesja varsavianistyczna Bolesław Prus. Mieszkaniec, pisarz i kronikarz Warszawy, Warszawa, 19 października 2012 r.
• Jawne i ukryte w literaturze i kulturze, Warszawa, 17–19 maja 2011 r.
• Sekrety Orzeszkowej, Warszawa, 8–10 listopada 2010 r.
• Literatura i rytuały, Ciążeń, 7–9 czerwca 2010 r.
• Umysły zniewolone. Literatura pod presją, Konstancin–Obory, 27–29 listopada 2009 r.
• Krzywe zwierciadło na gościńcu. Literacka satyra, karykatura, groteska, Kielce, 6–8 maja 2008 r.
• „Grzeczność nie jest nauką łatwą ani małą…” Formy i normy stosowności w literaturze okolicznościowej i użytkowej, Konstancin–Obory, 20–22 października 2004 r.

Członek projektów badawczych

• Dzieła zebrane (cz. I) i Listy zebrane Elizy Orzeszkowej. Edycja krytyczna, kierownik dr I. Wiśniewska, grant NPRH nr 11H 18 0012 87, lata 2020–2024), wykonawca (współautor edytorskiego opracowania Pana Graby i autor opracowania edytorskiego listów Elizy Orzeszkowej do Ellen Wester do tomów listów pisarki do tłumaczy).
• Słownik polskiej krytyki literackiej XIX wieku. 1764–1918 (cz. 2. Hasła osobowe), Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza, kierownik prof. dr hab. Teresa Kostkiewiczowa, grant NPRH nr 11H 17 0213 85, lata 2018-2022, wykonawca (autor haseł osobowych).
• Edycja krytyczna pism wszystkich Bolesława Prusa (cz. 1), Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza, kierownik prof. dr hab. B. Obsulewicz-Niewińska, grant NPRH nr 11H 11 024680, lata 2012–2017, wykonawca (autor wstępu i opracowania powieści Dzieci oraz współautor wstępu, opracowania powieści Przemiany).
• Rok Prusa pod patronatem UNESCO (2012).
• Literatura i jej formy mówione – jeden z głównych wykonawców (grant naukowy nr 2 HO1C 007 25 finansowany przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, po zmianie nazwy Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego 2003–2006).
• Literatura konfederacji barskiej – jeden z głównych wykonawców (grant przyznany przez KBN 1999)

oraz projekty realizowane w ramach prac nad przygotowaniem kolejnych numerów rocznika naukowego „Napis”:
• Program MEiN „Rozwój czasopism naukowych” na lata 2022–2024 – jeden z głównych wykonawców (umowa nr RCN/SP/0448/2021/1).
• Program MKDNiS „Czasopisma” na lata 2021–2022 – jeden z głównych wykonawców (umowa nr 10962/21/FPK/IK).
• Program MNiSW (obecnie MEiN) „Wsparcie dla czasopism naukowych” na lata 2019–2020 – jeden z głównych wykonawców (umowa nr 67/WCN/2019/1).

Inne prace

• 2014, 2017–2022 – Festiwal Nauki w Warszawie (wykłady połączone z prezentacją: Bolesława Prusa i maszyna do pisania; „Drobiazgi, które nosił przy sobie”. O pasjach i zwyczajach Bolesława Prusa; „Dlaczego Pan Bóg nie stworzył mnie foką […]?” Bolesław Prus. Przyzwyczajenia, pragnienia i potrzeby pisarza; Taciunia, „władza moja” czy „żona nudnego autoramentu”. Oktawia, żona Prusa; Między wersjami. Jak kolejne redakcje zmieniają tekst powieści Elizy Orzeszkowej „Pan Graba”? (z Agnieszką Bąbel); Cyfrowe rękodzieło. Humanistyczne czasopismo naukowe w Internecie – przypadek „Napisu” (z Agnieszką Bąbel: wydarzeniu towarzyszyła wystawa okładek rocznika naukowego „Napis”: To, co NAPISano, trwa…).