Literatura Staropolska

Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. Przewodnik biograficzny i bibliograficzny. T. I-V

Koordynacja całości: Roman Loth.
To pięciotomowe kompendium dotyczy dziejów literatury polskiej od jej początków po rok 1918. Zawiera ponad 270 haseł - sylwetek pisarzy, obejmujących biogram, bibliografię podmiotową oraz wybór bibliografii przedmiotowej.
Wszystkie tomy zostały zdigitalizowane i udostępnione w repozytorium RCIN (http://rcin.org.pl/).
     1. Tom I (A-H):
     http://rcin.org.pl/Content/61303/WA248_80305_III-23-688_dawni-pisarze-1_o.pdf
W tomie I znalazły się m.in. hasła: Asnyk Adam, Berent Wacław, "Bogurodzica", Długosz Jan, Fredro Aleksander.
     2. Tom II (I-Me):
     https://rcin.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/61304?id=61304
W tomie II znalazły się m.in. hasła: Kadłubek Wincenty, Kasprowicz Jan, Kochanowski Jan, Kołłątaj Hugo, Kopernik Mikołaj, Krasiński Zygmunt, Kraszewski Józef Ignacy, "Legenda o św. Aleksym", Lelewel Joachim, Leśmian Bolesław.
     3. Tom III (Mia-R):
     https://rcin.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/61306?id=61306
W tomie III znalazły się m.in. hasła: Mickiewicz Adam (wraz z pierwszym kompletnym indeksem tytułów utworów Mickiewicza), Morsztyn Jan Andrzej, Norwid Cyprian, Orzeszkowa Eliza, Prus Bolesław, Przybyszewski Stanisław, Rej Mikołaj, Reymont Władysław Stanisław.
     4. Tom IV (S-T):
     https://rcin.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/61305?id=61306
W tomie IV znalazły się m.in. hasła: Sęp Szarzyński Mikołaj, Sienkiewicz Henryk, Skarga Piotr, Słowacki Juliusz, Staszic Stanisław, Świętochowski Aleksander, Tetmajer Kazimierz Przerwa, Trembecki Stanisław.
     5. Tom V (U-Ż):
     https://rcin.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/61307?id=61307
Tom V zawiera m.in. hasła: Woronicz Jan Paweł, Wujek Jakub, Wyspiański Stanisław, Zapolska Gabriela, Żeromski Stefan oraz uzupełnienia do tomów poprzednich i indeksy (w tym obszerny indeks wszystkich wymienionych w przewodniku tytułów oraz indeks nazw osobowych).

"Nie lękaj się mię tym razem". Ciekawe spotkanie mistrza Polikarpa

Witold Wojtowicz,  Nie lękaj się mię tym razem". Ciekawe spotkanie mistrza Polikarpa, [w:] "Widzenie Polikarpa. Średniowieczne rozmowy człowieka ze śmiercią", red. A. Dąbrówka, P. Stępień, Warszawa 2014, s. 140-168
Wersja online (format pdf)
 

"Nobis hoc opus recitate". Kilka uwag o fikcji oralności w Kronice Anonima tzw. Galla

Witold Wojtowicz, "Nobis hoc opus recitate". Kilka uwag o fikcji oralności w Kronice Anonima tzw. Galla, w: Nobis operique favete. Studia nad Gallem Anonimem, red. A. Dąbrówka, E. Skibiński, W. Wojtowicz, Warszawa 2017, s. 281-304
Wersja online (format pdf)

"Okrutny żal". Figliki Mikołaj Reja a dramatyzacje liturgiczne

Witold Wojtowicz, "Okrutny żal". Figliki Mikołaj Reja a dramatyzacje liturgiczne, "Teksty Drugie" 2019, nr 2, s. 171-186
Wersja online (format pdf)

Co się kryje w przysłowiach staropolskich? – o funkcjach przysłów w kulturze

Intuicja dość dokładnie podpowiada nam, co to jest przysłowie. Posługujemy się nim w mowie potocznej, znajdujemy w literaturze pięknej, czasem udaje się wyłuskać je z tekstów przemówień sejmowych albo też dostrzec na billboardach. Dziś nie traktujemy przysłów poważnie, choć są "mądrością narodów", podczas gdy w dawnych wiekach uczono przysłów w szkole. Może zatem warto im się przyjrzeć okiem badacza kultury dawnej po to, by odpowiedzieć na pytanie, jakie społeczne i kulturowe potrzeby zaspokajała ta mała forma literacka. Co się kryło w przysłowiach staropolskich? A dziś – po co nam przysłowie?
 

Cztery Sępowe sonety

Autor analizuje cztery sonety Mikołaja Sępa Szarzyńskiego (I, II, IV i V), pokazując ich wspólnotę artystyczną i ideową. Próbuje również odnaleźć w tekstach staropolskiego poety treści uniwersalne, bliskie czytelnikowi z XXI wieku.

Epika zachodnioeuropejska i możliwości jej recepcji w warunkach polskiej kultury średniowiecznej. Uwagi wstępne

Witold Wojtowicz, Epika zachodnioeuropejska i możliwości jej recepcji w warunkach polskiej kultury średniowiecznej. Uwagi wstępne, [w:] Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski, red. J. Banaszkiewicz, A. Dąbrówka, P. Węcowski, Warszawa 2018, s. 59-78
Wersja online (format pdf)

Experimentum virtutis Frydrusza Herburta, poenitentia Bolesława albo o interpretowaniu utworów Mikołaja Sępa Szarzyńskiego

Witold Wojtowicz, Experimentum virtutis Frydrusza Herburta, poenitentia Bolesława albo o interpretowaniu utworów Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, "Śląskie Studia Polonistyczne" 2019, z. 2, s. 37-43
Wersja online (format pdf)

Filozofia renesansu

Estera Lasocińska, Filozofia renesansu, w: Most. Przewodnik dla licealistów, red. Jerzy Szeja i Marzanna Leociak, Wydawnictwo STENTOR, Warszawa 2004, s. 23-30.
Wersja online (format pdf)

Inny Kochanowski

Tematem wykładu jest Kochanowski jako artysta, świadomy nie tylko swojej kreacyjnej mocy, ale także ceny, którą za nią płaci. Twórczość poety zostaje skonfrontowana z antycznymi mitami o pierwszych artystach. Autor wykładu eksponuje ciemne, pesymistyczne wątki w twórczości Kochanowskiego. Opiera się przy tym zarówno na "Fraszkach" i "Pieśniach" jak i "Trenach". Przeprowadza także oryginalną analizę "Odprawy posłów greckich", zwracając uwagę na dwuznaczność postaci Antenora.

Jana Kochanowskiego "Przy pogrzebie rzecz"

Przy pogrzebie rzecz to jedyna znana oracja Jana Kochanowskiego i najstarsza znana pogrzebowa oracja szlachecka. Wykład przedstawia propozycję odczytania tekstu przez pryzmat staropolskiej obrzędowości funeralnej i rodzimej tradycji gatunku mowy wygłaszanej w imieniu rodziny zmarłego (oratio nomine consanguineorum / oratio gratiarum actoria) stanowiącej odpowiedź na kondolencję od gości.
Zakres wykładu: antyczne mowy pogrzebowe (epitaphios logos i laudatio funebris), trzy rodzaje retoryczne (sądowy, doradczy, pokazowy), pogrzeb staropolski (pompa funebris, portret trumienny, castrum doloris,  archimimus, pogrzeb ubogi i pogrzeb wystawny, scenariusz pogrzebu), analiza tekstu mowy: egzordium (wstęp o charakterze refleksyjno-filozoficznym), confirmatio (pochwała zmarłego brata), peroratio (dziękowanie), literatura użytkowa a literatura piękna.  
W wykładzie wykorzystano:
- tekst z edycji: Jan Kochanowski, Fragmenta (seria: Jan Kochanowski, Dzieła wszystkie. Wydanie sejmowe. Tom V – w druku)
- skan: Jan Kochanowski, Fragmenta albo pozostałe pisma Iana Kochanowskiego. W Krakowie, W Drukarni Łazarzowey, Roku Pańskiego 1590. Egzemplarz ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, sygn. VIII-XVI.323 adl. (on-line: http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=83119&from=publication).

 

Między oralnością a pismem. Kilka uwag o staropolskiej "Legendzie o św. Aleksym"

Witold Wojtowicz,  Między oralnością a pismem. Kilka uwag o staropolskiej "Legendzie o św. Aleksym", "Pamiętnik Literacki" 2007, z. 2, s. 185-206
Wersja online (format pdf)

Nowe wydania – stare podręczniki. Kilka uwag o akademickim Sępie

Witold Wojtowicz, Nowe wydania – stare podręczniki. Kilka uwag o akademickim Sępie, "Folia Litteraria Polonica" 2019, z. 2, s. 41-71
Wersja online (format pdf)

Prolog "Legendy o św. Aleksym"

Witold Wojtowicz, Prolog "Legendy o św. Aleksym", "Pamiętnik Literacki" 2006, z. 3, s. 153-166
Wersja online (forma pdf)

Skąd się biorą wiersze w podręcznikach?

Wykład poświęcony jest zagadnieniom edytorskim. Na przykładzie "Sonetu I" ("O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego") Mikołaja Sępa Szarzyńskiego pokazano, jak bardzo zmienia się interpretacja tekstu w zależności od wydania (edycji).
Zakres tematyczny: Intencja autorska, czyli: co poeta miał na myśli? Redakcja i autoryzacja "Dziadów" (cz. II i cz. IV) Adama Mickiewicza: puch marny czy boski diabeł? Halina z roztargnienia. Kłopoty z autografem Juliusza Słowackiego, czyli o tym, że nawet wielcy poeci miewali paskudne pismo i co z tego wynika. Losy autografów Mikołaja Sępa Szarzyńskiego. Pierwodruk. Przecinek zmienia znaczenie! Porównanie 3 wydań, czyli o co chodzi z nędzą i jędzą? Wpływ objaśnień na interpretację, czyli o tym, że z jednego utworu można wyczytać kilka różnych wierszy.
 

Tarda loquendi facultas – tożsamość tzw. Galla Anonima w kontekście listów i epilogów "Gestów"

Witold Wojtowicz,  Tarda loquendi facultas – tożsamość tzw. Galla Anonima w kontekście listów i epilogów "Gestów", "Pamiętnik Literacki" 2013, z. 3, s. 5-38
Wersja online (format pdf)

Uwagi o modelu epiki i transmisji epiki w Kronice Anonima tzw. Galla

Witold Wojtowicz, Uwagi o modelu epiki i transmisji epiki w Kronice Anonima tzw. Galla, [w:] Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski…, s. 79-87
Wersja online (format pdf)

Biblioteka Pisarzy Staropolskich

Powstanie serii poprzedziła dwutomowa publikacja Poezji zebranych Stanisława Herakliusza Lubomirskiego w opracowaniu Adama Karpińskiego.
 

 

T. 1 HIERONIM MORSZTYN, Światowa Rozkosz, wydał Adam Karpiński - pdf T. 2 KASPER TWARDOWSKI, Pochodnia Miłości Bożej, wydał Krzysztof Mrowcewicz
- pdf
T. 3 KASPER MIASKOWSKI Zbiór rytmów,  wydała Alina Nowicka-Jeżowa - pdf  T. 4 WACŁAW POTOCKI, Muza polska, wydał Adam Karpiński - pdf
       

 

T. 5 SEBASTIAN GRABOWIECKI, Rymy duchowne, wydał
Krzysztof Mrowcewicz - pdf
T. 6 SEBASTIAN FABIAN KLONOWIC, Roxolania * Roksolania, wydał i przełożył Mieczysław Mejor
- pdf
T. 7 KASPER TWARDOWSKI, Lekcyje Kupidynowe, wydał Radosław Grześkowiak
 - link do wstępu
link do tekstu
T. 8 STANISŁAW GROCHOWSKI, Wirydarz, wydała Justyna Dąbkowska
- pdf
       

 

T.9 ALEKSANDER TEODOR LACKI, Pobożne pragnienia, wydał Krzysztof Mrowcewicz - pdf T. 10 MIKOŁAJ KOCHANOWSKI, Rotuły do synów swych, wydał Adam Karpiński - pdf  T. 11 KASPER TWARDOWSKI, Łódź
młodzi z nawałności
do brzegu płynąca,

wydał Radosław Grześkowiak  -  link do wstępu 
T. 12 JAN ŻABCZYC, Symfonije anielskie, wydał Adam Karpiński - pdf
       

 

T. 13 SZYMON ZIMOROWIC, Roksolanki, wydał Radosław Grześkowiak
  - link do wstępu
 cz. 1,  cz. 2, cz. 3cz. 4

T. 14 ANDRZEJ MAKSYMILIAN FREDRO, Monita politico-moralia * Przestrogi polityczno-obyczajowe, wydały Ewa Jolanta Głębicka i Estera Lasocińska - pdf T. 15 ERAZM OTWINOWSKI, Pisma poetyckie, wydał Piotr Wilczek - pdf T. 16 PIERRE CORNEILLE * JAN ANDRZEJ MORSZTYN, Cyd albo Roderyk, wydali Adam Karpiński i Adam Stepnowski - pdf
       

 

T. 17 SAMUEL TWARDOWSKI, Przeważna legacyja Krzysztofa Zbaraskiego, wydał Roman Krzywy T. 18 GIOVAN MARIO VERDIZZOTTI * MARCIN BŁAŻEWSKI, Setnik przypowieści uciesznych, wydał Jan Ślaski - pdf T. 19 ADAM KORCZYŃSKI, Wizerunek złocistej przyjaźnią zdrady, wydał Radosław Grześkowiak 
- link do wstępu
T. 20 HIERONIM MORSZTYN, Filomachija, wydał Radosław Grześkowiak - link do wstępu
       

 

T. 21 Dialogus in Natali Domini* Dialog
na Narodzenie Pana.
Ecloga de Nativitate
Domini* Ekloga na Narodzenie Pańskie
,
wydała i przełożyła
Joanna Ziabicka - pdf
T. 22 ADRIAN WIESZCZYCKI, Utwory poetyckie, wydała Anna Gurowska - pdf
T. 23 MIKOŁAJ SĘP SZARZYŃSKI, Poezje zebrane, wydali
Radosław Grześkowiak
i Adam Karpiński przy współpracy Krzysztofa Mrowcewicza
T. 24 SAMUEL TWARDOWSKI, Pałac Leszczyński, wydał
Roman Krzywy
         

 

T. 25 SZYMON STAROWOLSKI, De claris oratoribus Sarmatiae * O znakomitych mówcach Sarmacji, wydała i przełożyła Ewa Jolanta Głębicka - pdf  T. 26 MACIEJ
KAZIMIERZ SARBIEWSKI, Epigrammatum liber *
Księga epigramatów
,
wydały i przełożyły
Magdalena Piskała i Dorota Sutkowska - pdf
 T. 27 ABRAHAM ROŻNIATOWSKI, Pamiątka krwawej ofiary Pana Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa, wydał Janusz S. Gruchała - pdf  T. 28 MICHAŁ JURKOWSKI, Historyje świeże
i niezwyczajne,
wydał Mariusz Kazańczuk - pdf
       

 

 T. 29 KLEMENS BOLESŁAWIUSZ, Przeraźliwe echo trąby ostatecznej, wydał Jacek Sokolski - pdf  T. 30 JAN GAWIŃSKI, Dworzanki albo Epigrammata polskie, wydał Jacek Głażewski - pdf  T. 31 SEBASTIAN PETRYCY, Horatius Flaccus w trudach więzienia moskiewskiego, wydał Jacek Wójcicki - pdf  T. 32 STANISŁAW HERAKLIUSZ LUBOMIRSKI, Rozmowy Artaksesa
i  Ewandra
, wydała Justyna Dąbkowska-Kujko - pdf
       

 

T. 33 FERDINANDO SARACINELLI *
STANISŁAW SERAFIN JAGODYŃSKI, Wybawienie Ruggiera z wyspy Alcyny, wydał Roman Krzywy
T. 34 HIERONIM MORSZTYN, Historyja ucieszna o królewnie Banialuce, wydał Radosław Grześkowiak -  link do wstępu
T. 35 JAN GAWIŃSKI,
Sielanki z Gajem zielonym,
wydała Ewa Rot - pdf
T. 36 MIKOŁAJ REJ, Kupiec, wydała Anna Kochan - pdf
 

 

T. 37 KAROL MIKOŁAJ JUNIEWICZ, Refleksyje duchowne, wydał Maciej Pieczyński - pdf T. 38 OLBRYCHT KARMANOWSKI, Wiersze
i listy
, wydał Radosław Grześkowiak -  link do wstępu
T. 39 FRANCISZEK GRADOWSKI, Hodoeporicon  Moschicum * Wyprawa moskiewska,
wydał Bartłomiej Czarski
- pdf
T. 40 SAMUEL TWARDOWSKI, Władysław IV, król polski i szwedzki, wydał Roman Krzywy
 

 

T. 41 MARINO GIAMBATTISTA, O zabiciu młodzianków
(przekład anonimowy), wyd. Radosław Rusnak - pdf
T. 42 MORSZTYN STANISŁAW, Hippolit. Tragedyja, jedna z dziesiąci, które wierszem łacińskim napisał Seneka, na polskie przetłumaczona. Andromacha. Tragedyja, z francuskiego przetłumaczona,
wyd. Michał Bajer i Radosław Rusnak - pdf
T. 43 ANDRZEJ ZBYLITOWSKI, Wiersze zebrane,
wstęp, wydanie tekstów polskich i komentarze Anna Kochan - pdf
T. 44. ERAZM Z ROTTERDAMU * ANONIM, Księgi, które zową Język, wydała Justyna Dąbkowska-Kujko - pdf
 
T. 45 JAKUB SOBIESKI, Mowy pogrzebowe, wydały: Maria Barłowska i Małgorzata Ciszewska - pdf
 
T. 46 ALBERT INES, Acroamata epigrammatica * Epigramaty miłe dla ucha, wydały i przełożyły Magdalena Piskała i Dorota Sutkowska - pdf T. 47 WESPAZJAN KOCHOWSKI, Ogród Panieński, wydali Roman Mazurkiewicz i Wiesław Pawlak - pdf T.  48  HIERONIM FALĘCKI, Wojsko serdecznych nowo rekrutowanych na większą chwałę Boską afektów, wydał Maciej Pieczyński - pdf

 

 

 
T. 49 JAKUB KAZIMIERZ HAUR, Merkuryjusz polski, wydała Joanna Partyka
strony tytułowe - pdf
strona redakcyjna - pdf
tekst - pdf
T. 50 WALENTY BARTOSZEWSKI, Utwory poetyckie, wyd. Monika Kardasz - pdf T. 51 MARCIN HIŃCZA, Plęsy aniołów, wyd. Alicja Bielak - pdf
 
T. 52 PIOTR ARTOMIUS, Tanatomachija, to jest Bój z śmiercią, wyd. Anna Nath-Dokurno
strony tytułowe - pdf
strona redakcyjna - pdf
tekst - pdf
 
 
 
Logo Archiwum Kobiet

 

 

     

 

 

 

 

 

 

 

 

Logo Słownika Polszczyzny XVI wieku