Licząca około 800 000 opisów Retrospektywna bibliografia literackiej zawartości czasopism XIX i 1. połowy XX wieku (kartoteka Bara) obok Bibliografii polskiej Estreicherów jest podstawowym informatorium obejmującym piśmiennictwo tego okresu. Uzupełnia lukę w opracowaniu bibliograficznym czasopism spowodowaną faktem, że najważniejsze bieżące bibliografie uwzględniające zawartość prasy krajowej i polskich czasopism zagranicznych: Bibliografia zawartości czasopism i Polska bibliografia literacka zaczęły rejestrować dane dopiero po drugiej wojnie światowej. Ciągle też nie jest opracowana kontynuacja Bibliografii polskiej Estreicherów dla okresu od 1901 do 1939 r. Dodatkowym walorem kartoteki Bara jest rozpisywanie zawartości ksiąg jubileuszowych i zbiorowych oraz kalendarzy i jednodniówek obficie wydawanych zwłaszcza w 2. poł. XIX i 1 poł. XX w.
Żadna z istniejących internetowych baz danych nie rejestruje materiału opisywanego przez bibliografię Bara na podobnym poziomie szczegółowości. Z różnych zatem względów, natury m.in. czysto technicznej, znaczące obszary polskiego dziedzictwa kulturowego podlegają swoistej marginalizacji. Ich przywrócenie społecznej świadomości stanowi jeden z priorytetów niniejszego projektu. Upowszechnienie wszystkim zainteresowanym kartotek wytworzonych przez pracowników Instytutu Badań Literackich wpisuje się w działania rekomendowane przez Helsińską Inicjatywę na rzecz wielojęzyczności w komunikacji naukowej.
Kartoteka Bara stanowi zespół kompletny i zamknięty (przynajmniej z punktu widzenia przyjętych kryteriów), jego największa wartość zasadza się właśnie na tej kompletności. Dlatego też jedynie uwzględniająca całość zgromadzonego w kartotece materiału, sporządzana na jej podstawie cyfrowa baza danych będzie trudnym do przecenienia źródłem informacji dla badaczy literatury i dość szeroko rozumianej kultury objętego rejestracją okresu. Udostępniana obecnie wersja robocza bazy, zawierająca połowę materiału kartoteki, może w równym stopniu służyć informacją, co dezinformować użytkowników.[N1] Indeks rękopiśmiennych literariów staropolskich oraz przewidziane do opracowania komplementarne w stosunku do niego kartoteki są praktycznie nieznane lub znane jedynie nielicznym badaczom literatury dawnej, głównie z powodu ich ograniczonej dostępności. Wprawdzie informacje o zawartości źródeł rękopiśmiennych są dostępne w katalogach większych bibliotek, ale ich wyszukiwanie, w porównaniu z tematycznie uporządkowanymi bazami danych – znacznie trudniejsze.
Stworzona w pierwszym etapie prac Zintegrowana baza bibliograficzna e-ZBB IBL PAN zawiera obecnie w zbiorze "Bibliografia Bara" nieco ponad 400 000 rekordów. Ponieważ wykonawcom zależało, aby użytkownikom zagwarantować internetowy dostęp do wszystkich danych zawartych w kartotece Bara, wprowadzano je po kolei, zachowując alfabetyczny porządek digitalizacji. W Indeksie Literariów Staropolskich jest zaś 28 316 rekordów. Większość rekordów obu baz poddano weryfikacji z autopsji oraz kontroli prowadzonej przez korektorów, którzy wyłapywali i usuwali błędy kartotek papierowych, a niekiedy także błędy wprowadzających dane.
Podobnie jak w pierwszym projekcie realizacja obecnego wniosku polegać ma przede wszystkim na opracowywaniu i wprowadzaniu do cyfrowej bazy danych rekordów bibliograficznych z kartotek papierowych. Przedmiot opracowania stanowić będą: pozostała część Retrospektywnej bibliografii literackiej zawartości czasopism XIX i 1. połowy XX wieku – planuje się opracowanie i wprowadzenie do bazy 400 000 opisów – oraz niewielkie zespoły bibliograficzne obejmujące dane dotyczące piśmiennictwa staropolskiego, komplementarne wobec zrealizowanej w pierwszym etapie bazy zawierającej dane z Indeksu rękopiśmiennych literariów staropolskich: Bibliografii publicystyki Sejmu Wielkiego, Bibliografii rękopiśmiennego dramatu staropolskiego oraz Bibliografii retoryk i poetyk rękopiśmiennych (łącznie 5000 rekordów). Wprowadzane dane poddawane będą, zgodnie z wypracowanymi w pierwszym etapie realizacji projektu ustaleniami, weryfikacji oraz korekcie na podstawie dostęnych kompendiów bio- i bibliograficznych, katalogów bibliotek, katalogów i inwentarzy rękopisów oraz – w miarę możliwości – autopsji.
Zaplanowano ponadto realizację tematu badawczego Bibliografia wobec przestrzeni cyfrowej. Digitalizacja 'Retrospektywnej bibliografii literackiej zawartości czasopism XIX i 1 poł. XX w'. Zespół badawczy będzie się koncentrował m.in. na takich zagadnieniach jak analiza i opis metod bibliograficznych twórcy kartoteki, szczegółowa charakterystyka jej zawartości informacyjnej, status bibliograficznej bazy danych w dyskursie mediów cyfrowych oraz określenie jej miejsca w uniwersum cyfrowych źródeł informacji: baz danych, katalogów i repozytoriów. Digitalizacja kartoteki Bara ma tutaj stać się punktem wyjścia do pogłębionej i ogólniejszej refleksji nad statusem, zadaniami i celami bibliografii w cyfrowym świecie.
Zaplanowana została również (w ostatnim roku realizacji projektu) ogólnokrajowa konferencja naukowa Przestrzenie bibliografii. Bibliograficzne bazy danych w świecie technologii cyfrowych, mająca stanowić forum wymiany myśli środowisk zainteresowanych problemami bibliograficznych baz danych i pokrewnych aspektów humanistyki cyfrowej, a dodatkowo – okazję do zaprezentowania projektu szerszej społeczności badaczy. Recenzowana elektroniczna publikacja pokonferencyjna zostanie zamieszczona w ogólnodostępnych repozytoriach cyfrowych.
Zespół badawczy:
mgr Magdalena Bejm
prof. dr hab. Grażyna Borkowska
prof. dr hab. Jerzy Tomasz Kandziora
prof. dr hab. Joanna Krauze-Karpińska
dr Grażyna Pawlak
dr Maciej Pieczyński