Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

W trakcie zakończonego w czerwcu projektu OPERAS-P uruchomione zostało laboratorium innowacji, którym w ramach europejskiego konsorcjum OPERAS kieruje Instytut Badań Literackich PAN (IBL PAN).

Główne zadania OPERAS Innovation Lab obejmują badania użytkowników i użytkowniczek – głównie badaczy i badaczek specjalizujących się w humanistyce i naukach społecznych (HS), lecz również innych członków społeczności akademickiej, w tym wydawców, redaktorów i redaktorek naukowych – w celu poznania ich potrzeb w zakresie komunikacji naukowej. Badania pozwalają na projektowanie usług konsorcjum OPERAS w taki sposób, by odpowiadały tym potrzebom i rozwiązywały rzeczywiste problemy. W ramach laboratorium innowacji powstają również prototypy nowych rozwiązań np. dostosowanie koncepcji żywej książki – living book – do potrzeb grup roboczych OPERAS; prace nad innowacyjnymi rozwiązaniami dla edycji cyfrowych w humanistyce.

Chociaż rozmowy o OPERAS Innovation Lab trwały już od jakiegoś czasu, inicjatywa oficjalnie narodziła się w ramach OPERAS-P, dwuletniego projektu, który zakończył się w czerwcu 2021 r. IBL PAN kierował pakietem roboczym nr 6 poświęconym innowacji w komunikacji naukowej dla nauk HS. Badania w OPERAS Innovation Lab dotyczyły różnych jej aspektów: zarządzania otwartą infrastrukturą badawczą, modeli biznesowych dla publikacji w otwartym dostępie, zasad FAIR Data dla HS, wielojęzyczności, pisarstwa naukowego oraz ewaluacji i systemu recenzowania badań i publikacji naukowych.

W sumie zespół przebadał 655 osób (57 z nich udzieliło wywiadów, 134 wypełniło ankiety, a 464 uczestniczyło w warsztatach). W lutym 2021 r. odbyła się trzydniowa konferencja “The Future of Scholarly Communication" współorganizowana przez IBL PAN i konsorcjum OPERAS. Przedstawiono wstępne wyniki badań i zaproszono do dyskusji społeczność akademicką. W seminariach dotyczących najważniejszych problemów związanych z transformacją cyfrową w naukach humanistycznych i społecznych uczestniczyły 342 osoby.

Wyniki prac powstałych w ramach projektu OPERAS-P, w tym raport końcowy “Future of Scholarly Communication. Forging an inclusive and innovative research infrastructure for scholarly communication in Social Sciences and Humanities", który poza podsumowaniem badań przedstawia także rekomendacje dla konkretnych grup zaangażowanych w komunikację naukową – infrastruktur badawczych jak OPERAS, badaczy i badaczek HS, wydawców naukowych, bibliotek, instytucji naukowych, instytucji finansujących badania oraz decydentów politycznych – odnajdą Państwo w repozytorium Zenodo. 

Obecnie OPERAS Innovation Lab pracuje nad kolejnymi pomysłami i prototypami usług, które ułatwią przedstawicielom i przedstawicielkom HS sprawniejszą komunikację naukową, ze szczególnym uwzględnieniem edycji cyfrowych.

                  Marta Błaszczyńska (Centrum Humanistyki Cyfrowej IBL PAN)