Jean Jacques Rousseau, Rozważania o rządzie polskim i jego zamierzonej reformie, przeł. i oprac. A. Grześkowiak-Krwawicz, Biblioteka Łazienek Królewskich, Warszawa 2023.
Oświecenie nieoświecone. Tradycja – Tożsamość – Inność, red. D. Kowalewska, A. Roćko, F.Wolański, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2022.
Niepodważalnym walorem książki jest szeroka perspektywa badawcza interdyscyplinarnego grona historyków różnych specjalności (historycy, badacze literatury i kultury), polskich i litewskich. Ramy czasowe tomu znacznie wykraczają poza epokę stanisławowską. Znajdziemy w nim artykuły odnoszące się do XVII wieku, do okresu panowania Wettinów oraz poświęcone pierwszej ćwierci XIX stulecia. Z lektury całości wynika, że granice między oświeconym i nieoświeconym miały nierzadko przebieg indywidualny, zróżnicowany na poziomie jednostek i grup społecznych. Badania nad tradycją, tożsamością i innością otwierają zatem dalsze i głębsze perspektywy badawcze aniżeli ujęcia syntetyczne skoncentrowane na recepcji idei oświecenia w aspekcie pokoleniowym, stanowym czy geograficznym. Są ciekawsze metodologicznie i poznawczo. Nowa publikacja wzbogaci z pewnością przyszłe analizy i poszukiwania źródłowe, uwrażliwiając na twórcze, nieoczywiste i zachowawcze aspekty dziedzictwa I Rzeczypospolitej. Ze względu na interdyscyplinarny i międzynarodowy charakter książka trafi do szerokiego grona odbiorców – niewyłącznie badaczy XVIII wieku. [ze strony Wydawnictwa, pl/products/5792/oswiecenie-nieoswiecone-tradycja-tozsamosc-innosc]
Anna Potocka, Podróż do Italii (1826-1827), wstęp i red. A. Roćko, przeł. N. Ładyka, wyd. I, Centrum Europejskie Natolin, Warszawa 2021.
Dzięki polskiej edycji Podróży do Italii Czytelnik ma możliwość poznania autorki znanej jedynie ze słynnych pamiętników [...] pt. Wspomnienia naocznego świadka. Jednak to zapiski z podróży do Włoch, które oddajemy do rąk Czytelników, odkrywają pamiętnikarkę z nieco innej strony. Pamiętniki bowiem [...] wielokrotnie przerabiiane, zmieniane i cyzelowane przez autorkę utraciły swoje naturalne piękno zapisu i nie oddają do końca charakteru piszącej. [ze Wstępu, s. 20]
Anna Grześkowiak-Krwawicz, The Political Discourse of the Polish-Lithuanian Commonwealth. Concepts and Ideas, transl. D. Sax, Routledge, New York and London 2021.
This book makes a contribution to ongoing European research into the political discourse of the early modern era, analyzing the political discourse of the Polish-Lithuanian Commonwealth (1569–1795). The sources comprise the broadly understood political literature from the end of the sixteenth century until the end of the eighteenth century. The author has selected and analysed concepts and ideas that are particularly important for the noble political discourse, with the aim of understanding what these concepts meant for the participants in public debate, who used them, how they explained and described the world, how they allowed for the formulation of political postulates and ideals, whether their meaning changed over time, and if so, then to what extent and under what influences. The author’s research focuses not only on the understanding of the concepts that functioned in the period under study but also on their use as instruments in the political struggle. The book is addressed to readers from the academic milieu – students and researchers – but is likewise accessible to less prepared readers interested in the history of political language and concepts as well as the history of political thought. [ze strony Wydawcy: www.routledge.com/The-Political-Discourse-of-the-Polish-Lithuanian-Commonwealth-Concepts/Grzeskowiak-Krwawicz/p/book/9780367423247]
Tomasz Chachulski, Edytorstwo jako historia literatury i inne studia o poezji XVIII wieku, Wydawnictwo IBL, Warszawa 2019.
Książka jest zbiorem czternastu studiów odnoszących się do "wieku oświeconego", przyporządkowanych kompozycyjnie do trzech segmentów tematyczno-problemowych: "szukanie kształtu", "szukanie sensów" i "szukanie źródeł". Autor poddał badaniom rozległy materiał literacki, którego ramy chronologiczne stanowią Biblia oraz wczesna twórczość poetycka Adama Mickiewicza. W części pierwszej wskazał na rolę edytorstwa w badaniach literackich […]. Część druga przynosi studia analityczno-interpretacyjne utworów czołowych twórców "wieku świateł"; pod piórem Autora "koronkowe" analizy wierszy nabrały właściwego blasku. Część trzecia dotyczy obecności Biblii w świadomości literackiej epoki. [z recenzji prof. Krystyny Maksimowicz]
Wacław Borowy - po latach, red. Tomasz Chachulski, Jerzy Snopek, Wydawnictwo IBL, Warszawa 2019.
Tom absolutnie wyjątkowy – postać i dorobek Wacława Borowego stanowią ważny fragment naszej XX-wiecznej humanistyki, a walory badawcze prezentowanych w książce artykułów to prawdziwa uczta polonistyczna. [...] Borowy jawi się jako żywa, barwna postać, zaangażowana w przybliżanie intrygującej rzeczywistości literackiej, traktowanej jako wielka, a przede wszystkim wartościowa całość śródziemnomorskiej kultury, niedającej się podporządkować koniunkturom metodologicznym i zmuszającej do indywidualnego zaangażowania – aksjologicznego i stylistycznego. We Wprowadzeniu odnotowującym wcześniejsze "rocznicowe" publikacje i inicjatywy konferencyjne poświęcone Borowemu, wskazano niezwykle cenną cechę książki: sylwetkę badacza, jego twórczość naukową, wreszcie bogaty zespół odniesień (okoliczności, relacje, metateksty) rozpoznają tu nie tylko wybitni, ale też uważni czytelnicy. Ich akceptacja dla postawy badawczej Borowego ("zbliżony system wartości") nie wyklucza polemik czy poznawczych olśnień. Zwłaszcza one – odkrycia "nieznanego" czy "przeoczonego" Borowego – czynią z książki pozycję obowiązkową. [ze strony Wydawcy: nowosci/waclaw-borowy-po-latach]
Klara Leszczyńska-Skowron, Niefabularna proza Krasickiego: kazania, "Monitor", Uwagi, Wydawnictwo IBL, Warszawa 2020.
Analiza kazań, artykułów z "Monitora" oraz Uwag, pozostających nieco na marginesie twórczości Księcia Biskupa, a tym samym również poza obszarem najintensywniejszego zainteresowania badaczy, pozwoliła rzucić nowe światło na dwie bardzo istotne kwestie - sposób przekonywania czytelników stanowiący ważny składnik relacji nadawczo odbiorczych oraz zespół przekonań i opinii pisarza, składających się na przekazywany w całej twórczości XBW obraz świata. Badane zagadnienia ukazują Krasickiego jako twórcę konsekwentnego zarówno w sposobach budowania relacji z czytelnikami i kreowania własnego wizerunku, jak i w głoszonych poglądach. [z tylnej okładki].
Najwyższa Pani swoich praw...".Idee wolności, niepodległości i suwerenności Rzeczypospolitej 1569-1795, red. A. Grześkowiak-Krwawicz Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2019.
A. Grześkowiak-Krwawicz, Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Pojęcia i idee, FNP, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2018.
Książka nagrodzona nagrodą KLIO II stopnia w kategorii autorskiej i monografii naukowych.
Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów (1569–1795) był zjawiskiem niesłychanie ciekawym, bogatym, zakorzenionym w europejskiej tradycji mówienia o państwie, a zarazem – swoistym, wynikłym z rzeczywistości politycznej kraju, w którym dyskusja stanowiła jedną z postaw życia publicznego. Celem książki jest próba jego opisania przez analizę najważniejszych funkcjonujących w nim pojęć, pokazania, w jaki sposób i przy pomocy jakich terminów mówiono w sprawach wspólnoty, jaki obraz świata politycznego kreślono, jaki system wartości znajdował odbicie w dyskursie. Takie słowa, jak "Rzeczpospolita", "prawo", wolność", "cnota", choć pozornie brzmią tak samo i dzisiaj, przez wieki zmieniały swoje znaczenie, a wraz z nim zmieniały się ideały polityczne przez nie opisywane. Ich analiza nie tylko będzie pomocą w badaniach języka politycznego owych czasów, ale niewątpliwie wzbogaci i ułatwi zrozumienie tych pojęć także w języku nam współczesnym. [strona UMK: wydawnictwo.umk.pl/pl/products/4741/dyskurs-polityczny-rzeczypospolitej-obojga-narodow-pojecia-i-idee]
Entre Pologne et France, le cosmopolitisme des Lumières, Rome, 23-24 juin 2017, Volume coordonné par A. Grześkowiak-Krwawicz, D. Triaire et P. Ugniewski, Accademia Polacca delle Scienze Biblioteca e Centro di Studi a Roma, Rome 2018.
Jeden z trzech oryginalnych tekstów Ustawy Rządowej z Archiwum Sejmu Czteroletniego, znajdujący się obecnie w AGAD, opracowała prof. dr hab. Anna Grześkowiak-Krwawicz, kierownik Pracowni Literatury Oświecenia Instytutu Badań Literackich, prezes Polskiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym. Jest to egzemplarz do tej pory niepublikowany, różniący się od dwóch pozostałych, wcześniej już wydanych. Jak się jednak przypuszcza to właśnie ten rękopis został odczytany i podpisany 3 maja 1791 r. [ze strony: www.lazienki-krolewskie.pl/pl/e-sklep/produkty/konstytucja-3-maja-1791-roku-na-podstawie-tekstu-ustawy-rzad]
Oświecenie nieoświecone. Człowiek, natura i magia, red. D. Kowalewska, A. Roćko, F. Wolański, Warszawa 2018.
Książka stanowi interdyscyplinarną refleksję nad obecnością magii w oświeceniu. Przybliża specyfikę przedstawionych w niej zjawisk w kontekście literackim, historycznym, religijnym i kulturowym. Atutem monografii jest szerokie spojrzenie na sferę nieracjonalną, która nie mieści się w potocznym wyobrażeniu o głównych nurtach oświeceniowych przemian. Autorzy zebranych w niej szkiców pokazują, jak zmienia się nastawienie społeczeństwa do zjawisk nadprzyrodzonych w osiemnastym wieku i jak ewoluują same zjawiska. Kwestie te budzą emocje, ujawniają różnice zdań, a nawet prowadzą do gwałtownych polemik. Książka dedykowana jest czytelnikowi zainteresowanemu historią i literatura, ale też czarami, cudami i zabobonami, postaciami słynnych magów i cieszących się złą sławą szarlatanów, rekwizytami i praktykami magicznymi - oraz ich artystycznymi wyobrażeniami. [z tylnej okładki]
Aplauz najzacniejszej damie. Studia i szkice z kręgu literatury i kultury dawnej, red. I. Maciejewska i A. Roćko, Olsztyn 2017.
Zbiór studiów i szkiców zaprezentowany Czytelnikom powstał z potrzeby uczczenia jubileuszu siedemdziesięciolecia urodzin prof. dr hab. Krystyny Stasiewicz - badaczki literatury staropolskiej i oświeceniowej, która swe bogate życie zawodowe poświęciła zgłębianiu twórczego dorobku I Rzeczypospolitej. Poszczególne działy zbioru nawiązują do zainteresowań Jubilatki. Pierwsze dwie części tomu odnoszą się do wybranych zagadnień związanych z twórczością staropolską i oświeceniową, charakteryzując ważne dla tradycji epok dawnych tematy, motywy, gatunki czy rekonstruując budowane w ówczesnym piśmiennictwie obrazy osób i miejsc. W kolejnych działach autorzy podejmują dwa tematy stale obecne w dorobku badawczym prof. Stasiewicz. Stąd część poświęcona kobiecym wizerunkom w literaturze i historii oraz zbiór artykułów skoncentrowanych wokół twórczości Ignacego Krasickiego, w tym także jej współczesnej recepcji. Książkę zamykają prace z dziejów historii i kultury regionów, z którymi połączyły Jubilatkę życie oraz naukowe przedsięwzięcia. [opis ze strony Wydawnictwa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego: http://wydawnictwo.uwm.edu.pl/sklep/produkt-info/shop/62/1502/aplauz-najzacniejszej-damie-studia-i-szkice-z-kregu-literatury-i-kultury-dawnej.html]
Słynne kobiety w Rzeczypospolitej XVIII wieku, red. A. Roćko, M. Górska, Warszawa 2017.
Wieloautorska publikacja, ukazująca ponad dwadzieścia wizerunków kobiet żyjących w czasach saskich i w "wieku oświeconym", zdaje się potwierdzać pogląd Ignacego Krasickiego wyrażony w Myszeidzie: "Czegóż płeć piękna kiedy nie dokaże? / Mimo tak wielkie płci naszej zalety / My rządzim światem, a nami kobiety". Kompetencje i dobre pióra autorów tomu (nota bene z wielu środowisk naukowych) sprawiły, że publikacja dostarcza wartościowej lektury i może zainteresować zarówno profesjonalnych badaczy epoki, jak również szersze grono czytelników zaciekawionych naszą przeszłością. Autorzy studiów wykorzystują bogate opracowania i źródła, wśród których szczególne miejsce zajęła korespondencja, także po raz pierwszy wydobyta spod patyny wieków, dzięki czemu nakreślone wizerunki niejednokrotnie odsłaniają mniej znane oblicza kobiet, które nie pozwalają o sobie zapomnieć. [opis ze strony sklepu Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie: http://www.wilanow-palac.pl/nowe_ksiazki_wilanowskie_2.html]
Magdalena Górska, Zbawca Europy. O graficznych tezach gloryfikujących Jana III Sobieskiego / Der Retter Europas. Über barocke Thesenblätter zur Verherrlichung des König Jan III. Sobieski / The Protector of Europe. On Graphical Theses Glorifying Jan III Sobieski, przekład i konsultacja inskrypcji łacińskich B. Radomski, Warszawa 2017.
Rycerskie czyny i cnoty Jana III Sobieskiego znane były w całej Europie. Po wiktorii wiedeńskiej 1683 roku sławiono króla Polski w wielu językach i na wszystkich krańcach Europy, podkreślając zbawienny dla chrześcijańskiego świata geniusz wojenny wschodniego monarchy. Cudzoziemcy pisali wiersze na cześć Jana III, wychwalali jego rycerskie talenty nie tylko w relacjach prasowych i licznych drukach ulotnych, ale i w ikonografii - zwłaszcza w grafice. Wizerunek Sobieskiego stał się podobnie rozpoznawalny, ja, cesarza czy króla Francji.
Głównymi bohaterkami tej książki są graficzne tezy dedykowane Janowi III. Autorzy wielkoformatowych rycin akademickich połączyli wątli propagandy wizualnej z okresu przed- i powiedeńskiego z erudycyjną argumentacją naukową. [z tylnej okładki]
Wartości polityczne Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Struktury aksjologiczne i granice cywilizacyjne, red. A. Grześkowiak-Krwawicz, współpraca J. Axer, Warszawa 2017[w serii:] "Kultura Pierwszej Rzeczypospolitej w Dialogu z Europą. Hermeneutyka Wartości", t. 3.
Autorzy przedstawiają wartości polityczne funkcjonujące w Rzeczypospolitej Obojga Narodów - przede wszystkim, choć nie tylko, we wspólnocie aktywnych politycznie szlacheckich obywateli. Starają się je odtworzyć na podstawie gruntownej analizy różnorodnych źródeł - traktatów i publicystyki politycznej, wystąpień publicznych na sejmie i sejmikach, ale także wypowiedzi nieoficjalnych, prywatnej wymiany poglądów między uczestnikami życia politycznego. Przedmiotem analizy jest m,in. obecny w dyskursie politycznym ideał państwa jako wspólnoty obywateli, a także ówczesna wizja człowieka-obywatela, członka wspólnoty politycznej, oraz jego wobec niej zobowiązania. Autorzy prezentują też i interpretują ówczesne rozumienie pojęć "ojczyzna" czy "patriotyzm", wiele uwagi poświęcają fundamentalnym dla uczestników życia politycznego Rzeczypospolitej Obojga Narodów wartościom, jak prawo i wolność. Ukazują analizowane zagadnienia nie tylko w szerszym kontekście europejskim, lecz także w różnych epokach, co pozwala śledzić ewolucję w rozumieniu i ocenie pojęć i ideałów politycznych. [z tylnej okładki].
Zbigniew Goliński - portret badacza, red. T. Chachulski, Warszawa 2016.
Zbigniew Goliński (1925-2008) - historyk literatury polskiego oświecenia, teoretyk edytorstwa naukowego, wszechstronny badacz twórczości i monografista Ignacego Krasickiego, wydawca pism Księcia Biskupa Warmińskiego i Stefana Żeromskiego, redaktor naukowy fundamentalnych prac związanych z literaturą osiemnastego i początku dziewiętnastego wieku, inicjator wielu ważnych przedsięwzięć naukowych środowiska polonistycznego. Niemal całe życie zawodowe związany był z Instytutem Badań Literackich PAN. W trudnych latach PRL-u był wicedyrektorem (1962-1971), a następnie dyrektorem IBL (1971-1973).
W tomie zamieszczono szkice i wspomnienia Jego przyjaciół, kolegów, współpracowników. [z tylnej okładki].
T. Kostkiewiczowa, M. Partyka, Teresa Kostkiewiczowa w rozmowach z Magdaleną Partyką, Warszawa 2017.
Rozmowa rozwija się naturalnie, od pytania o lektury, zawodowe i osobiste, jakie początkująca badaczka literatury, patrząc z nieco odmiennej perspektywy, z zaciekawieniem stawia Pani Profesor. To punktach i ludziach, o radości i pożytkach z czytania, o najnowszej historii Polski, tworzeniu i osiągnięciach zespołów badawczych podejmujących refleksję nad literaturą. Wspomnienia osobiste Profesor Teresy Kostkiewiczowej występują obok jej przemyślanych, mądrych uwag o metodologi badań literackich, złych i dobrych stronach współczesnej humanistyki albo edukacji polonistycznej. [fragment recenzji prof. dra hab. Romana Dąbrowskiego].
In laudes Ioannis Sobiescii. Rękopiśmienny zbiór emblematów z rysunkami Johanna Jakoba Rollosa, przeł. Barbara Milewska-Waźbińska, wstęp i oprac. Magdalena Górska, Barbara Milewska-Waźbińska, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2016.
Niepublikowany do tej pory, dedykowany Janowi III rękopis wprowadza w świat barokowej symboliki, odzwierciedlając ideały XVII-wiecznej dewizy (devise), która była wykwitem kultury dworskiej, służyła autokreacji i zabawie, gloryfikacji osób i dzieł.
Wyćwiczone w subtelnej inwencji i rebusowych zabawach umysły dworzan nie potrzebowały dla zrozumienia dewizy obszernej wykładni wierszem lub prozą. Wspólnota wykształcenia, szczegółowa znajomość mitologii czy heraldyki, jak również zasad posługiwania się symboliką, umożliwiały sprawne odczytanie wszelkich odniesień i aluzji.
Podstawowym motywem zbioru jest tarcza Janiny. Pochwała najjaśniejszego i niezwyciężonego króla Polski Jana III daje niepowtarzalną okazję do smakowania subtelności barokowej poezji panegirycznej a ukryte w rysunkach Johanna Jakoba Rollosa koncepty niejednokrotnie zadziwią współczesnego czytelnika. [z okładki].
Agata Roćko, Kontusz i frak. O symbolice stroju w XVIII-wiecznej literaturze polskiej, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2015.
Agata Roćko odszukuje i analizuje informacyjną, estetyczną i symboliczną funkcję stroju, przygląda się literackim portretom władców, posesjonatów i szlacheckich szaraczków, przywołuje osiemnastowieczne panegiryki i pamflety, relacje polskich i obcych pamiętnikarzy, by udokumentować trwałość i powszechność symboliki kontusza i fraka, jej użyteczność w oświeceniowych dyskusjach i sporach. Równocześnie pokazuje, iż opozycja ta funkcjonowała nie tylko w świecie ważnych politycznych podziałów, ale także w życiu prywatnym szlachty, w języku potocznym, gdzie określenie "kontuszowy" lub "frakowy" nie żadnych objaśnień.
Kontusz i frak symbolizują polaryzację postaw i zachowań społecznych, która okazała się niezwykle trwała, o wiele dziesiątków lat przeżyła epokę oświecenia. Dyskusja o stroju w istocie była sygnałem podjęcia rozważań nad jednym z najważniejszych problemów epoki - jak pogodzić tradycję narodową z postępującą i upragnioną europeizacją i modernizacją kraju. [Dr hab. Zofia Rejman, Uniwersytet Warszawski].
Zobacz też opinię o książce: vod.tvp.pl/video/trzeci-punkt-widzenia,08032020,46684605
Pamiętniki Stanisława Augusta i ich bohaterowie, red. A. Grześkowiak-Krwawicz, Ośrodek Badań nad Epoką Stanisławowską Muzeum Łazienki Królewskie, Warszawa 2015.
Zapis rocznego cyklu wykładów organizowanych przez Ośrodek Badań nad Epoką Stanisławowską w Łazienkach Królewskich we współpracy z Polskim Towarzystwem Badań nad Wiekiem Osiemnastym. Książka stanowi pełną panoramę portretów przedstawionych w Pamiętnikach Stanisława Augusta. [Ze strony Łazienek Królewskich]
Polski Grand Tour w XVIII i początkach XIX wieku, red. A. Roćko, Wydawnictwo Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2014.
Prezentowany tom rozpatruje problematykę Wielkiej Podróży w wielu aspektach, a co najważniejsze - ukazuje polskie wyprawy po wiedzę, doświadczenie, ogładę, poznanie kultury i sztuki europejskiej na podstawie wielu różnorodnych źródeł. Podstawą badań stały się nie tylko diariusze podróży, pamiętniki, listy, instrukcje, przewodniki, lecz także encyklopedie, kalendarze, sylwy, testamenty, mowy funeralne, epitalamia weselne czy rejestry wydatków, a nawet pozwolenia na wywóz dzieł sztuki [...] Jest to więc ukazanie polskich wojaży w sposób wszechstronny, a jednocześnie komparatystyczny, gdyż literatura podróżnicza usytuowana została w kontekście źródeł archiwalnych (dokumentów) oraz sztuki: malarstwa, rzeźby, grafiki (zakupionej i sprowadzonej do kraju). W ten sposób polski Grand Tour wpisano na mapę europejskich przemian edukacyjnych, mentalnych oraz kulturowych. [fragment wstępu dr hab. Agaty Roćko]
Antyk oświeconych. Studia i rozprawy o miejscu starożytności w kulturze polskiej, red. T. Chachulski, IBL, Warszawa 2012.
Bez wątpienia jest to nie tylko najobszerniejsza, ale też najbardziej kompletnie i rzeczowo opracowana książka o tradycji antycznej w literaturze i kulturze polskiego oświecenia. Imponuje rozmach, z jakim nakreślony został projekt tomu, a także fakt, że Redaktorowi udało się pozyskać do współpracy uczonych różnych pokoleń, poczynając od najbardziej zasłużonych badaczy, a na najmłodszych kończąc. Taka wielopokoleniowa refleksja nad epoką, czytaną wedle klucza antycznego, jest zbiorową monografią, czy raczej syntezą, kompendium niemożliwym do przecenienia zarówno przez naukowców, jak i studentów. [z recenzji wydawniczej dra hab. Piotra Urbańskiego]
Europejski Wiek Osiemnasty. Uniwersalizm myśli, różnorodność dróg. Studia i materiały, red. M. Dębowski, A. Grześkowiak-Krwawicz, M. Zwierzykowski,Societas Vistulana, Kraków 2013.
Polskie studia nad wiekiem XVIII i jego dziedzictwem postępują od wielu dziesięcioleci szerokim, aczkolwiek niejednolitym frontem. Historycy dziejów politycznych i społecznych, historycy literatury, teatru, sztuki czy filozofii, mimo koncentrowania się na podobnej problematyce, rzadko mają komfort ogarniania choćby tylko tego pierwszego szeregu frontu, nie mówiąc o całym zapleczu obfitej literatury narastającej równolegle. Pomysłodawcom niniejszego zbioru chodziło o większą równowagę pomiędzy badaniami literackimi a historyczno-kulturowymi. W perspektywie czytelnika także o to, by dać szansę na dopełnienie bądź polemikę w stosunku do dość popularnej, dwubiegunowej wizji - z jednej strony czasu "rokokowych" markizów i hrabin beztrosko igrających w pudrowanych perukach wśród fontann w z angielska urządzonych ogrodach, z drugiej zaś epoki, w której prawda o człowieku i świecie poznawana przez rozum ludzki konsekwentnie odsuwała na margines głoszoną przez wieki prawdę objawioną. Prezentowany tom ma uświadamiać zatem, że główne procesy epoki, jak laicyzacja nauki i sztuki, demokratyzacja społeczeństw, rozwój ekonomiczny, demograficzny, industrializacja, mimo podzielanej powszechnie "ideologii postępu ludzkości", przebiegały różnymi drogami w poszczególnych obszarach narodowych Europy i nie stanowiły jedynej perspektywy widzenia świata. [fragment recenzji ze strony wydawnictwa Societas Vistulana]
Anna Grześkowiak-Krwawicz, Czy rewolucja może być legalna? 3 maja 1791 w oczach współczesnych, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2012.
Czy rewolucja może być legalna? To pytanie z dzisiejszej perspektywy prowokacyjne, by nie rzec absurdalne. Jednak obecny punkt widzenia nie jest jedynym możliwym. Wydarzenia 3 maja 1791 roku stanowiły sensację nie tylko w Warszawie. Polska rewolucja, jak ją szybko nazwano, wzbudziła ogromne zainteresowanie w całej Europie, właśnie jako rewolucja bez gwałtu, rewolucja w granicach prawa.
Celem tej książki jest przedstawienie Konstytucji 3 Maja i okoliczności jej ustanowienia z punktu widzenia uczestników i świadków tych wydarzeń. Tytułowe pytanie jest symbolicznym wyrazem takiej perspektywy. Odpowiedź na nie ma dać nie Autorka, ale współcześni Ustawie Rządowej. Spróbowano pokazać, jak rozumieli i jak oceniali tamte wydarzenia niejako na bieżąco, nie znając, tak jak znamy je my, dalekosiężnych skutków podjętych decyzji, odczuwając za to emocje, o których już nie pamiętamy. Odrzucając pokusę wartościowania, podjęto wysiłek odtworzenia obrazu Ustawy Rządowej, jaki kreślili jej zwolennicy i przeciwnicy, a także zastanowienia się, pod wpływem czego kształtowały się ich oceny. Pozwoliło to przy okazji zobaczyć, jaką funkcję pełniła ówczesna propaganda polityczna i jakimi chwytami się posługiwała. Zadano też pytanie, jaka wiedza o polskiej "rewolucji" docierała do obserwatorów z zewnątrz i jakie wywoływała komentarze. Wreszcie pokazano, jak rodził się mit Konstytucji 3 Maja i jak zmieniał się pod wpływem aktualnych wydarzeń. [z okładki]
Anna Grześkowiak-Krwawicz, Gulliver in the Land of Giants. A Critical Biography and the Memoirs of the Celebrated Dwarf Joseph Boruwłaski, Ashgate, Farnham, Surrey 2012.
Perspektywa Guliwera w kraju olbrzymów z jakiej pokazano Europę późnego oświecenia i Wielką Brytanię epoki regencji zachęca do refleksji. Krytyczna biografia, choć krótka, jest wzorcowa, wykazuje ogromną staranność w porównywaniu i analizie źródeł, której towarzyszy empatia wobec bohatera książki. Autorka pokazuje Pamiętniki Boruwłaskiego w szerokim kontekście, pobudzając do głębszej refleksji nad kondycją ludzką i naszą własną pychą. Nie sposób nie polubić autora Pamiętników, hrabiego Boruwłaskiego, "polskiego gentlemana, któremu zdarzyło się być wyjątkowo małego wzrostu." [Z recenzji dra hab. Richarda Butterwicka]
Stanislas Auguste, Mémoires, red. A. Grześkowiak-Krwawicz, D. Triaire, Institut d'Etudes Slaves, Paryż 2012.
Jest to pierwsza krytyczna edycja Pamiętników króla Stanisława Augusta, oparta na rękopisach znajdujących się w Moskwie i w Krakowie. Pamiętniki to lekcja nowoczesnej polityki. Król, polityk ukształtowany przez myśl oświecenia, analizuje w nich niebezpieczeństwa grożące Republice (bo ustrój polski, niezależnie od swych wad, był republikański) ze strony despotów uzbrojonych i cynicznych. Pamiętniki miały być też obroną władcy oskarżanego o współpracę z Rosją, słabość, wręcz zdradę. Miała je poznać cała Europa, dlatego pisane są po francusku. Niestety, po śmierci króla, jego papiery zostały zasekwestrowane z rozkazu Pawła I. Udostępniono je badaczom dopiero w XX wieku, wtedy też ukazało się pierwsze ich wydanie (Petersburg 1914, Leningrad 1924). Obecna edycja uwzględniająca współczesne zasady wydawnicze stała się możliwa dzięki współpracy badaczy polskich i francuskich zainicjowanej przez przedwcześnie zmarłego Łukasza Kądzielę, a kontynuowanej przez obecnych wydawców Pamiętników.
Anna Grześkowiak-Krwawicz, Queen Liberty: The Concept of Freedom in the Polish-Lithuanian Commonwealth, Brill Academic Publishers Inc., Leiden 2012.
Queen Liberty pokazuje historię idei, która legła u podstaw myśli politycznej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a zarazem stanowiła swego rodzaju mit polityczny, stanowiący kluczowy element kultury szlacheckiej. Anna Grześkowiak-Krwawicz próbuje pokazać ewolucję ideału "złotej wolności" od powstania szlacheckiego państwa w wieku XVI przez stopniową degenerację tej idei, aż po próby jej ożywienia i odnowienia w wieku XVIII. Autorka eksponuje to, co w polskiej koncepcji było odmienne a nawet osobliwe, ale także to, co wpisywało ją w szerszą tradycję europejską, sięgającą swymi korzeniami antyku. Książka poszerza europejską perspektywę badań tradycji republikańskiej i pokazuje fascynującą myśl polityczną polsko-litewskiej Rzeczypospolitej.
[z okładki]
Wiersze imieninowe poetów z drugiej połowy XVIII wieku, wstęp, wybór tekstów i opracowanie B. Wolska, B. Mazurkowa, T. Chachulski, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2011.
Dotychczas nie mieliśmy takiego opracowania. Jego potrzeba była oczywista z uwagi na miejsce i rolę tego typu wierszy [...] Omawiane dzieło chwalebnie i ze znakomitym rezultatem finalizuje prace nad poezją imieninową oraz w sposób dopingujący początkuje realizowanie obowiązku ogarnięcia bogatej i zróżnicowanej twórczości okazjonalnej [...] Przygotowana przez zespół doskonałych specjalistów antologia posiada starannie przemyślany i bardzo funkcjonalny układ [...]
[fragment recenzji prof. dra hab. Wiesława Pusza]
Zbigniew Goliński, Kalendarz życia i twórczości Ignacego Krasickiego, t. 1-2, do druku przygotowała i wstępem opatrzyła Magdalena Górska, Wydawnictwo PTPN, Poznań 2011.
Kalendarz życia i twórczości Ignacego Krasickiego – poety, prozaika, komediopisarza, encyklopedysty, tłumacza, biskupa warmińskiego i arcybiskupa gnieźnieńskiego – to książka od dawna oczekiwana przez badaczy i miłośników twórczości "Księcia Poetów". Zbigniew Goliński był najwybitniejszym znawcą biografii i dzieł pisarza, niekwestionowanym autorytetem wśród edytorów i historyków literatury XVIII stulecia. Ostatnia jego publikacja jest podsumowaniem kilkudziesięciu lat badań archiwalnych, biograficznych i tekstologicznych. Wzorcowo opracowane kalendarium zawiera informacje zaczerpnięte m.in. z korespondencji, dokumentacji dzieł literackich z okresu przedwydawniczego i fazy recepcji oraz faktografię odnoszącą się do działalności w diecezji warmińskiej pod zaborem pruskim i rządów arcybiskupich po upadku Rzeczpospolitej. Autorski wybór źródeł i precyzyjny, zobiektywizowany komentarz wskazuje przyszłe badania nad biografią i piśmiennictwem Krasickiego. Wydobywa również świadectwa przybliżające osobowość dostojnika Kościoła i pisarza-profesjonalisty, "nie dającego ujść żadnej obserwacji, jaką nasuwała mu codzienność życiowa, lektury czy rozmowy", "wykwintnego bywalca najlepszych w towarzystwie salonów, uroczego gospodarza we własnej rezydencji, pilnego ogrodnika o wypielęgnowanych rękach, znawcy dzieł sztuki i literatury", a jednocześnie "trzeźwego racjonalisty, rejestrującego twarde prawa i prawidła rządzące ludźmi", głosiciela na użytek własny i powszechny "idei umiarkowania, podniesionej do rangi najwyższej cnoty" (Z. Goliński, Krasicki, 2002). Przedstawiony materiał ma niezwykły walor poznawczy również z perspektywy studiów nad problematyką kulturalną i polityczną epoki.
[z okładki]
Ukazanie się ostatniego dzieła znakomitego badacza i znawcy życia i dzieł Ignacego Krasickiego, prof. Zbigniewa Golińskiego, jest wynikiem wytężonej, skrupulatnej pracy dr Magdaleny Górskiej nad zebraniem, weryfikacją i aktualizacją materiałów zostawionych przez Profesora oraz jej nieustannej czujności przy kolejnych etapach wydania.