Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

dr hab., profesor instytutu
jerzy.kandziora@ibl.waw.pl

Pracownia Poetyki Teoretycznej i Semiotyki Kultury

 

Główne kierunki zainteresowań naukowych:

polska literatura współczesna, literatura dokumentu osobistego, język artystyczny wobec przełomów historycznych, literatura w drugim obiegu lat 1976-1989, m.in. twórczość Stanisława Barańczaka, Jerzego Ficowskiego, Brunona Schulza, Konstantego A. Jeleńskiego, bibliografia literatury polskiej od 1945 r., edytorstwo źródeł.


 

 

 

 

PUBLIKACJE:

Monografie:

·  Poeta w labiryncie historii. Studia o pisarskich rolach Jerzego Ficowskiego, Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk 2017,  513 s. (Pisarze).
[Zawartość:] I. Historia w poezji: "Ujeżdżacz wymarłych gatunków, pastuch pamięci"; Opowieść o Zagładzie  [Odczytanie popiołów]; Tropy AK-owskie [Ołowiani żołnierze, Gryps, Errata]; II. Poezja w historii: Socjalistyczne pierwiastki wczesnej poezji Jerzego Ficowskiego [Ołowiani żołnierze, Zwierzenia]; Blask i cień Juliana Tuwima; Nie poddać poezji [Przepowiednie, Pojutrznia]; III. Papusza: Uczeń czarnoksiężnika. Spotkanie Jerzego Ficowskiego z Tuwimem na cygańskim szlaku; IV. Estrada: Jerzego Ficowskiego oferta piosenkowa; V. Bruno Schulz: Między rekonstrukcja a retoryką. Refleksje nad Regionami wielkiej herezji; Akwizytor Księgi Brunona Wielkiego. Poetyckie i popularne narracje w Okolicach sklepów cynamonowych; Przestrzenie pamięci, przestrzenie rozproszenia. Składanie biografii Brunona Schulza; VI: Archipelag Jerzego Ficowskiego. [Pierwodruki rozdziałów: "Pamiętnik Literacki", "Porównania", "Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka", "Ruch Literacki", "Schulz/Forum", "Teksty Drugie", zbiór Przestrzenie geo(bio)graficzne w literaturze, red. E. Konończuk, E. Sidoruk, Białystok 2015]. [Projekt badawczy sfinansowany ze środków NCN].
       Wyróżnienie w Konkursie na najlepszą książkę akademicką roku 2018 dla Fundacji Terytoria Książki w Gdańsku przyznane na 22 Poznańskich Targach Książki Naukowej i Popularnonaukowej (2018).
 
·  Ocalony w gmachu wiersza. O poezji Stanisława Barańczaka, Wydawnictwo IBL PAN, Fundacja Akademia Humanistyczna, Warszawa 2007, 442 s.
[Zawartość:] I. "Gdzie się zbudziłem" [Dziennik poranny, Sztuczne oddychanie, Ja wiem, że to niesłuszne, Tryptyk z betonu, zmęczenia i śniegu]; II. Ocalony w gmachu wiersza [Atlantyda i inne wiersze z lat 1981-1985]; Kryptografia wygnania; III. Krajobrazy Widokówki z tego świata; IV. Nieromantyczna podróż Stanisława Barańczaka [Podróż zimowa]; V. "To co się wymyka"; Między wyobraźnią traumatyczną i geometryczną; Figury intymności; VI. Czytanie Barańczaka.  [Pierwodruki rozdziałów: "Pamiętnik Literacki", "Teksty Drugie", "Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka"].
    
·  Zmęczeni fabułą. (Narracje osobiste w prozie po 1976 roku). Polska Akademia Nauk,  Komitet Nauk o Literaturze Polskiej, Ossolineum, Wrocław 1993, 156 s. (Rozprawy Literackie, 71).
[Zawartość:] Czas kalendarza – czas paraboli (O cyklu autobiografii otwartych Tadeusza Konwickiego); Retoryka Miesięcy Kazimierza Brandysa; Poetycka formuła prozy autobiograficznej w Literaturze Wiktora Woroszylskiego. [Pierwodruki rozdziałów: "Pamiętnik Literacki"].

Bibliografie:

·  Jerzy Ficowski. Bibliografia za lata 1947-2009, oprac. J. Kandziora, Pogranicze , Sejny 2010, 119 s.;

·  Konstanty Aleksander Jeleński w wydawnictwach Instytutu Literackiego w Paryżu. Bibliografia, oprac. i wstęp J. Kandziora. Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską. Oddział Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza, Warszawa 2007, XXV, 91 s. (Konstelacja Kultury, 4);

· Teatr drugiego obiegu. Materiały do kroniki teatru stanu wojennego (13 XII 1981-15 XI 1989)", oprac. i red. J. Krakowska-Narożniak, M. Waszkiel, Oficyna Wydawnicza Errata, Warszawa 2000 [współpraca];

·  Bez cenzury 1976-1989. Literatura - ruch wydawniczy - teatr. Bibliografia. Pod redakcją J. Kandziory, Stowarzyszenie "Pro Kultura Litteraria", Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Wydawnictwo IBL, Warszawa 1999, XLVIII, 1156 s. [współautorzy: Zyta Szymańska, Krystyna Tokarzówna (współpraca)] [Projekt badawczy finansowany przez Komitet Badań Naukowych, Fundację Kultury i Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej];
       Nagroda naukowa Wydziału I Nauk Społecznych PAN w dziedzinie literatury i filologii im. Aleksandra Brücknera (2002).
       Nagroda Poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych "Książka zimy 1999/2000".

·  "Polska Bibliografia Literacka", od roku 1990 internetowa baza danych Polska Bibliografia Literacka (http:/pbl.ibl.poznan.pl): współautorstwo czternastu roczników za lata 1982-1995; za rok 1985 – redaktorstwo  rocznika; współpraca w rocznikach 1996-1999].

Prace edytorskie:

·  Bruno Schulz w oczach świadków. Listy, wspomnienia i relacje z archiwum Jerzego Ficowskiego (w przygotowaniu) [Projekt badawczy "Kalendarz życia, twórczości i recepcji Brunona Schulza" finansowany przez NPRH, Uniwersytet Gdański, Wydział Filologiczny, kier. prof. UG dr hab. Stanisław Rosiek].

·  Żydzi z Drohobycza – protokoły relacji z Zagłady, tł. z jęz. niemieckiego T. Zatorski, przypisy i nota J. Kandziora, "Schulz/Forum" nr 10 z 2017, s. 157-166 [edycja z archiwum Jerzego Ficowskiego].

·  Trzy listy Tadeusza Lubowieckiego (Izydora Friedmana) do Jerzego Ficowskiego z 1948 roku, "Schulz/Forum" 2016 nr 7, s. 206-214 [edycja z archiwum Jerzego Ficowskiego].

 ·  Nieletnia muza portrecisty Brunona Schulza (o fotografii Ireny Kejlinówny), "Schulz/Forum" 2016 nr 7, s. 227-229.

·  Karol Kandziora: Pamiętnik z wygnania (1939-1943), z rękopisu do druku przygotował i wstępem opatrzył J. Kandziora,  posłowie A. Kandziora, przypisy W. R. Brociek i J. Kandziora, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2007, 303 s. ["Upamiętnienie wysiedleń mieszkańców Poznania i Wielkopolski podczas okupacji w latach 1939-1945. Projekt realizowany przy wsparciu Unii Europejskiej"];  

·  Władysław Chojnacki: Bibliografia zwartych i ulotnych druków konspiracyjnych wydanych za ziemiach polskich pod okupacją niemiecką w latach 1939-1945, LTW, Warszawa 2005, 680 s. [współautor edycji: Wojciech Chojnacki];

·  Henryk Sienkiewicz na fotografii. Ze zbiorów Muzeum Literackiego Henryka Sienkiewicza w Poznaniu, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1984, [40] s., fot.

Ważniejsze rozprawy i artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych
[odnotowano teksty niepublikowane w monografiach]:

·  O książce, która nie chciała być biografią. Autokomentarz, "Teksty Drugie" 2019 nr 1, s. 270-282.

·  Drugi obieg wydawniczy w Poznaniu przed Sierpniem ’80, w ks. zb.: Studencki Komitet Solidarności w Poznaniu. Spojrzenie po czterdziestu latach. Studia i świadectwa, pod red. J. Fiećki i P. Zwiernika, Wydawnictwo Miejskie Posnania, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Pamięci Narodowej, Poznań 2018, s. 63-84.

·  Jerzy Ficowski’s "a reading of object" in essays about Bruno Schulz, w ks. zb.: The Thing. Conceptual and Cultural Aspects, [red.:] T. Dobrzyńska, R. Kuncheva, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Institut za Literatura Blgarska Akademija Naukite, Sofia 2018, s. 259-270.

·  Klasyka w drugim obiegu: przypadek Stefana Żeromskiego, w ks. zb.: Od "Zapisu" do… zapisu historii. Kultura poza cenzurą w Europie Środkowej i Wschodniej w latach 1977-1991, red. nauk. B. Bakuła, A. Matusiak, E. Tyszkowska-Kasprzak, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu, Uniwersytet Wrocławski, Wojnowice – Wrocław 2018, s. 385-399.

·  O archiwum schulzowskim Jerzego Ficowskiego, w ks. zb.: Przed i po. Bruno Schulz, pod red. J. Olejniczaka, Wydawnictwo Pasaże, Kraków 2018, seria Granice Wyobraźni, s. 375-382.

·  Opowieści o mieszkaniach z kręgu Schulzowskiego mitu, "Schulz/Forum" nr 11 z 2018, s. 101-116.

·  Pamięci mojego waltera, w ks. zb.: Studencki Komitet Solidarności w Poznaniu. Spojrzenie po czterdziestu latach. Studia i świadectwa, pod red. J. Fiećki i P. Zwiernika, Wydawnictwo Miejskie Poznania, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Pamięci Narodowej, Poznań 2018, s. 108-111.

·  O przepowiedniach Stanisława Barańczaka, w ks. zb.: Metafora – tekst – dyskurs. Colloquia Mayenoviana I. Red. G. Grochowski, J. Kordys, J. Leociak, M. Prussak, Wydawnictwo IBL, Warszawa 2017, s. 331-343.

·  Шулц в очите на свидетели. Литературните пресътворения на Йежи Фицовски “Литературен вестник" (Sofia) 2017 R. 26 nr 38 z 22/28 XI: Бруно Шулц вдъхновеният еретик, s. 22-23 (http://www.bsph.org/members/files/pub_pdf_1576.pdf).

·  Odwoływanie granic (Biograficzne i poetyckie przekroczenia Jerzego Ficowskiego), "Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria" 2016 z. 16 (Folia 219), s. 79-93.

·  Druhý oběh a bibliografie mimocenzurních tisků: polská zkušenost, tł. Roman Kanda, "Česká Literatura" (Praha) 2016 R. 64 nr 6, s. 918-928 [wypowiedź w ankiecie redakcji pt. What is samizdat and where are its borders]

·  Ukryci świadkowie, czyli co pozostało (w książce Ficowskiego i w realnym świecie) po dwóch kolegach Brunona Schulza, "Schulz/Forum" 2016 nr 7 s. 215-226; toż w zb.: Bruno Schulz a współczesna teoria kulturowa. Materiały VII Międzynarodowego Festiwalu Brunona Schulza w Drohobyczu [2016], pod red. W. Meniok, Polonistyczne Centrum Naukowo-Informacyjne im. Igora Menioka Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Iwana Franki w Drohobyczu, Poswit, Drohobycz 2018, s. 435-453; toż w: "Konteksty" 2019 nr 1-2 (324-325), s. 335-340.

·  Barańczak: głosy z połowy lat 70., "Teksty Drugie" 2014 nr 2 s. 307-327; toż w zb.: Poeta i duch wolności. Szkice o twórczości Stanisława Barańczaka, red. P. Śliwiński, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, Poznań 2014, s. 79-97 (http://stronypoezji.pl/monografie/baranczak-glosy-z-polowy-lat-70/)

·  “That which is slipping away" On Exposing the Idiom in Stanisław Barańczak’s Surgical Precision, "Teksty Drugie" 2012 Special Issue English Edition 1: Czesław Miłosz and the Polish school of poetry, s. 172-187 [pwdr. w jęz. pol.: "Teksty Drugie" 2001 nr 6]. (http://tekstydrugie.pl/wp-content/uploads/2016/06/2.pdf)

·  Il secondo circuito editoriale degli anni 1976-1989. La via alla società civile, w ks. zb.: Corso Polonia 2014. 12. #PolskaFree25. Festival della Cultura Polacca a Roma, 26 maggio – 8 giugno. Instituto Polacco do Roma, Roma 2014, s. 4 [wydawnictwo festiwalowe].

·  Autobiograficzne tło eseistyki Konstantego Jeleńskiego, "Pamiętnik Literacki" 2012 z. 3, s. 85-100.

·  Intensywność Wata, "Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka" 2012 nr 19, s. 303-316 [rec. ks. zb.: Elementy do portretu. Szkice o twórczości Aleksandra Wata, pod red. A. Czyżak i Z. Kopcia, Poznań 2011, 352 s.]

·  Trzy pamflety Stanisława Barańczaka, "Teksty Drugie" 2012 nr 1/2, s. 176-192.

·  Wspomnienie o Pierwszej Załodze, w ks. zb.: Nasze pierwsze lata. Wspomnienia dokumentalistów IBL PAN. Książka ofiarowana Profesor dr hab. Jadwidze Czachowskiej na dziewięćdziesiątą rocznicę urodzin przez przyjaciół, współpracowników, uczniów. Pod red. E. Głębickiej i A. Szałagan, Warszawa 2012, s. 85-89 [wspomnienie o zespole Pracowni Bibliografii Bieżącej IBL PAN w Poznaniu]; toż w ks. zb.: Przypomniane. Profesor Jadwiga Czachowska w Instytucie Badań Literackich PAN, pod red. E. Głębickiej i A. Szałagan, Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo, Warszawa 2015 (Z historii IBL PAN), s. 202-207.

 ·  Czesławo Miłoszo bibliografią beskaitant, [tł.] Kazys Uscila, "Šiaurės Atėnai" (Wilno) 2011 nr 26 (1044) z 15 VII [przekład tekstu "Czytając bibliografię Czesława Miłosza"].

·  Poprawki i uzupełnienia do bibliografii "Bez cenzury 1976-1989. Literatura – ruch wydawniczy – teatr". "Przegląd Biblioteczny" 2011 z. 1; toż: "Pamiętnik Literacki" 2011 z. 2;

·  Czytając bibliografię Czesława Miłosza. "Zeszyty Literackie" 2010 nr 3, s. 217-226 [rec. ks.: Czesław Miłosz. Bibliografia druków zwartych, oprac. A. Kosińska, Kraków - Warszawa 2009, 815 s.]

·  Między grypsem i literaturą. Epistolografia więzienna stanu wojennego, w ks. zb.: PRL – świat (nie)przedstawiony, red. A. Czyżak, J. Galant, M. Jaworski. Poznań 2010, s. 387-396.  

· Wprowadzenie, w ks: Konstanty Aleksander Jeleński w wydawnictwach Instytutu Literackiego w Paryżu. Bibliografia, oprac. i wstęp J. Kandziora, Instytut Dokumentacji i Studiów nad Literaturą Polską. Oddział Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza, Warszawa 2007 (Konstelacja Kultury, 4), s. VII-XXI [historia współpracy K.A. Jeleńskiego z "Kulturą" i Instytutem Literackim w Paryżu i charakterystyka jego pisarstwa w tym kręgu];

·  Bez cenzury 1976-1989 (Literatura - ruch wydawniczy - teatr. Bibliografia). "Działalność Naukowa. Wybrane zagadnienia" 2000 z. 9, s. 18-20 [autorskie doniesienie naukowe];

·  O Atlantydzie Stanisława Barańczaka. "Poznańskie Studia Polonistyczne", Seria Literacka 1999 t. 6(26): Barańczak - poeta lector, s. 81-91;

·  Życie i dalsze okolice. "Twórczość" 1996 nr 7, s. 45-54 [S. Barańczak: Podróż zimowa];

·  Głos w sprawie Polskiej Bibliografii Literackiej. "Kultura" (Paryż) 1994 nr 5, s. 144-146;

·  Obserwator zaświatów. (O wierszach metafizycznych Stanisława Barańczaka). "W drodze" 1990 nr 1, s. 96-103;

·  Poeta wolny, niekonieczny... “Bez debitu" 1984/85 (II obieg) nr 1(2), s. 73-77 [Jerzy Ficowski].

·  Tadeusza Konwickiego życie ponad stan. "Bez debitu" (II obieg) 1984/85 nr 1(2), s. 69-73;

·  Czytelnik w poszukiwaniu autora. (O dziennikach kreacyjnych Tadeusza Konwickiego). "Akcent" 1985 nr 4, s. 111-116.


Udział w życiu naukowo-organizacyjnym:
 
·  członkostwo Rady Naukowej Instytutu Badań Literackich PAN.
·  promotorstwo i opieka naukowa nad doktorantami
·  recenzje wydawnicze i konsultacje naukowe książek i artykułów
·  recenzje projektów badawczych
·  wykłady gościnne i zajęcia seminaryjne dla studentów polonistyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
·  udział w komisjach habilitacyjnych i doktorskich