Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

dr, starszy dokumentalista

Pracownia Literatury Średniowiecza

Główne kierunki  naukowych: 

W podstawowym obrębie moich zainteresowań znajduje się średniowieczna literatura łacińska ze szczególnym uwzględnieniem takich grup utworów jak: poetyckie i prozaiczne traktaty zawierające wykład reguł pisarskich (poetria, dictamen), utwory dramatyczne, utwory wykorzystywane w procesie dydaktycznym (auctores octo), hagiografia, poezja liturgiczna. W odniesieniu do tychże grup interesuje mnie możliwość przekładu, opisu historyczno-literackiego, komentowania, edytowania. W dalszym obszarze moich zainteresowań są elementy średniowieczne w utworach epok późniejszych i edytorstwo tekstów polskich.

dorota.gacka@ibl.waw.pl 

PUBLIKACJE:
Książki:

• Godfryd z Vinsauf, Nowa poetyka, przekład z języka łacińskiego, wstęp i przypisy Dorota Gacka, seria: Bibliotheca Litterarum Medii Aevi, Artes – Opera, Artes nr 1, Warszawa 2007;
• Eberhard z Bremy, Laborintus, przekład z języka łacińskiego, wstęp i przypisy Dorota Gacka, seria: Bibliotheca Litterarum Medii Aevi, Artes – Opera, Artes nr 2, Warszawa 2011;
• Teodulus, Ekloga, przekład z języka łacińskiego, wstęp i przypisy Dorota Gacka, seria: Bibliotheca Litterarum Medii Aevi, Opera nr 1, Warszawa 2014.

Ważniejsze rozprawy i artykuły:

• Korzenie średniowiecznej metaforyki męczeństwa [w:] Mediewistyka literacka w Polsce, pod red. Teresy Michałowskiej, Warszawa 2003, s.199-208;
• Literackie przejawy kultu św. Floriana w średniowiecznej Polsce [w:] "Pamiętnik Literacki" 96 (2005), z. 2, s. 173-181.
• Elementy teatralne w XII- i XIII-wiecznych poetykach – rekonesans [w:] Pogranicza teatralności. Poezja, poetyka, praktyka, pod red. A. Dąbrówki, Warszawa 2011;
• Mediewalizm, prezentyzm - klucze do zrozumienia "Historyi o Otonie" Tomasza Nargielewicza [w:] Oblicza mediewalizmu, pod red. A. Dąbrówki i M. Michalskiego, seria: Prace Komisji Historycznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, t. 73, Poznań 2013, s.53-79;
• Fragmenty dzieł św. Tomasza z Akwinu w "Commentum" Jana z Dąbrówki, "Przegląd Tomistyczny" 19 (2013), s. 179-193.
• Całościowe opracowania Kodeksu lubińskiego (poł. XIX w. – pocz. XXI w.), "Z badań nad książką i księgozbiorami historycznymi" 7-8 (2013-2014), s. 173-195.
• Features of an Explanatio in Three Commentaries from Around the End of the Middle Ages. Some Observations on Commentum of John of Dąbrówka and on Commentaries on Theodulus and Facetus (Lyon 1514) [w:] Glossae – Scholia – Commentarii. Studies on Commenting Texts in Antiquity and Middle Ages, eds.: Mieczysław Mejor, Katarzyna Jażdżewska, Anna Zajchowska, Frankfurt am Main 2014, s. 167-175.
• Średniowieczne hymny i oficja o św. Tomaszu z Akwinu, "Przegląd Tomistyczny", t. XX (2014), s. 7-34.
• Średniowieczne sekwencje o św. Tomaszu z Akwinu i jedna rymowana modlitwa, "Przegląd Tomistyczny", t. XXI (2015), s. 125-155.
• Lektury Jana z Dąbrówki w świetle Komentarza do "Kroniki polskiej" mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem [w:] Komentarz Jana z Dąbrówki do Kroniki biskupa Wincentego, pod red. Andrzeja Dąbrówki i Mikołaja Olszewskiego, Warszawa 2015, s. 171-223.
• Zasady interpunkcji / delimitacji u schyłku starożytności i we wczesnym średniowieczu [w:] Tożsamość tekstu. Tożsamość literatury, pod red. Pawła Bema, Łukasza Cybulskiego i Marii Prussak, seria: Filologia XXI, t. 6, Warszawa 2016, s. 83-102.
• Przegląd koncepcji dotyczących pochodzenia Galla Anonima. Od Kromera do badaczy współczesnych [w:] Nobis operique favete. Studia nad Gallem Anonimem, pod red. Andrzeja Dąbrówki, Edwarda Skibińskiego i Witolda Wojtowicza, seria: Studia staropolskie. Series nova, t. XLVI (CII), Warszawa 2017, s. 23-57.
• Halina Manikowska, Dorota Gacka, Hagiografia a historyczność, czyli o historii w hagiografii i hagiografii w służbie historii [w:] Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski, t. I, pod red. Jacka Banaszkiewicza, Andrzeja Dąbrówki i Piotra Węcowskiego, Warszawa 2018, s. 657-748.
• "Diabeł narodził się w Atenach", czyli o niechęci do antyku w Eklodze Teodula [w:] Oblicza mediewalizmu II. Od recepcji antyku do recepcji średniowiecza, pod red. Andrzeja Dąbrówki, Macieja Michalskiego, Grzegorza Trościńskiego, z udziałem Sylwii Jędrzejewskiej, Rzeszów 2018, s. 51-63.
• Z jakiego rękopisu Galla Anonima korzystał Bartosz Paprocki? (aneks do artykułu Mariusza Kazańczuka) [w:]  Oblicza mediewalizmu II. Od recepcji antyku do recepcji średniowiecza, pod red. A. Dąbrówki, M. Michalskiego, G. Trościńskiego, z udziałem S. Jędrzejewskiej, Rzeszów 2018, s. 141-162.
• Andrzej Dąbrówka, Dorota Gacka, Mariusz Kazańczuk, Jak wydawać twórczość Tomasza Nargielewicza? Stanowisko Pracowni Literatury Średniowiecza IBL PAN w sprawie edycji krytycznej kodeksu Ossolineum Pawlik. 3., "Teksty Drugie", rok 2019, z. 2, s. 82-92.
• Przyczynek do średniowiecznej duchowości dominikanów (Na podstawie Żywota ojca Amandusa z początku XVI w.), "Fides. Biuletyn Bibliotek Kościelnych" 25 (2019), z. 2 (49), s. 9-55.
• Przedunijne nadzieje i obawy kryjące się za obrazem średniowiecznych władców zawartym w Rozmowie Polaka z Litwinem (1564), "Tematy i Konteksty", nr 9 (14), rok 2019, s. 116-143.
• Paweł z Krosna i jego Panegyricus ad divum Stanislaum [w:] Podkarpacie Literackie, pod red. Marka Nalepy, t. 1: Wirydarz staropolski i oświeceniowy, pod red. Romana Magrysia, Jolanty Kowal i Grzegorza Trościńskiego, Rzeszów 2020, s. 47-59.
   

Prace przekładowe:

• Żywoty ojców jurajskich, przekład zbiorowy pod kierunkiem Jerzego Andrzeja Wojtczaka, Kraków 1993;
• Oficjum o św. Stanisławie [w:] "Terminus" 3 (2001), z. 1-2, s. 233-242; toż samo we fragmentach [w:] Średniowieczna poezja łacińska w Polsce, opracował Maciej Włodarski, seria: Biblioteka Narodowa I, nr 310, Wrocław – Warszawa – Kraków 2007, s. 33-34;
• List Andrzeja Wolana do Mikołaja Radziwiłła, List Augustyna Rotunda do Andrzeja Wolana, Wiersz Bartłomieja Richiusa na książkę Wolana [w:] Humanizm. Idee, nurty i paradygmaty humanistyczne, pod red. Aliny Nowickiej Jeżowej, Inedita, t. III: Andrzej Wolan, De libertate politica sive civili. O wolności Rzeczypospolitej albo ślacheckiej (tłumaczenie Stanisława Dubingowicza), wydali i opracowali Maciej Eder i Roman Mazurkiewicz, Warszawa 2010;
• Drobne, lecz liczne przekłady [w:] T. Michałowska, Ego Gertruda. Studium historyczno-literackie, Warszawa 2001;
• Drobne, lecz liczne przekłady [w:] T. Michałowska, Średniowieczna teoria literatury w Polsce. Rekonesans, Wrocław 2007.
• Drobne, lecz liczne przekłady [w:] T. Michałowska, Literatura polskiego średniowiecza wobec poetyki europejskiej. ("Ornatus difficilis"), Warszawa 2008.
• Biernat z Lublina, List do księgarza Szymona; Jan Elgot, List do kard. Zbigniewa Oleśnickiego w sprawie Gałki z Dobczyna; tenże: Inny list do kard. Zbigniewa Oleśnickiego w sprawie Gałki z Dobczyna; Zbigniew Oleśnicki, List do panów śląskich w sprawie Gałki z Dobczyna; Gałka z Dobczyna, List do uczonych Uniwersytetu Krakowskiego [w:] Teresa Michałowska, Biernat i inni, seria: Studia staropolskie. Series nova, t. XLV (CI), Warszawa 2016, s. 30-31, 114, 116, 118, 123-125.
• Historia sancti Wenceslai martyris. II. Oficjum praskie [w:] Oficjum o św. Wacławie. Gloriose Dei martyr, przygotował do wydania Jakub Kubieniec, seria: Musica in Ecclesia Cathedrali Cracoviensi audita, Kraków 2017, s. 37-45.

Prace wykonane, nie opublikowane:

• Obraz męczennika w średniowiecznej hagiografii łacińskiej w Polsce (praca doktorska, 2001).
• Antologia średniowiecznej poezji liturgicznej (przekład, 2004).
• Facetus (przekład z rękopisu krakowskiego i opracowanie, 2012).

Prace dokumentacyjne:

• katalog średniowiecznej poezji łacińskiej
• udział w projekcie badawczym: Elektroniczne Archiwum Zabytków Piśmiennictwa Polskiego – katalog zabytków piśmiennictwa średniowiecznego
• katalogowanie materiałów przekazywanych przez Pracownię Literatury Średniowiecza do Archiwum IBL
• opracowywanie tzw. kartoteki prof. Woronczaka (Katalog zawartości średniowiecznych rękopisów łacińskich z bibliotek polskich) celem przekazania do Archiwum IBL
• współopracowywanie materiałów wytworzonych przez edytorów Dzieł Wszystkich Jana Kochanowskiego celem przekazania do Archiwum IBL

Ważniejsze prace w przygotowaniu:

• Tomasz Nargielewicz, Historyja wojny między Pompejuszem a Julijuszem, [edycja];
• Tomasz Nargielewicz, Historyja o rzymskim cesarzu Otonie i żenie jego z dziećmi [edycja];
• Kobiety w łacińskiej i polskiej hagiografii średniowiecznej [cykl artykułów];
• Jan z Dąbrówki, Komentarz do Kroniki polskiej Mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem. Przekład Prologu oraz części: In Prologum (praca złożona do druku).

Prace popularyzatorskie:
Tekst autorski o Gallu Anonimie dla wystawy: "Pierwsze / Najstarsze", zorganizowanej przez Bibliotekę Narodową w Warszawie. Data pokazu: 17 XII 2016.

Udział w projektach badawczych:

• Humanizm. Idee, nurty i paradygmaty humanistyczne w kulturze polskiej, projekt realizowany przez Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie w latach 2008-2011.
• Elektroniczne Archiwum Zabytków  Piśmiennictwa Polskiego do roku 1600, projekt realizowany przez Bibliotekę Narodową i IBL PAN w latach 2009-2011.
• Bibliotheca Litterarum Medii Aevi nr 1, projekt realizowany w IBL PAN w latach 2011-2015.
• Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski, projekt realizowany w IH PAN w latach 2014-2018.
• Opracowanie i druk naukowej edycji zawartości wybranych rękopisów muzycznych związanych z Katedrą Wawelską, projekt realizowany przez Instytut Muzykologii UJ w latach 2014-2018.
   

Udział w życiu naukowo-organizacyjnym:

• Członek Polskiego Towarzystwa Filologicznego od 1991.
• Sekretarz serii: Bibliotheca Litterarum Medii Aevi. Artes – Opera, wydawanej w IBL.
• Uczestnik Spotkań Mediewistycznych, odbywających się w IBL PAN.
• Uczestnik zebrań Ośrodka Badań Filologicznych i Edytorstwa Naukowego w latach 2006-2016.
• Uczestnik zebrań Zespołu Edytorstwa Krytycznego Tekstów Dawnych od roku 2017.
• Uczestnik spotkań Seminarium Mediewistycznego od roku 2020.

Ekspert w dziedzinach: 

• literatura średniowieczna w Polsce
• średniowieczna hagiografia i poezja liturgiczna
• średniowieczna teoria literacka
• przekład z języka łacińskiego
• twórczość romansowa i nowelistyczna Tomasza Nargielewicza.