Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

 

 dr, adiunkt

kierownik Ośrodka Badań Filologicznych i Edytorstwa Naukowego 

Dni i godziny dyżurów w Instytucie:
środa, godz. 12.00, s. 126 

Główne kierunki zainteresowań naukowych:
historia literatury polskiej XX wieku, badania filologiczne, dokumentacja literatury, literatura dokumentu osobistego 

E-maile, telefony:

pawel.bem@ibl.waw.pl

 
PUBLIKACJE:

Książki autorskie: 

• Może niesłusznie. O Jerzym Zagórskim, Austeria, Kraków 2021;
  
  
  
  
• Dynamika wariantu. Miłosz tekstologicznie, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2017.
  
  

 

Artykuły:

• "Ce phénomène me passionne". Jerzy Giedroyc face aux événements de Mai 68 en France, w: Penser la démocratie et agir en exil. Lesleçons de Jerzy Giedroyc et de Kultura,1947-2000, sous la rédaction
  d’Anna Bernhardt, Anna Ciesielska-Ribard et Iwona H. Pugacewicz, Centre de civilisation polonaise, Sorbonne Université; Association Institut Littéraire Kultura, Paris 2023;
• „Wierzę w twórczość korespondencyjną”. Epistolarna konstelacja Jana Goślickiego, "Konteksty" 2022, nr 4;
• „Grzech niedostatecznej jasności”. O Janie Goślickim i jego listach z Jerzym Giedroyciem, "Konteksty" 2022, nr 4;
• Wprowadzenie we wprowadzenia. I zakończenia, "Konteksty" 2022, nr 4;
• Sprawy serca i sprawy śledziony, "Konteksty" 2022, nr 4;
• “Authorial Intention”: Some Thoughts on a Noble Lie of Scholarly Editing, "Tekstualia" [Numery EN] 2022, nr 1 (8);
  
• W dużym kwadratowym. Dziesięć refleksji o edytorskim opracowywaniu korespondencji, "Tekstualia" 2022, nr 2;
  
• "Bo ten zwycięża, który się śmieje". Wygrana Tadeusza Hollendera, w: T. Hollender, Wiersze wybrane, wybór, wstęp i oprac. P. Bem, Wydawnictwo Ośrodek Brama Grodzka - Teatr NN, Lublin 2022;
• Dwa październiki Czesława Miłosza, czyli o znaczeniu "otoczki", w: Przed i po. Czesław Miłosz, red. J. Olejniczak, Pasaże, Kraków 2021;
• "Tekst edytorski" czy "wieloautorski"? Kilka uwag o heterogeniczności edytorstwa naukowego, "Pamiętnik Literacki" 2020, nr 4;
• Ton manuskryptu. Literatura – edycja – życie, "Forum Poetyki / Forum of Poetics" 2020, nr 21; 
• Obowiązki i ambicje. Jeszcze o (nie)pamięci poety, "Konteksty" 2020, nr 3;
• Moralność archiwum. O korzyściach z ożywiania pracowni pisarza, "Pamiętnik Literacki" 2019, nr 3;
  
• "Najbardziej ludzki z naszych pisarzy". Słowo o życiu i twórczości Czesława Straszewicza, "Autograf" 2017, nr 6;
• Zauroczenie i strach, "Archiwum Emigracji. Studia, Szkice, Dokumenty" 2015 [2017], z. 1(22) – 2(23);
• Filologia – nieprzerwana wola rozumienia innego, "Ethos" 2017, nr 1;
• "Zachować intencję autora". O szlachetnym kłamstwie w edytorstwie naukowym, "Tekstualia" 2017, nr 1;
• "Genetyka tekstów" Pierre’a-Marca de Biasiego a polska recepcja krytyki genetycznej, w: Archiwa i bruliony pisarzy. Odkrywanie, red. M. Prussak, P. Bem, Ł. Cybulski, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2017;
• Dygot młodzieńców. O wierszu z wileńskiej koperty Czesława Miłosza, w: Tożsamość tekstu. Tożsamość literatury, red. P. Bem, Ł. Cybulski, M. Prussak, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2016;
• Jerzy Giedroyc - czytelnik i wydawca literatury rosyjskiej, w: Literatura rosyjska w kręgu "Kultury". W poszukiwaniu zatraconej solidarności, tom I, red. P. Mitzner, Instytut Literacki Kultura - Instytut Książki, Paryż - Kraków 2016;
• Rosyjskie lektury Wojciecha Skalmowskiego (Russkij krug cztienija Wojciecha Skalmowskogo), "Nowaja Polsza" 2016, nr 4;
• Dlaczego polskie edytorstwo naukowe nie istnieje, "Teksty Drugie" 2016, nr 1;
• Nowa bibliologia - nowa krytyka. Paradoksy relacji, "Teksty Drugie" 2015, nr 3;
• Sprawa kryptonim "Pascal". Konstanty Jeleński w dokumentach Służby Bezpieczeństwa PRL, w: Kariera pisarza w PRL-u, red. M. Budnik, K. Budrowska, E. Dądrowicz, K. Kościewicz, Warszawa 2014;
• "Coś na przyszłość". O planach rozwoju Instytutu Literackiego w Paryżu (Czto-to na buduszczeje. O płanach razwitija Litieraturnogo Instituta w Pariże), "Nowaja Polsza" 2014, nr 1;
• Światopogląd Konstantego Jeleńskiego. Próba rekonstrukcji, "Archiwum Emigracji. Studia, Szkice, Dokumenty" 2010, nr 1-2.

 Prace edytorskie i redakcyjne: 

• Z archiwum Jana Goślickiego i Annemarie Frascoli, "Konteksty" 2022, nr 4 (redakcja numeru monograficznego);
  
• T. Hollender, Wiersze wybrane, wybór, wstęp i oprac. P. Bem, Wydawnictwo Ośrodek Brama Grodzka - Teatr NN, Lublin 2022;
  
• J. Giedroyc, J. Goślicki, Listy 1969-1997, oprac., wstępem i przypisami opatrzył P. Bem, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2021;
  
• List Czesława Miłosza do Jacques'a Maritaina, opracował i podał do druku P. Bem, "Twórczość" 2020, nr 7-8;
• K. A. Jeleński, List do Zygmunta Hertza, "Twórczość" 2019, nr 10;
• Cz. Miłosz, Sprawa stylu, podał do druku i oprac. P. Bem, "Zeszyty Literackie" 2018, nr 4;
• Cz. Miłosz, Królowie śpią, podał do druku i oprac. P. Bem, "Zeszyty Literackie" 2018, nr 2;
• Filologia. Lekcja wolności. Antologia rosyjskich tekstów naukowych, wybór M. Prussak, opracowanie redakcyjne P. Bem, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2017;
• I. i T. Byrscy, Cz. Miłosz, Korespondencja, oprac. P. Bem przy współpracy M. Prussak, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2017;
  
• Cz. Miłosz, Prośba, podał do druku i oprac. P. Bem, "Zeszyty Literackie" 2017, nr 4;
• Cz. Miłosz, Rozmyślania w hotelowym hallu, podał do druku i oprac. P. Bem, "Archiwum Emigracji. Studia, Szkice, Dokumenty" 2015 [2017], z. 1(22) – 2(23);
• Archiwa i bruliony pisarzy. Odkrywanie, red. P. Bem, Ł. Cybulski, M. Prussak, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2017;
  
• Cz. Miłosz, inc. "Piękna jesteś ojczyzno moja, Europo", podał do druku i oprac. Paweł Bem, "Zeszyty Literackie" 2017, nr 1;
• Tożsamość tekstu. Tożsamość literatury, red. P. Bem, Ł. Cybulski, M. Prussak, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2016;
• Kazimierz Wyka – ostatni sezon dyrektora, oprac. edytorskie P. Bem, w: IBL w PRL. II. Sylwetki. Wspomnienia, pod red. E. Kiślak, Warszawa 2016;
• Cz. Straszewicz, Listy do Czesława Miłosza, oprac. P. Bem, "Zeszyty Literackie" 2016, nr 2;
• J. Czapski, O przyjacielu, oprac. P. Bem, "Zeszyty Literackie" 2015, nr 3;
• J. Andrzejewski, S. Baczyńska, T. Gajcy, K. Irzykowski, K. L. Koniński, Cz. Miłosz, J. Turowicz, K. Wyka, Pod Okupacją. Listy, oprac. M. Urbanowski, wstęp M. Wyka, red. P. Bem, B. Toruńczyk, Warszawa 2014.

  Publikacje krytycznoliterackie, popularnonaukowe, szkice (wybór):

• "Wiele Panu zawdzięczam". Miłosz, Maritain i anielski grzech poezji raz jeszcze, "Twórczość" 2020, nr 7-8;
• Miłosz na antypodach Miłosza, "Zeszyty Literackie" 2016, nr 2;
• Lato 1923, "Zeszyty Literackie" 2016, nr 1;
• Lista osobista. Remarque, "Zeszyty Literackie" 2015, nr 4;
• Ten uroczy Ukrainiec Boraczok, "Zeszyty Literackie" 2015, nr 3; 
• Poezja z czerwonym szalikiem, "Tekstualia" 2015, nr 1;
• Los pasierba i niewiedza Giedroycia, "Zeszyty Literackie" 2015, nr 1;
• "Kultura" w sieci, "Nowaja Polsza" 2014, nr 10;
• Kiosk, "Zeszyty Literackie" 2014, nr 127;
• Niebyły list do Czesława Miłosza, "Zeszyty Literackie" 2014, nr 125;
• Pan Chevasson, "Zeszyty Literackie" 2013, nr 124;
• Imię zdmuchnięte: Abrasza Zemsz, "Zeszyty Literackie" 2013, nr 123;
• Scalany wąż, "Nowa Dekada Krakowska" 2012, nr 3-4;
• Dobrze, że był, "Teatr" 2012, nr 7-8;
• Sens, ryzyko i radość teatru, "Teatr" 2011, nr 5;
• MIŁOSZEM: Jeleński, pismo internetowe "Dwutygodnik" 2011, nr 59, http://www.dwutygodnik.com/artykul/2319
  
• Konstanty Aleksander Jeleński, "Nowaja Polsza" 2008, nr 12.

 Przekłady:

• P. Shillingsburg, Od Gutenberga do Google'a. Elektroniczne reprezentacje tekstów literackich, tłum. P. Bem, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2020;
  
• J. McGann, Nowa Respublica litteraria. Pamięć i nauka w wieku cyfryzacji, tłum. O. Mastela, J. Prussak, Ł. Cybulski, P. Bem, IBL, Warszawa 2017;
• E. Said, Powrót do filologii, tłum. P. Bem, "Teatr" 2015, nr 2 (cz. I);
• E. Said, Powrót do filologii, tłum. P. Bem, "Teatr" 2015, nr 3 (cz. II).

 Ważniejsze prace w przygotowaniu:

• Opracowanie korespondencji Czesława Miłosza z Janem Goślickim;
• Opracowanie korespondencji Czesława Miłosza ze Stanisławem Vincenzem.

  Wybrane wystąpienia konferencyjne, referaty:

• "To zjawisko mnie pasjonuje". Jerzy Giedroyc wobec wydarzeń roku 1968 we Francji (międzynarodowa konferencja Penser et pratiquer la politique autrement: les leçons de Jerzy Giedroyc et de "Kultura", Centre de civilisation polonaise Sorbonne-Université, 28-30 X 2021);
• Wszystkie październiki Czesława Miłosza (konferencja naukowo-literacka Przed i po. Czesław Miłosz, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Zabrze, 10-11 X 2019);
• Transposed lives. On few characters of Czesław Miłosz's manuscripts from the 1950s. (międzynarodowa konferencja Genesis - Cracow 2019, Faculty of Polish Studies at the Jagiellonian University in Cracow and Institut des Textes & Manuscrits Modernes (ITEM) in Paris, Kraków, 12-14 VI 2019 r.);
• "Genetyka tekstów" Pierre-Marca de Biasiego a polska recepcja krytyki genetycznej (współautor: Ł. Cybulski; międzynarodowa konferencja Przed-tekstowy świat. Archiwa, bruliony, rękopisy, Wydział Polonistyki UJ, Kraków, 10-11 III 2016 r.);
• "Genetyka tekstów" Pierre-Marca de Biasiego (współautor: Ł. Cybulski; zebranie Ośrodka Badań Filologicznych i Edytorstwa Naukowego IBL PAN, Warszawa, 22 II 2016 r.);
• Sprawa kryptonim "Pascal". Konstanty Jeleński w dokumentach Służby Bezpieczeństwa PRL (międzynarodowa konferencja Kariera pisarza w PRL-u, Uniwersytet w Białymstoku, 24-25 IV 2014 r.);
• Walter Greg i Jerome McGann: dwa paradygmaty w angloamerykańskim edytorstwie naukowym 2. połowy XX w. (współautor: Ł. Cybulski; zebranie Ośrodka Badań Filologicznych i Edytorstwa Naukowego IBL PAN, Warszawa, 16 XII 2013 r.);
• Nieuniknione? Pytanie o "ja" epistolarne w epistolografii XX wieku (konferencja Pamiętnik – bliżej fikcji czy faktu? Instytut Polonistyki Stosowanej Wydziału Polonistyki UW, 11-12 X 2010 r.).

  Udział w projektach badawczych:

• Polsko-rosyjskie związki literackie w kręgu paryskiej Kultury (NPRH 2018-2022, kier. prof. Piotr Mitzner): sekretarz/wykonawca grantu;
• Redefiniowanie filologii (NPRH 2013-2017, kier. prof. Maria Prussak): sekretarz/wykonawca grantu;
• W poszukiwaniu misji emigracji. Polsko-rosyjskie kontakty literackie w latach 1919-1989 (NPRH 2013-2016, kier. prof. Piotr Mitzner): sekretarz/wykonawca grantu;
• Dynamika wariantu. Status tekstologiczny wierszy Czesława Miłosza i jego konsekwencje interpretacyjne (NCN 2014-2017): kierownik grantu.
• Instytut Badań Literackich w życiu naukowym, kulturalnym i społecznym PRL w latach 1948-1989. Postawy inteligencji wobec przemian społecznych i politycznych. Monografia środowiska intelektualnego (kier. dr hab. Prof. IBL PAN Elżbieta Kiślak): współpracownik grantu.

 Udział w komitetach redakcyjnych: 

• Seria "Filologia XXI“.

 Udział w życiu naukowo-organizacyjnym:

• Sekretarz interdysplinarnych studiów doktoranckich "Humanistyka cyfrowa" (2018-2023).

 Nagrody, wyróżnienia:   

• stypendium m.st. Warszawy (2020);
• III Nagroda w Konkursie im. Aliny Brodzkiej-Wald (2018) za pracę doktorską Dynamika wariantu. Miłosz tekstologicznie (promotor prof. P. Mitzner);
• Praca doktorska Dynamika wariantu. Miłosz tekstologicznie (promotor prof. P. Mitzner) wyróżniona przez Radę Naukową IBL PAN (2017);
  
• Nagroda "Archiwum Emigracji" Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu za rok 2009 za pracę magisterską Światopogląd Konstantego Jeleńskiego. Próba rekonstrukcji;
• I miejsce w konkursie polonistycznych prac magisterskich w kategorii prac literaturoznawczych za rok 2009 Instytutu Filologii Polskiej Wydziału Nauk Humanistycznych UKSW za pracę magisterską Światopogląd Konstantego Jeleńskiego. Próba rekonstrukcji.