plen

Pracownia Poetyki Historycznej

pok.128

tel. (22) 657-27-01

Zebrania pracowni: środa 12.30-14.30

Ze względu na pandemię Covid-19 spotkania naukowe Pracowni odbywają się w trybie zdalnym. Informacji o tematyce, datach i możliwości uczestnictwa udziela prof. Andrzej Karcz: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Kierownik Pracowni: dr hab. Magdalena Rembowska-Płuciennik, prof. IBL PAN (Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.)

Obszary zainteresowań badawczych:

Zainteresowania naukowe członków Pracowni Poetyki Historycznej dotyczą rozmaitych rodzajów literackich i form paraliterackich w różnych epokach historycznoliterackich (głównie XIX i XX wieku). Reprezentują też zróżnicowane metody badawcze. Obejmują:

  • ogólne zagadnienia humanistyki i filologii, dyskursów i problemów nowoczesności (R. Nycz, W. Bolecki);

  • edytorstwo naukowe i badania archiwalne (W. Bolecki oraz zespół badawczy pod kierownictwem A. Kluby);

  • badania porównawcze nad literaturą modernizmu i przekładoznawstwo literacko-kulturowe (T. Brzostowska- Tereszkiewicz);

  • relacje między literaturą a sztukami wizualnymi oraz różne odmiany literatury wizualnej (B. Śniecikowska)

  • narratologię, czytelnictwo i recepcję literatury, specyfikę odbioru literatury drukowanej i cyfrowej oraz cyfrowe odmiany gatunkowe (M. Rembowska-Płuciennik)

  • tradycje XX-wiecznej polskiej nauki o literaturze (A. Karcz);

  • przemiany pojęcia literackości i nieliterackości (M. Bukowiecka)

  • humanistykę cyfrową i rozwój nowoczesnej infrastruktury badawczej (M. Maryl)

Projekt zespołowy obecnie prowadzony w Pracowni Poetyki Historycznej:

"Pisma zebrane Janusza Sławińskiego" ("Pomniki polskiej myśli filozoficznej, teologicznej i społecznej XX i XXI wieku", Ministerstwo Edukacji i Nauki). Kierownik projektu: dr hab. Agnieszka Kluba, prof. IBL PAN.

Celem projektu "Pisma zebrane" Janusza Sławińskiego jest pierwsze pełne krytyczne opracowanie spuścizny intelektualnej jednego z najwybitniejszych polskich filozofów literatury i humanistów XX wieku, Profesora Janusza Sławińskiego (1934–2014). Jego trwająca ponad półwiecze praca nie tylko determinowała dzieje nowoczesnej myśli teoretycznoliterackiej, ustanawiając polski wariant strukturalizmu oraz redefiniując rodzimą tradycję hermeneutyczną, ale także w znaczący sposób wpływała przez wiele dziesięcioleci na rozwój życia polskiej inteligencji. Autorzy projektu zamierzają wyeksponować doniosłe znaczenie roli, jaką Janusz Sławiński odegrał w polskiej humanistyce jako osoba potrafiąca w niespotykany sposób łączyć kompetencje naukowca z umiejętnością przenikliwego formułowania poznawczych kwestii wykraczających z jednej strony poza domenę poszukiwań badawczych literaturoznawstwa, a z drugiej – poza dziedzinę nauk humanistycznych ku kwestiom ogólnonaukowym. Janusz Sławiński, Profesor Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności, współtwórca m. in. Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauk oraz Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej – wybitny metodolog oraz doświadczony inspirator i organizator życia naukowego – uprawiał do końca życia refleksję dotyczącą zagadnień fundamentalnych dla samoświadomości współczesnej nauki, przede wszystkim tych związanych z etosem profesji uczonego, rodzących się w efekcie jego społecznych relacji i oddziaływań. Rozważał też kwestię miejsca humanistyki w obrębie nauk, zarówno jej specyfiki, jak i przynależności do scjentystycznego modelu wiedzy, a także rolę zagrożeń wynikających dla nauki z tendencji ideologizacyjnych. Końcowym efektem pracy czteroosobowego zespołu będzie wzorcowe krytyczne wydanie Pism zebranych Janusza Sławińskiego, po roku od publikacji tradycyjnej upublicznione w dostępie otwartym w Repozytorium Cyfrowym Instytutu Badań Literackich PAN.

Członkowie Pracowni:

Emerytowani pracownicy uczestniczący w działalności pracowni:

Członkowie Pracowni wraz z Ellen Hinsey (amerykańską poetką, eseistką, tłumaczką, znawczynią problematyki Europy Wschodniej) przygotowali specjalny numer "New England Review" poświęcony XX-wiecznej poezji polskiej. W numerze tematycznym znajdą się nowe, powstałe specjalnie na tę okoliczność, tłumaczenia utworów m.in. B. Leśmiana, A. Świrszczyńskiej, J. Przybosia, S. Grochowiaka, E. Tkaczyszyna-Dyckiego.

W 2019 r. ukażą się dwa tomy zbiorowe pod redakcją T. Brzostowskiej-Tereszkiewicz, M. Rembowskiej-Płuciennik, B. Śniecikowskiej noszące wspólny tytuł Understanding Misunderstanding. Są one owocem międzynarodowej, interdyscyplinarnej konferencji "Poetics of (Mis)understanding", jaka odbyła się w grudniu 2017 w Instytucie Badań Literackich we współpracy z Fundacją "Centrum Międzynarodowych Badań Polonistycznych". Tom 1. Cross-Cultural Translation poświęcony będzie m.in. kulturotwórczej roli przekładu eksperymentalnego oraz kreatywnemu potencjałowi przekształceń semantycznych towarzyszących tłumaczeniu. Tom 2. Artistic Practices przynosi analizy tych zagadnień na materiale historycznoliterackim z literatury polskiej oraz innych literatur Europy Wschodniej.

Pracownię Poetyki Historycznej poprzedziła Pracownia Dziejów Form Artystycznych w Literaturze Polskiej utworzona w 1955 roku pod kierunkiem profesora Kazimierza Budzyka. Zespół tworzyli również dr Kazimierz Bartoszyński, dr Michał Głowiński, mgr Hanna Małgowska, mgr Janusz Sławiński. W styczniu 1967 roku Pracownia Dziejów Form Artystycznych w Literaturze Polskiej przekształcona została w Pracownię Poetyki Historycznej. Pracownia funkcjonowała w ramach Zakładu Historii Literatury Współczesnej, kierowanego przez prof. Stefana Żółkiewskiego. Kierownikiem Pracowni Poetyki Historycznej został dr Janusz Sławiński, który kierował nią do końca sierpnia 1971 roku. W związku ze zmianą struktury organizacyjnej Instytutu Badań Literackich od 1 września 1971 roku Pracownia Poetyki Historycznej znalazła się w Zakładzie Systematyki Form Literackich. Jego kierownikiem został Janusz Sławiński, natomiast kierownictwo w Pracowni Poetyki Historycznej przejął Michał Głowiński, który pełnił tę funkcję do końca 1990 roku. Nowym kierownikiem Pracowni Poetyki Historycznej został wówczas prof. Włodzimierz Bolecki. Od 1 października 2013 roku kierownikiem pracowni jest dr hab. Magdalena Rembowska-Płuciennik.

Od początku istnienia pracowni ważną częścią jej działalności była organizacja Ogólnopolskich Konferencji Teoretycznoliterackich. Coroczne sesje kontynuowały tradycję zapoczątkowaną na Uniwersytecie Warszawskim przez profesora Kazimierza Budzyka i jego współpracowników, którzy następnie znaleźli się w Instytucie Badań Literackich (m. in. Aleksandrę Okopień-Sławińską, Janusza Sławińskiego, Michała Głowińskiego).

W 2011 roku w Krakowie odbyła się XXXIX Konferencja Teoretycznoliteracka "Historia Literatury – reaktywacja", zorganizowana przez Pracownię Poetyki Historycznej wspólnie z Katedrą Antropologii Literatury i Badań Kulturowych Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W 2012 roku w Kościelisku odbyła się XL Konferencja Teoretycznoliteracka "Kulturowa historia literatury", zorganizowana przez Pracownię Poetyki Historycznej wspólnie z Katedrą Antropologii Literatury i Badan Kulturowych Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego,

W 2013 roku w Jugowicach odbyła się XLI Konferencja Teoretycznoliteracka "Dyskursy konfliktu", zorganizowana przez Pracownię Poetyki Historycznej wspólnie z Uniwersytetem Wrocławskim oraz Czeską Akademią Nauk

Wśród innych ważnych przedsięwzięć zbiorowych zrealizowanych przez pracownię wymienić należy organizowane w latach 1996 – 2002 wraz z Instytutem Filologii Polskiej KUL konferencje młodszych pracowników z cyklu "Która lektura?", poświęcone interpretacjom poetów XX wieku, a przede wszystkim następujące serie wydawnicze:

W latach 2010-2012 pracownia zrealizowała interdyscyplinarny projekt "Sensualność w kulturze polskiej. Przedstawienia zmysłów człowieka w języku, piśmiennictwie i sztuce od średniowiecza do współczesności". Jego celem było opisanie doświadczenia sensualnego wpisanego w kulturowe kody społeczne i utrwalonego zarówno w rozmaitych dyskursach społecznych, tekstach literackich, dziełach sztuki, jak i w mowie ciała oraz symbolice gestów symbolicznych w obrzędach ludowych. Szeroki zakres projektu wymagał współpracy wielu specjalistów z różnych dziedzin humanistycznych. Pracownia Poetyki Historycznej pełniła w tym przedsięwzięciu funkcję koordynatora działań poszczególnych podzespołów (literaturoznawstwo i lingwistyka, historia sztuki, filozofia, psychologia, etnologia, etc.).  Projekt  opiera  się  na  rozwiązaniach e-Science,  zakładających wykorzystanie internetu i narzędzi technologii cyfrowej do prezentacji badań naukowych oraz popularyzacji ich efektów.
Projekt realizuje cele strategiczne "Programu rozwoju infrastruktury informatycznej nauki na lata 2007-2013" ustanowionego przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w dniu 28 czerwca 2007 r.