Pracownia Dokumentacji Literatury Współczesnej

Powstanie pracowni

Pracownia Dokumentacji Literatury Współczesnej prowadzi badania o charakterze dokumentacyjnym i historycznoliterackim dotyczące pisarzy, których zasadniczy zrąb twórczości przypadł na lata po 1918 roku, oraz życia literackiego w tym okresie.

 Słownik współczesnych pisarzy polskich seria I (t. 1-4; wyd. 1963-1966) i seria II (t. 1-3; wyd. 1977-1980); od 1994 publikowany jest słownik Współcześni polscy pisarze i badacze literatury (t. 1-10).

Pracownia udostępnia niewydane materiały bibliograficzne, m.in. bibliografię zawartości niektórych czasopism okresu międzywojennego oraz maszynopis Kroniki życia literackiego 1944-1969.

Prowadzone są też badania indywidualne nad monografiami biograficznymi i bibliograficznymi pisarzy; opublikowano m.in. monografie Tadeusza Boya-Żeleńskiego, Władysława Broniewskiego, Leona Kruczkowskiego, Marii Kuncewiczowej, Aleksandra Świętochowskiego, Gabrieli Zapolskiej oraz leksykon grup literackich w Polsce w 1945-1989. Obecnie przygotowywane są opracowania dotyczące Marii Dąbrowskiej, Jana Lechonia i Antoniego Słonimskiego.

Nasze pierwsze lata

Wspomnienia dokumentalistów IBL PAN. Książka ofiarowana Profesor dr hab. Jadwidze Czachowskiej na dziewięćdziesiątą rocznicę urodzin przez przyjaciół, współpracowników, uczniów.

10 lutego 2013 roku odeszła śp. Profesor Jadwiga Czachowska. 

Książką ofiarowaną Profesor Czachowskiej na dziewięćdziesiątą rocznicę urodzin przez przyjaciół, współpracowników, uczniów była publikacja "Nasze pierwsze lata. Wspomnienia dokumentalistów IBL PAN" pod redakcją Ewy Głębickiej i Alicji Szałagan.

Badaczkę wspominali m.in.: Roman Loth, Barbara Winklowa, Barbara Otwinowska, Maria Bokszczanin, Jadwiga Kaczyńska.

Tekst publikacji >>

Maria Dąbrowska – Anna Kowalska. Listy 1940–1949. T. 1–6

Kierowniczka: dr hab. Ewa Głębicka, prof. IBL PAN
grant NPRH
okres realizacji: 2022–2027
wartość dofinansowania: 962 203 zł
całkowity koszt inwestycji: 962 203 zł

Czytaj więcej ›

Tłumacze arcydzieł literatury w odrodzonej Rzeczpospolitej. Cyfrowy słownik biobibliograficzny

Kierowniczka: Ewa Kołodziejczyk
projekt dokumentacyjny NPRH
2019–

Czytaj więcej ›

Polscy pisarze i badacze literatury XX i XXI wieku. Cyfrowy słownik biobibliograficzny

Kierowniczka: Alicja Szałagan
projekt NPRH
2018–2023

Czytaj więcej ›

Skamandrycka triada na emigracji. Edycja listów Jana Lechonia, Kazimierza Wierzyńskiego i Mieczysława Grydzewskiego (publikacja książkowa i cyfrowa)

Kierowniczka: Beata Dorosz
2015–2022

Czytaj więcej ›

Amerykańskie powojnie Czesława Miłosza

Kierowniczka: Ewa Kołodziejczyk
2018–2020

Czytaj więcej ›

Krytyka genetyczna w przekładzie literackim

Kierowniczka: Ewa Kołodziejczyk
2017–2018

Czytaj więcej ›

Warszawianie z wyboru. Udział ludności z peryferii w budowaniu wielokulturowej tożsamości miasta na przykładzie rodziny Janusza Korczaka

Kierowniczka: Marlena Sęczek
grant Biura Kultury Urzędu m.st. Warszawy
okres realizacji: 2017

Czytaj więcej ›

"Kultura Cyfrowa": Cyfrowe zasoby dokumentacji literatury polskiej w wolnym dostępie

Kierowniczka: Marlena Sęczek
grant Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
okres realizacji: 2016

Czytaj więcej ›

Dokumentacja rodzinna Janusza Korczaka

Kierowniczka: Marlena Sęczek
grant Młody IBL
okres realizacji: 2014

Czytaj więcej ›

Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku. Słownik biobibliograficzny

Kierowniczka: Alicja Szałagan
2011–2016

Czytaj więcej ›

Grażyna Pawlak z Nagrodą Polityki

17 maja Grażyna Pawlak wraz z Marcinem Urynowiczem odebrali Nagrodę Polityki w kategorii Wydawnictwa Źródłowe za redakcję Kronik wojennych Aurelii Wyleżyńskiej.

Jak pisała Barbara Klich-Kluczewska o edycji: „W 2022 r. dzięki staraniom i ogromnej pracy edytorskiej Grażyny Pawlak i Marcina Urynowicza to wyjątkowe źródło wiedzy o okupacyjnej codzienności wreszcie trafiło do szerokiej publiczności. [...] Dwa tysiące stron maszynopisu. Dwa tomy kroniki okupacji i Zagłady, bez której zapewne nie powstanie już żadna analiza na temat stolicy czasów wojny i Holokaustu” („Polityka” 2023 nr 18/19).

Serdecznie gratulujemy!

O Kronikach... można przeczytać także w recenzjach:

1. W „Dzienniku Trybuna” 2022 nr 106/107 s. 13

2. W. Stanisławskiego, „Tygodnik Sieci” 2022 nr 17 s. 77

3. M. Kube, „Rzeczpospolita” 2022 wrzesień 

4. K. Masłonia, „Do Rzeczy. Historia” 2022 nr 5 s. 64-67

5. R. Jaśkowskiego, „Więź” 2022 nr 4 s. 200-207

6. P. Majewski, „Kultura Liberalna” 2022 nr 703

 Ponadto polecamy uwadze wywiad z Grażyną Pawlak: Kronika niszczonego miasta. Rozm. M. Grzywacz, „Gazeta Wyborcza” 2023 nr 41

"Herkulanum i Pompeje. Kamienice rozdarte. Draśnięcia murów jak brzytwą. Wali się stolica". "Kroniki wojenne" Aurelii Wyleżyńskiej

Pojawiła się część druga podcastu poświęconego Kronikom wojennym Aurelii Wyleżyńskiej z udziałem Grażyny Pawlak. Zachęcamy do wysłuchania: Zob. link.

Sławomir Buryła o "Kronikach wojennych" Aurelii Wyleżyńskiej

W kwietniowym numerze „Twórczości” (2023) pojawił się tekst Sławomira Buryły dotyczący Kronik wojennych Aurelii Wyleżyńskiej (w opracowaniu Grażyny Pawlak i Marcina Urynowicza). Jak pisze: „Dwutomowe Kroniki wojenne... stanowią [...] cenny zbiór informacji o okupacyjnej rzeczywistości”.

Zachęcamy do lektury: fragment Zob. link (całość dostępna w numerze)

"Walczyła piórem. Czuła, że jej obowiązkiem jest dokumentować przebieg wojny" – Podcast o Aurelii Wyleżyńskiej z udziałem Grażyny Pawlak

W podcaście TOK FM Cezarego Łasiczki rozmówczynią była Grażyna Pawlak. Dyskusja dotyczyła m.in. Kronik wojennych Aurelii Wyleżyńskiej, a także znaczeniu, jakie mogą mieć w dzisiejszej rzeczywistości. Nagranie z emisji można odsłuchać na stronie: Zob. link (cena 6,99 zł za miesięczny abonament).

Jest to pierwszy odcinek podcastu poświęcony postaci Wyleżyńskiej, kolejne pojawią się niebawem. 

Spotkanie z prof. Ewą Kołodziejczyk

3 marca 2023 na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego odbyła się prezentacja projektu „Cyfrowy Słownik Biobibliograficzny. Tłumacze arcydzieł literatury w odrodzonej Rzeczpospolitej” kierowanego przez Ewę Kołodziejczyk. Skierowane było do filologów, historyków, socjologów, informatologów i bibliologów, osób zainteresowanych tworzeniem baz, w szczególności słowników cyfrowych, a także samych tłumaczy. 

Dąbrowska – Stempowski w Trzecim Punkcie Widzenia

W TVP Kultura wyemitowano odcinek programu Trzeci Punkt Widzenia poświęcony m.in. korespondencji Stempowskiego i Dąbrowskiej, opracowanej przez prof. Ewę Głębicką z naszej pracowni. Zapraszamy do wysłuchania transmisji programu: Zob. link (od 17 minuty). 

Artykuł na temat listów Wierzyńscy-Grydzewski w londyńskim "Tygodniu Polskim"

2 grudnia 2022 roku w londyńskim „Tygodniu Polskim” ukazał się artykuł Katarzyny Bzowskiej-Budd na temat pierwszego tomu korespondencji Mieczysława Grydzewskiego i Kazimierza Wierzyńskiego w edycji Beaty Dorosz.

Jak pisze autorka omówienia: „[...] jakże ważną osobą, uzupełniającą korespondencję jest autorka opracowania. Otóż jej szczegółowe przypisy, często dłuższe niż listy, do których się odnoszą, to swoista historyczno-literacka opowieść o sytuacji emigrantów wojennych. Bez jej szczegółowych uwag o osobach, którym Grydzewski i Wierzyński poświęcają swoją uwagę, czytelnik byłby często zagubiony”.
W kolejnych numerach, jak obiecuje Katarzyna Bzowska-Budd, ukażą się recenzje pozostałych tomów.

Korespondencja Marii Dąbrowskiej i Stanisława Stempowskiego – tom II

W styczniu 2023 ukazał się drugi tom Korespondencji Marii Dąbrowskiej i Stanisława Stempowskiego (lata 1931–1944), który opracowała, wstępem i przypisami opatrzyła Ewa Głębicka. Można go nabyć na stronie Wydawnictwa IBL: Zob. link.

Przygotowany do publikacji tom stanowi ważne dopełnienie wiedzy o życiu i twórczości Marii Dąbrowskiej, domyka też znacząco obraz jej korespondencji. Zebrany tu materiał epistolograficzny ma charakter wyjątkowy przede wszystkim ze względu na swoją obszerność (listy pochodzą z okresu prawie 30 lat), charakter relacji korespondentów, a także ze względu na niezwykły splot w tych zapisach literatury i życia. W korespondencji dwojga wybitnych intelektualistów i wieloletnich partnerów życiowych codzienność przeplata się z wysokiej próby refleksją o literaturze i kulturze, wyłaniające się stąd portrety korespondentów otoczone są przez wyraziste portrety ludzi im współczesnych z różnych środowisk i różnych egzystencjalnych traktów. Listy wymieniane między Marią Dąbrowską i Stanisławem Stempowskim są najważniejszym i najciekawszym zespołem korespondencji autorki Nocy i dni. Mimo że minęło ponad pół wieku od jej śmierci, nie są znane ani szerokiemu kręgowi czytelników, ani nawet literaturoznawcom.

Tekst Macieja Wierzyńskiego o edycji korespondencji Wierzyński-Grydzewski

31 grudnia ukazał się obszerny tekst Macieja Wierzyńskiego na temat jego stryjecznego dziadka - Kazimierza. Pretekstem do napisania artykułu był zbiór korespondencji Kazimierza i Haliny Wierzyńskich z Mieczysławem Grydzewskim w edycji Beaty Dorosz oraz Pawła Kądzieli.
Tekst został opublikowany w dodatku „Gazety Wyborczej” – „Wolna Sobota”. Wszystkim prenumerującym serdecznie polecamy lekturę: Zob. link

Jan Parandowski w programie TVP Historia

W cyklu programowym Sądy i przesądy. W powiększeniu emitowanym w ramach TVP Historia ukazał się program poświęcony Janowi Parandowskiemu. Gośćmi programu były wnuczka pisarza Joanna Szczepkowska oraz Grażyna Pawlak. Program można zobaczyć na stronie: Zob. link.

Prowadzący spotkanie usiłowali znaleźć odpowiedź na szereg pytań, w tym: kim był Jan Parandowski i co skłoniło badaczkę do zajęcia się tą właśnie postacią; jakie odkryto meandry biografii pisarza i kim był jego ojciec; skąd u Parandowskiego pojawiła się fascynacja światem kultury antycznej; kim była Aurelia Wyleżyńska, przemilczana pierwsza żona pisarza; jaką rolę odgrywa nadal Bolszewizm i bolszewicy w Rosji, pierwsza sowietologiczna książka Parandowskiego; jakie są źródła trwającej dekady popularności jego utworów; jaki ślad w twórczości Parandowskiego pozostawiła wojna; czym charakteryzowała się przyjęta przez pisarza strategia wobec władz komunistycznych oraz jaki wpływ wywarł na Polski PEN Club i czy można wyobrazić sobie dziś literaturę polską bez twórczości Parandowskiego.