Polscy pisarze i badacze literatury XX i XXI wieku. Cyfrowy słownik biobibliograficzny

Kierowniczka: Alicja Szałagan
projekt NPRH
2018–2023

Projekt słownikowy pt. Polscy pisarze i badacze literatury XX i XXI wieku stawia sobie za cel stworzenie cyfrowej bazy biobibliograficznej zawierającej hasła około 2300 autorów, którzy rozwinęli działalność po 1918 r. w kraju i na emigracji: poetów, prozaików, dramatopisarzy, krytyków literackich i teatralnych, eseistów, reportażystów, tłumaczy, a także historyków i teoretyków literatury. Powstanie naukowego źródła cyfrowego o twórcach, których działalność była istotna dla polskiego życia kulturalnego w ostatnich stu latach, wzbogaci znacząco warsztat badaczy z zakresu nauk humanistycznych od historii literatury poprzez antropologię po socjologię i historię kultury. Baza wiedzy z zakresu historii polskiej literatury współczesnej – umieszczona w wolnym dostępie internetowym – przeznaczona jest nie tylko dla literaturoznawców czy kulturoznawców, ale także dla szerokiego kręgu odbiorców w Polsce, w tym studentów, nauczycieli, licealistów, każdego poszukującego rzetelnej wiedzy. Dzięki przekładowi części biogramów na język angielski będzie również dostępna dla zainteresowanych literaturą polską za granicą.
Przygotowanie słownika cyfrowego, który dostarcza tak bogatych zasobów informacji o klasykach polskiej literatury XX w. i najbardziej znanych twórcach z przełomu XX i XXI w., nie byłoby możliwe bez istniejącego już zaplecza leksykograficznego, stworzonego w Instytucie Badań Literackich PAN. Począwszy od lat pięćdziesiątych XX wieku w Pracowni Dokumentacji Literatury Współczesnej rozwijana była metodologia budowania tego typu kompendiów i powstało kilka ich serii: Zob. link 1; Zob. link 2.
Najnowsze, cyfrowe kompendium czerpie z tej tradycji, scala i rozwija wieloletni dorobek kilku pokoleń dokumentalistów. Nie tylko kompleksowo rejestruje zgromadzone wcześniej dane biograficzne i bibliograficzne, ale też pozwala na ich weryfikację i aktualizację. Hasła mają podobną konstrukcją, składają się z części biograficznej i bibliograficznej (podmiotowej i przedmiotowej) – obie tworzą rodzaj minimonografii biobibliograficznej twórcy. W nowym projekcie wykorzystano przede wszystkim dwie ostatnie serie: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny (T. 1–10. Red.: J. Czachowska, A. Szałagan. Warszawa 1994–2007) oraz Polscy pisarze i badacze przełomu XX i XXI wieku (T. 1–3. Red.: A. Szałagan. Warszawa 2011–2016; także w wersji on-line ppibl.ibl.waw.pl). Obie były przygotowywane w dużym stopniu przez ten sam zespół autorów – członków Pracowni Dokumentacji Literatury Współczesnej. Prace nad zaktualizowaniem haseł z dziesięciotomowego słownika, w którym informacje doprowadzono do 2006 roku, zostały w tym projekcie rozpoczęte przygotowaniem uzupełnień dla wybranych 100 wybitnych postaci XX wieku. Pozostałe zachowują wartość naukową za okres, który obejmują, a w przyszłości będą także uzupełniane. Dane o 302 pisarzach z ostatniej serii słowników, nad którymi prace zakończyły się w latach 2011–2016, zostały doprowadzone do roku 2022–2023. Ponadto opracowano 55 nowych haseł pisarzy i badaczy młodszego pokolenia, którzy rozwijają twórczość w XXI wieku.
Trzeba podkreślić, iż zamiarem autorów słownika jest pozostawienie projektu w toku, ciągle poszerzanego i uzupełnianego. Warunki do tego stwarza powstały na potrzeby słownika Polscy pisarze i badacze literatury XX i XXI wieku system bazodanowy, który ułatwia pracę dokumentalistów, umożliwiając nie tylko dodawanie nowych haseł, ale też stopniowe i systematyczne aktualizowanie całości, śledzenie historii zmian i poprawek redakcyjnych. Z kolei użytkownicy będą mogli łatwo eksplorować zawartość słownika, przeszukując jego zasoby w sposób prosty i zaawansowany (z użyciem filtrów) oraz docierając poprzez linki do udostępnionych tekstów.

Wykonawcy merytoryczni projektu:

• Alicja Szałagan – redakcja naukowa

• Marlena Sęczek – koordynacja i konsultacja prac cyfrowych

Aktualizacja i autorstwo haseł:

• Katarzyna Batora

• Beata Dorosz

• Agnieszka Gawrych

• Katarzyna Gędas

• Ewa Głębicka

• Ewa Kołodziejczyk

• Maria Kotowska-Kachel

• Barbara Marzęcka

• Marlena Sęczek

• Alicja Szałagan

• Weronika Szulik

• Barbara Tyszkiewicz

• Łukasz Żurek

Tłumaczenie biogramów na język angielski:

• Paul Vickersk

Redakcja naukowa tłumaczeń:

• Ewa Kołodziejczyk