Tłumacze arcydzieł literatury w odrodzonej Rzeczpospolitej. Cyfrowy słownik biobibliograficzny

Opis projektu:

Stworzenie pierwszego w Polsce cyfrowego słownika biobibliograficznego tłumaczy literatury pozwoli dostarczyć wiedzy o ich roli w kształtowaniu wolnej od ograniczeń cenzury, nowoczesnej literatury w odrodzonej, scalonej terytorialnie Rzeczpospolitej, a w efekcie lepiej zrozumieć procesy kulturowe w niej zachodzące w tym kluczowym okresie. Umożliwi też wprowadzenie do krajowej humanistyki nowego nurtu badawczego studiów nad tłumaczami, subdyscyplinę przekładoznawstwa korzystającą z dorobku biografistyki i socjologii.

Cele naukowe projektu: 

• zbadanie roli tłumaczy w odzyskiwaniu przez literaturę lat 1914-1945 jej autonomii,
• zbadanie antycypacji i kontynuacji, tj. zjawisk o charakterze przygotowawczym w stosunku do przeobrażeń sytuacji tłumacza literatury w Drugiej Rzeczpospolitej, jak też wydarzeń historycznych, które zaważyły na jej zmianie po 1945 roku,
• opracowanie metodologii opisu życia i działalności tłumaczy literatury w ujęciu historycznym,
• przygotowanie formuły cyfrowego słownika tłumaczy literatury, którego funkcjonalności będą odpowiadać zawartości hasła oraz zainteresowaniu odbiorców. 

Cele aplikacyjne projektu: 

• stworzenie struktury i zawartości merytorycznej hasła tłumacza,
• sporządzenie list tłumaczy literatur obcych w Polsce i tłumaczy literatury polskiej za granicą w ujęciu historycznym w reprezentatywnych dla rozwoju polskiej kultury literackiej parach językowych. 

W toku prac będą realizowane następujące cele pośrednie: 

• konsolidacja i rozwój nurtu badań przekładoznawczych w Instytucie Badań Literackich PAN • integracja środowiska tłumaczy, wydawców, przekładoznawców poprzez tworzenie i zacieśnianie partnerstw instytucjonalnych, np. z PEN-Clubem, Związkiem Literatów Polskich, Stowarzyszeniem Tłumaczy Polskich, Biblioteką Narodową oraz instytutami kultur obcych w Polsce. 

Słownik dostarczy pełnych i aktualnych informacji o tłumaczach, którzy przyswajali dzieła obce literaturze polskiej w latach 1914-1945 i podtrzymywali ciągłość wolnej literatury nawet w warunkach wojennych. O wyborze tłumaczy decyduje kryterium statystyczne (liczba przekładów z danego języka) w przypadku tzw. dużych literatur skrzyżowane z kryterium "mniejszej literatury" (Deleuze, Guattari 1975), zastosowane wobec piśmiennictwa żydowskiego (po hebrajsku i w jidysz), litewskiego, ukraińskiego i białoruskiego objętych opracowaniem ze względu na fakt, iż w odrodzonej Rzeczpospolitej literatura rozwijała się także w tych językach. Słownik będzie zawierał hasła biobibliograficzne w układzie alfabetycznym, przy czym każde hasło o trójczłonowej budowie będzie uwzględniać faktograficznie ujęty biogram, kompletną bibliografię podmiotową (zestawienie twórczości opublikowanej, a o ile to możliwe także informacje o lokalizacji archiwum tłumacza i przekładach niepublikowanych) oraz bibliografię przedmiotową (wykaz najważniejszych studiów poświęconych osobie i twórczości tłumacza). Biogramy zostaną opublikowane w języku polskim oraz w językach, z których przekładał dany tłumacz, co pozwoli na umiędzynarodowienie wyników badań oraz stworzenie zalążków cyfrowych słowników biobibliograficznych w wybranych parach języka polskiego i obcego. Kompendium jest odpowiedzią na dotkliwy brak podobnego opracowania w polskiej kulturze literackiej. Słownik zostanie umieszczony w specjalnej bazie internetowej i będzie dostępny bezpłatnie dla wszystkich czytelników na platformie cyfrowej Nowa Panorama Literatury Polskiej (www.nplp.pl). Ze względu na możliwości publikacji różnorodnych treści online, hasła mogą przybierać postać kolekcji informacji dzięki obudowywaniu ich materiałami wizualnymi, skanami źródeł archiwalnych, ważnych opracowań etc.