e-mail:
dyżury: wtorek, 12.00-15.00, pok. 110.
Członkowie pracowni:
- dr hab. Tomasz Żukowski, profesor instytutu
- dr Katarzyna Chmielewska, adiunkt
- dr Paweł Rams, specjalista badawczo-techniczny
Współpracownicy:
- prof. dr hab. Maryla Hopfinger
- dr hab. Katarzyna Nadana-Sokołowska
- prof. dr. hab. Anna Sobolewska
- dr. hab. Zygmunt Ziątek (prof. IBL)
- dr Katarzyna Buszkowska
- dr Anna Kowalska
Pracownia Współczesnej Literatury i Komunikacji Społecznej łączy namysł nad szeroko pojętą literaturą współczesną z refleksją nad jej miejscem w zmieniającej się przestrzeni komunikacyjnej i społecznej. Przedmiotem zainteresowań badaczek i badaczy są także nowe funkcje, formy i zadania literatury w przestrzeni dyskursywnej oraz przetaczających się przez nią debatach.
Pracownia prowadzi stałe seminarium.
Między sztuką a codziennością: w stronę nowej syntezy (literatura bez fikcji)
Projekt „Między sztuką a codziennością…” to propozycja nowego spojrzenia na literaturę ostatnich 30 lat z perspektywy zmian przestrzeni komunikacyjnej postrzeganych w szerszej – antropologicznej, socjologicznej i medioznawczej – perspektywie. Badaniu literatury wyłącznie lub przede wszystkim w kontekście jej własnej historii przeciwstawiamy obserwację zmian w funkcjonowaniu literatury związanych z fundamentalną dla rozumienia kultury końca XX i początku XXI wieku rekonfiguracją sceny komunikacyjnej.
Spojrzenie to pozwala wprowadzić nowe kategorie opisu, wyodrębnić niedostrzegane dotąd struktury i postawić kwestie zasadnicze dla rozumienia nowoczesnych procesów literackich. Pytamy między innymi o zmierzch „dzieła” jako sposobu istnienia tekstu literackiego, o warunki istnienia dokumentu (kwestia prawdy i autentyczności w epoce mediów elektronicznych), o nowe potrzeby kulturowe wpływające na funkcjonowanie literatury, o kwestię demokratyzacji przestrzeni komunikacyjnej, o zmianę tradycyjnych ról autora i publiczności. Wreszcie o rysujące się coraz wyraźniej struktury „ponad gatunkami i mediami”, które zastępują tradycyjne gatunki literackie.
Książki powstałe w ramach projektu:
- Między sztuką a codziennością. W stronę nowej syntezy (1). Pod red. M. Hopfinger, Z. Ziątka i T. Żukowskiego. Warszawa: Wydawnictwo IBL 2016.
- Debaty po roku 1989. Literatura w procesach komunikacji. W stronę nowej syntezy (2). Pod red. M. Hopfinger, Z. Ziątka, T. Żukowskiego. Warszawa: Wydawnictwo IBL 2017.
- Literatura bez fikcji między sztuką a codziennością. W stronę nowej syntezy (3). Pod red. M. Hopfinger, Z. Ziątka, T. Żukowskiego. Warszawa: Wydawnictwo IBL 2018.
Kategoria świadka Zagłady w kulturze polskiej (1942–2015)
Mówienie o Holocauście jest w Polsce silnie uwikłane w procesy definiowania i redefiniowania tożsamości zbiorowej. Wedle triady R. Hilberga Polacy zaliczali się do grupy bystanders, a więc nie uczestniczyli w zdarzeniach bezpośrednio - nie byli ani sprawcami, ani ofiarami. Mimo to określenie ich roli w eksterminacji, stosunek do ofiar oraz wpływ zakorzenionych w kulturze praktyk dyskryminacyjnych (XIX i XX wiecznego antysemityzmu) na realizację ostatecznego rozwiązania mają zasadnicze znaczenie dla autowizerunku grupy większościowej, a co za tym idzie dla jej samooceny.
Już w czasie wojny polska kultura żywo zareagowała na eksterminację. Z jednej strony pojawiły się głosy wydobywające na jaw zachowania zbiorowe sprzyjające realizacji ostatecznego rozwiązania. Intelektualiści i pisarze zauważali rodzaj porozumienia z okupantem w sprawie Żydów, zadowolenia z eksterminacji wypowiadanego głośno lub nieświadomego, przejawiającego się jedynie w zbiorowych praktykach. Z drugiej strony wiedza ta poddawana była kulturowej obróbce służącej tworzeniu pozytywnego autowizerunku polskiej większości oraz zacieraniu trudnych elementów polsko-żydowskiej historii.
Książki powstałe w ramach projektu:
- Zagłada w „Medalionach” Zofii Nałkowskiej. Tekst i Konteksty. Red. T. Żukowski. Warszawa: Wydawnictwo IBL 2016.
- Opowieść o niewinności. Kategoria świadka Zagłady w kulturze polskiej (1942–2015). Projekt i redakcja tomu M. Hopfinger, T. Żukowski. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN 2018.
- Lata czterdzieste. Początki polskiej opowieści o Zagładzie. Red. M. Hopfinger, T. Żukowski. Warszawa: Wydawnictwo IBL 2019.
- The Holocaust Bystander in Polish Culture, 1942-2015. The Story of Innocence. Ed. M. Hopfinger, T. Żukowski. Palgrave Macmillan 2021. Palgrave Studies in Cultural Heritage and Conflict.