plen

Katarzyna Chmielewska

Katarzyna Chmielewska

doktor, adiunktka w Instytucie Badań Literackich PAN

Ośrodek Studiów Kulturowych i Literackich nad Komunizmem
Pracownia Współczesnej Literatury i Komunikacji Społecznej

Numer orcid: 0000-0003-4095-2834 

Zainteresowania badawcze:

analiza dyskursu, szczególnie kulturowych i literackich kontekstów komunizmu w Polsce, badania kulturowe oraz literatura współczesna, memory studies oraz badania nad Holocaustem

Adres e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Biogram:

Dr Katarzyna Chmielewska studiowała na Wydziałach Polonistyki oraz Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. W 1999 roku obroniła na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego pracę magisterską, przygotowaną pod kierunkiem prof. dr hab. Marii Janion, pt. "Krytyka Teorii Recepcji", otrzymała II nagrodę w konkursie prac magisterskich im. Jana Józefa Lipskiego w 2000 roku. W 1999 roku rozpoczęła studia doktoranckie w Szkole Nauk Społecznych przy IFiS PAN. Od 2008 pracuje w Instytucie Badań Literackich PAN, na początku w zespole Literatura i Konteksty, a obecnie w Pracowni Współczesnej Literatury i Komunikacji Społecznej (adiunktka). 19 styczna 2010 obroniła rozprawę doktorską pt. "Kryzys podmiotu literackiego: Dzienniki i eseistyka Witolda Gombrowicza" napisaną pod kierunkiem prof. dr hab. Michała Głowińskiego, za którą otrzymała nagrodę Archiwum Emigracji, Biblioteki UMK w Toruniu, fundowaną przez Kancelarię Senatu RP. Współtwórczyni Ośrodka Studiów Kulturowych i Literackich nad Komunizmem w IBL PAN. Redaktorka serii Komunizm. Idee – Dyskursy – Praktyki.

Publikacje:

Książki:

  • [Współautorstwo i redakcja naukowa] Reassessing Communism. Concepts, Culture, and Society in Poland 1944–1989, CEU Press 2021

  • [Współautorstwo i redakcja naukowa] Komunizm. Idee i praktyki w Polsce 1944 – 1989, Wydawnictwo IBL 2018

  • [Współautorstwo i redakcja naukowa] Pomniki pamięci. Miejsca niepamięci, Wydawnictwo IBL PAN 2017

  • [Współautorstwo i redakcja naukowa] Rok 1966. PRL na zakręcie, Wydawnictwo IBL PAN 2015

  • [Współautorstwo i redakcja naukowa] PRL życie po życiu, Wydawnictwo IBL PAN 2012

  • [Współautorstwo i redakcja naukowa] Literatura i socjalizm, wydawnictwo IBL PAN 2012

  • [Współautorstwo i redakcja naukowa] Opowiedzieć PRL, Wydawnictwo IBL PAN 2011

  • Strategie podmiotu: Dziennik Witolda Gombrowicza, Wydawnictwo IBL PAN 2010

  • [Współautorstwo książki] Czytanki dla robotników sztuki, Warszawa 2009

  • [Współautorstwo książki] Znikanie. Instrukcja obsługi, Warszawa 2009

  • [Współautorstwo książki] Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie?, red. M. Głowiński, K. Chmielewska, K. Makaruk, A. Molisak, T. Żukowski, Kraków 2005.  

Ważniejsze rozprawy i artykuły:

  1. Dwie szkoły myślenia o Holokauście: Bauman contra Snyder, Studia Litteraria et Historica 2022 nr 17, s. 1 – 19 DOI: https://doi.org/10.11649/slh.2840

  2. Dialogue of Memories and the Class Perspective W: Breaking the Frame. New School of Polish-Jewish Studies. Hamburg: Peter Lang Verlag 2022

  3. Lud w perspektywie, perspektywa ludu, Teksty Drugie nr. 5 2021, s. 293 – 309 DOI: 10.18318/td.2021.5.17

  4. Awans chłopów – obrazy w kulturze. W: Ciągłość i zmiana Sto lat rozwoju polskiej wsi. T. 3 Warszawa: Scholar 2021. S. 49 - 69 DOI 10.53098/978-83-66470-85-9

  5. Pamięć wielokierunkowa i agoniczna a polityka pamięci, Zagłada Żydów. Studia i materiały  Nr 17 (2021), strony: 420-434  DOI: 10.32927/zzsim.886

  6. After the Catastrophe. Polish Reactions to the Shoah in the 1940s and after 2010. Illustrated by the Examples of Kazimierz Wyka, Marcin Zaremba, and Andrzej Leder. W: The Afterlife of the Shoah in Central and Eastern European Cultures: Concepts, Problems, and the Aesthetics of Postcatastrophic Narration. London: Routledge 2021  DOI: 10.4324/9781003050544-9

  7. Constructing the Figure of the Polish Shoah Witness, w: The Holocaust Bystander in Polish Culture, 1942–2015: The Story of Innocence. London: Palgrave 2021, 41-78. DOI: 10.1007/978-3-030-66408-4

  8. Alternative Narratives of the 1940s Versus the Politics of Memory, w: The Holocaust Bystander in Polish Culture, 1942–2015: The Story of Innocence. London: Palgrave 2021, 79-116. DOI: 10.1007/978-3-030-66408-4.

  9. Introduction: Communism Studies in Central and Eastern Europe: A New Approach

  10. Katarzyna Chmielewska, Agnieszka Mrozik, and Grzegorz Wołowiec. W: Reassessing Communism. Concepts, Culture, and Society in Poland, 1944–1989, CEU Press 2021.

  11. Legitimation of Communism: To Build and to Demolish. W: Reassessing Communism. Concepts, Culture, and Society in Poland, 1944–1989, CEU Press 2021.

  12. Maria Janionová (1926–2020): transgrese, w: Česká literatura no 68 (5) 2020, 632-634.

  13. Gra pod Gombrowicza, w: “Teksty Drugie” 2019 no 5, 201-207.

  14. Socialist Realism in a New Perspective. A Proposal of Literary History Analysis Studia Litteraria et Historica no 8 2019, DOI: 10.11649/slh.2074

  15. The Intelligentsia and the Holocaust. Dispersing the Image, w: Studia Litteraria et Historica, no 7 2018.  Doi:  https://doi.org/10.11649/slh.1704.

  16. Życie na niby czyli diagnoza na serio. Polski świadek Zagłady, w: Lata czterdzieste. Początki polskiej narracji o Zagładzie, red. M. Hopfinger, T. Żukowski, Wydawnictwo IBL Warszawa 2018, s. 299, ss. 215 – 251.

  17.  Żyd jako znikanie i tajemny kod. Literatura „Ziem Odzyskanych”, w: „Ziemie Odzyskane”. W poszukiwaniu nowych narracji, red. E. Kledzik, M. Michalski, M. Praczyk, Instytut Historii UAM, Poznań 2018, s. 523, ss. 115 – 126.

  18. Konstruowanie figury polskiego świadka podczas Zagłady w: Opowieść o niewinności. Kategoria świadka Zagłady  w kulturze polskiej (1942–2015)  red. M. Hopfinger, T. Żukowski, Wydawnictwo IBL, Warszawa 2018, s. 582, ISBN 978-83-66076-21-1, ss. 53 – 98.

  19. Narracje alternatywne wobec polityki pamięci. Lata czterdzieste w: Opowieść o niewinności. Kategoria świadka Zagłady  w kulturze polskiej (1942–2015)  red. M. Hopfinger, T. Żukowski, Wydawnictwo IBL, Warszawa 2018, s. 582, ISBN 978-83-66076-21-1, ss. 98 – 150.

  20. Nowe perspektywy studiów nad komunizmem w powojennej Europie Środkowo-Wschodniej, (wraz z A. Mrozik, G. Wołowcem) w: Komunizm. Idee i praktyki w Polsce 1944 – 1989 red. K. Chmielewska, A. Mrozik, G. Wołowiec, Wydawnictwo IBL 2018. Seria: Komunizm. Idee – Dyskursy – Praktyki. ISBN 978-83-66076-22-8, s. 515, ss. 5 – 21.

  21. Uprawomocnienie komunizmu. Budować i burzyć, w: Komunizm. Idee i praktyki w Polsce 1944 – 1989 red. K. Chmielewska, A. Mrozik, G. Wołowiec, Wydawnictwo IBL 2018. Seria: Komunizm. Idee – Dyskursy – Praktyki. ISBN 978-83-66076-22-8, s. 515, ss. 22- 62.

  22. Az értelmiség és a parasztok. Antiszemitizmus a soá idején Lengyelországban (tanulmány) w: Múlt és Jövő, Nr 1  2018, ss. 66- 73.

  23. Two memories, w: Estranged, red. N. Romik, J. Kuszarska Wydawnictwo Muzeum Polin, Warszawa 2018 .

  24. Der polnische Zeuge. Traumabildung, Symetrien und feindliche Ubernahme des (jüdischen) Traumas, w:  Nach dem Holocaust. Medien postakatastrophischer Vergegenwärtigung in Polen und Deutschland, red. A. Tippner, Anna Artwińska, Peter Lang Verlag, Frankrut am Main, 2017.

  25. Die Annäherung an die Katastrophe: Paweł Pawikowski Ida und Władysław Pasikowskis Pokłosie, w: Nach dem Holocaust. Medien postakatastrophischer Vergegenwärtigung in Polen und Deutschland, red. A. Tippner, Anna Artwińska, Peter Lang Verlag, Frankrut am Main, 2017.

  26. Memoria, política histórica y habitus histórico-identitario, w: Memoria encarnada, género y silencios en España y América Latina. Siglo XXI, red. Katarzyna Dürst, Aranzazu Calderón Puerta, Padilla Libros Editores y Libreros, Sevilla 2017.

  27. Marxismus bez marxismu. Poznámky k literární vědě a humanistice v současném Polsku, Česká literatura no 6 2017.

  28. Narracje historyczne o komunizmie, w: Debaty po roku 1989. Literatura w procesach komunikacji. W stronę nowej syntezy 2, red. M. Hopfinger, T. Żukowski, Wydawnictwo IBL, Warszawa 2017.

  29. Człowiek-pomnik. Instytucjonalizacja i przejęcie bohaterów na przykładzie Marka Edelmana, w: Pomniki pamięci. Miejsca niepamięci, red. K. Chmielewska, A. Molisak, Wydawnictwo IBL PAN Warszawa 2017.

  30. Contemporary Historical Discourse on Polish Communism in a Narratological Perspective, w: “Teksty Drugie” 2016 no 1, numer anglojęzyczny.

  31. Mamy bombę i nie zawahamy się jej zakopać, w: Zagłada w" Medalionach" Zofii Nałkowskiej: tekst i konteksty. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN 2016

  32. Ćwiczenia praktyczne z polityki historycznej. Narracje historyczne lat 60. w Polsce, w: Rok 66. PRL na zakręcie, red. K. Chmielewska, T. Żukowski, G. Wołowiec. Warszawa 2014

  33. Trauma Marca. Epilog [wraz z Tomaszem Żukowskim], w: Rok 66. PRL na zakręcie, red. K. Chmielewska, T. Żukowski, G. Wołowiec. Warszawa 2014

  34. Wynalazek tożsamości, w: Tożsamość w czasie Wielkiej Zmiany, red. A. Werner, T. Żukowski, Warszawa 2013

  35. .Komunizm w perspektywie historiografii współczesnej. Próba ujęcia, w: PRL życie po życiu, red. K. Chmielewska, A. Mrozik, G. Wołowiec, Warszawa 2012.

  36. Tak i nie. Meandry polskiego dyskursu postkolonialnego i postzależnościowego, w: Po zaborach, po wojnie, po PRL: polski dyskurs postzależnościowy dawniej i dziś, red. H. Gosk, Poznań 2013. 

  37. Marksizm ante portas w: Literatura i socjalizm, Warszawa: Wydawnictwo IBL 2012. 

  38. Nihilizm nowoczesności, Teksty Drugie no3 2011.

  39. Hydra pamiątek. Pamięć historyczna w dekompozycji, w: Opowiedzieć PRL, Warszawa: Wydawnictwo IBL 2011.

  40. Propheta in patria sua, Teksty Drugie no 1/2 2011

  41. Nic, tylko się bawić, w: Czytanki dla robotników sztuki. Warszawa 2009

  42. Poza granicami gatunku? "Dziennik" Witolda Gombrowicza, Nauka 2008 tom 4

  43. Wprost do przemocy. Analiza języka tygodnika Wprost styczeń – marzec 2005 (wraz z Tomaszem Żukowskim), w: Media i władza, red. P. Żuk, Warszawa 2006.

  44. Naród z Panem i Plebanem. Myśl polityczna i społeczna Adama Michnika (wraz z Tomaszem Żukowskim), w: Media i władza, red. P. Żuk, Warszawa 2006.

  45. Literackość jako przeszkoda, literackość jako możliwość wypowiedzenia, w: Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie?, red. M. Głowiński, K. Chmielewska, K. Makaruk, A. Molisak, T. Żukowski, Kraków 2005.

  46. Klęska powieści? Wybrane strategie pisania o Szoa, w: Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie?, red. M. Głowiński, K. Chmielewska, K. Makaruk, A. Molisak, T. Żukowski, Kraków 2005.

  47. Podmiot jako utopia estetyczna. „Listy o estetycznym wychowaniu człowieka” Fryderyka Schillera i „Dziennik” Witolda Gombrowicza, Pamiętnik Literacki 2004, z. 4.

  48. Das Über - Subjekt, der Dandy und die Negativität Das Problem eines Subjekts im "Tagebuch" von Witold Gombrowicz, w: Problem des Subjektes, Bremen 2004.

  49. Das Subjekt als Problem der ästhetischen Utopie, w: Problem des Subjektes, Bremen 2004.

  50. Założenia i aporie teorii recepcji, Pamiętnik Literacki 2001, z. 4.

  51. Jak możliwa jest poetyka (eseju). Teksty Drugie 2001, z. 3-4.

Przekłady:

  1. Ricarda Bethke, Patos, koniecznie. "Powstanie" słuchacza: msza za Brechta w pięćdziesiątą rocznicę śmierci, Le Monde Diplomatique, nr 9 2006

  2. Lionel Richard, Żyd Süß, Le Monde Diplomatique, nr 5 2006.

  3. Götz Aly, Nie obciążać Narodu Niemieckiego, Le Monde Diplomatique, nr 2 206

  4. Tłumaczenie książki Wilhelma Weischedela, Do filozofii kuchennymi schodami, PWN 2002.

  5. Rolf Fieguth, O literackim znaczeniu nieznaczącego. Polskie motywy w noweli Tomasza Manna "Śmierć w Wenecji", w: tegoż, "Poezja w fazie krytycznej", Świat Literacki, Warszawa 2001.

  6. Rolf Fieguth, Motywy poetologiczne w cyklu poetyckim Sebastiana Grabowieckiego Rymy duchowne (1590), w: tegoż, "Poezja w fazie krytycznej", Świat Literacki

Udział w życiu naukowo-organizacyjnym, udział w projektach badawczych:

  • Członkini międzynarodowej sieci badawczej COST Action CA 16213: New Exploratory Phase in Research on East European Cultures of Dissent – kierownictwo dr Maciej Maryl; udział w projekcie: członkini grupy badawczej "Memory of Dissent" (udział w kwerendach, konferencjach, seminariach badawczych). Planowany czas współpracy 2017 – 2021.

  • Koordynatorka projektu wspólnego IBL PAN i Ústav pro českou literaturu: “Marxist Literary Research in Polish People’s Republic and Czechoslovak Republic and their contexts. 1944 – 1956" w latach 2017 – 2018.

  • Nr grantu NPRH0064, projekt realizowany przez Ośrodek Studiów Kulturowych i Literackich nad Komunizmem w IBL PAN pod kierunkiem prof. dra hab. Michała Głowińskiego; grant "Komunizm – dzieje pojęcia w Polsce w latach 1944-1989. Interpretacje i sposoby użycia: literatura, kultura, społeczeństwo" przyznany w 2012 roku. Planowany czas realizacji 2013 – 2018; sekretarz grantu

  • Nr grantu NPRH0049, projekt realizowany pod kierunkiem prof.. dr hab. Maryli Hopfinger w Instytucie Badań Literackich "Wobec Zagłady - w stronę demitologizacji kategorii opisu" w latach 2013 - 2018

  • Nr grantu N N103 450240, projekt realizowany przez Zespół literatura i Konteksty IBL PAN pod kierunkiem, grant "Opowiedzieć PRL", autorka jednego ze studiów składających się na całość projektu; współredaktorka; realizowany od 20 maja 2011 do 19 maja 2013, zakończonyNr grantu NN 103 22 5538, projekt realizowany pod kierunkiem prof.. dr hab. Andrzeja Wernera w Instytucie Badań Literackich "Gra o tożsamość w Polsce w czasach wielkiej zmiany" , autorka jednego ze studiów składających się na całość projektu; realizowany w latach 2010 – 2012, zakończony.

  • www.researchgate.net/profile/Katarzyna-Chmielewska

  • ibl.academia.edu/KatarzynaChmielewska