plen

Katarzyna Chmielewska

dr, adiunktka

Ośrodek Studiów Kulturowych i Literackich nad Komunizmem
Pracownia Współczesnej Literatury i Komunikacji Społecznej

e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

ORCID: 0000-0003-4095-2834 

Researchgate
Academia.edu


Biogram

Dr Katarzyna Chmielewska studiowała na Wydziałach Polonistyki oraz Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. W 1999 roku obroniła na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego pracę magisterską, przygotowaną pod kierunkiem prof. dr hab. Marii Janion, pt. "Krytyka Teorii Recepcji", otrzymała II nagrodę w konkursie prac magisterskich im. Jana Józefa Lipskiego w 2000 roku. W 1999 roku rozpoczęła studia doktoranckie w Szkole Nauk Społecznych przy IFiS PAN. Od 2008 pracuje w Instytucie Badań Literackich PAN, na początku w zespole Literatura i Konteksty, a obecnie w Pracowni Współczesnej Literatury i Komunikacji Społecznej (adiunktka). 19 styczna 2010 obroniła rozprawę doktorską pt. "Kryzys podmiotu literackiego: Dzienniki i eseistyka Witolda Gombrowicza" napisaną pod kierunkiem prof. dr hab. Michała Głowińskiego, za którą otrzymała nagrodę Archiwum Emigracji, Biblioteki UMK w Toruniu, fundowaną przez Kancelarię Senatu RP. Współtwórczyni Ośrodka Studiów Kulturowych i Literackich nad Komunizmem w IBL PAN. Redaktorka serii Komunizm. Idee – Dyskursy – Praktyki.

Główne kierunki zainteresowań naukowych

  • analiza dyskursu, szczególnie kulturowych i literackich kontekstów komunizmu w Polsce,
  • badania kulturowe oraz literatura współczesna,
  • memory studies,
  • badania nad Holocaustem.


Wybrane publikacje

Monografie

  • [Współautorstwo i redakcja naukowa] Reassessing Communism. Concepts, Culture, and Society in Poland 1944–1989, CEU Press 2021.
  • [Współautorstwo i redakcja naukowa] Komunizm. Idee i praktyki w Polsce 1944–1989. Warszawa 2018.
  • [Współautorstwo i redakcja naukowa] Pomniki pamięci. Miejsca niepamięci. Warszawa 2017.
  • [Współautorstwo i redakcja naukowa] Rok 1966. PRL na zakręcie. Warszawa 2015.
  • [Współautorstwo i redakcja naukowa] PRL życie po życiu. Warszawa 2012.
  • [Współautorstwo i redakcja naukowa] Literatura i socjalizm. Warszawa 2012.
  • [Współautorstwo i redakcja naukowa] Opowiedzieć PRL. Warszawa 2011.
  • Strategie podmiotu: Dziennik Witolda Gombrowicza. Warszawa 2010.
  • [Współautorstwo książki] Czytanki dla robotników sztuki. Warszawa 2009.
  • [Współautorstwo książki] Znikanie. Instrukcja obsługi. Warszawa 2009.
  • [Współautorstwo książki] Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie? Kraków 2005.  

Rozprawy i artykuły naukowe

  • Dwie szkoły myślenia o Holokauście: Bauman contra Snyder. "Studia Litteraria et Historica" 2022 nr 17. DOI: https://doi.org/10.11649/slh.2840
  • Dialogue of Memories and the Class Perspective. W: Breaking the Frame. New School of Polish-Jewish Studies. Hamburg 2022.
  • Lud w perspektywie, perspektywa ludu. "Teksty Drugie" 2021 nr 5. DOI: 10.18318/td.2021.5.17
  • Awans chłopów – obrazy w kulturze. W: Ciągłość i zmiana Sto lat rozwoju polskiej wsi. T. 3 Warszawa 2021. DOI 10.53098/978-83-66470-85-9
  • Pamięć wielokierunkowa i agoniczna a polityka pamięci. "Zagłada Żydów. Studia i materiały" 2021 nr 17. DOI: 10.32927/zzsim.886
  • After the Catastrophe. Polish Reactions to the Shoah in the 1940s and after 2010. Illustrated by the Examples of Kazimierz Wyka, Marcin Zaremba, and Andrzej Leder. W: The Afterlife of the Shoah in Central and Eastern European Cultures: Concepts, Problems, and the Aesthetics of Postcatastrophic Narration. London 2021. DOI: 10.4324/9781003050544-9
  • Constructing the Figure of the Polish Shoah Witness. W: The Holocaust Bystander in Polish Culture, 1942–2015: The Story of Innocence. London 2021. 
  • Alternative Narratives of the 1940s Versus the Politics of Memory. W: The Holocaust Bystander in Polish Culture, 1942–2015: The Story of Innocence. London 2021. DOI: 10.1007/978-3-030-66408-4.
  • [wraz z A. Mrozik, G. Wołowcem] W: Reassessing Communism. Concepts, Culture, and Society in Poland, 1944–1989, CEU Press 2021.
  • Legitimation of Communism: To Build and to Demolish. W: Reassessing Communism. Concepts, Culture, and Society in Poland, 1944–1989, CEU Press 2021.
  • Maria Janionová (1926–2020): transgrese. "Česká literatura" 2020 no 68 (5).
  • Gra pod Gombrowicza. "Teksty Drugie" 2019 no 5.
  • Socialist Realism in a New Perspective. A Proposal of Literary History Analysis. "Studia Litteraria et Historica" 2019 no 8. DOI: https://doi.org/10.11649/slh.2074 
  • The Intelligentsia and the Holocaust. Dispersing the Image. "Studia Litteraria et Historica" 2018 no 7. DOI:  https://doi.org/10.11649/slh.1704.
  • Życie na niby czyli diagnoza na serio. Polski świadek Zagłady. W: Lata czterdzieste. Początki polskiej narracji o Zagładzie. Warszawa 2018.
  • Żyd jako znikanie i tajemny kod. Literatura „Ziem Odzyskanych”. W: „Ziemie Odzyskane”. W poszukiwaniu nowych narracji. Poznań 2018.
  • Konstruowanie figury polskiego świadka podczas Zagłady. W: Opowieść o niewinności. Kategoria świadka Zagłady w kulturze polskiej (1942–2015). Warszawa 2018.
  • Narracje alternatywne wobec polityki pamięci. Lata czterdzieste. W: Opowieść o niewinności. Kategoria świadka Zagłady  w kulturze polskiej (1942–2015). Warszawa 2018.
  • [wraz z A. Mrozik, G. Wołowcem]. Nowe perspektywy studiów nad komunizmem w powojennej Europie Środkowo-Wschodniej. W: Komunizm. Idee i praktyki w Polsce 1944–1989. Warszawa 2018. Seria: Komunizm. Idee – Dyskursy – Praktyki.
  • Uprawomocnienie komunizmu. Budować i burzyć. W: Komunizm. Idee i praktyki w Polsce 1944–1989. Warszawa 2018. Seria: Komunizm. Idee – Dyskursy – Praktyki.
  • Az értelmiség és a parasztok. Antiszemitizmus a soá idején Lengyelországban (tanulmány). "Múlt és Jövő" 2018 nr 1.
  • Two memories. W: Estranged. Warszawa 2018.
  • Der polnische Zeuge. Traumabildung, Symetrien und feindliche Ubernahme des (jüdischen) Traumas. W: Nach dem Holocaust. Medien postakatastrophischer Vergegenwärtigung in Polen und Deutschland. Frankrut am Main 2017.
  • Die Annäherung an die Katastrophe: Paweł Pawikowski Ida und Władysław Pasikowskis "Pokłosie". W: Nach dem Holocaust. Medien postakatastrophischer Vergegenwärtigung in Polen und Deutschland. Frankrut am Main 2017.
  • Memoria, política histórica y habitus histórico-identitario. W: Memoria encarnada, género y silencios en España y América Latina. Siglo XXI. Sevilla 2017.
  • Marxismus bez marxismu. Poznámky k literární vědě a humanistice v současném Polsku. "Česká literatura" 2017 no 6.
  • Narracje historyczne o komunizmie. W: Debaty po roku 1989. Literatura w procesach komunikacji. W stronę nowej syntezy 2. Warszawa 2017.
  • Człowiek-pomnik. Instytucjonalizacja i przejęcie bohaterów na przykładzie Marka Edelmana. W: Pomniki pamięci. Miejsca niepamięci. Warszawa 2017.
  • Contemporary Historical Discourse on Polish Communism in a Narratological Perspective. “Teksty Drugie” 2016 no 1.
  • Mamy bombę i nie zawahamy się jej zakopać. W: Zagłada w "Medalionach" Zofii Nałkowskiej: tekst i konteksty. Warszawa 2016. Zob. link.
  • Ćwiczenia praktyczne z polityki historycznej. Narracje historyczne lat 60. w Polsce. W: Rok 66. PRL na zakręcie. Warszawa 2014
  • [wraz z T. Żukowskim] Trauma Marca. Epilog. W: Rok 66. PRL na zakręcie. Warszawa 2014.
  • Wynalazek tożsamości. W: Tożsamość w czasie Wielkiej Zmiany. Warszawa 2013
  • Komunizm w perspektywie historiografii współczesnej. Próba ujęcia. W: PRL życie po życiu. Warszawa 2012.
  • Tak i nie. Meandry polskiego dyskursu postkolonialnego i postzależnościowego. W: Po zaborach, po wojnie, po PRL: polski dyskurs postzależnościowy dawniej i dziś. Poznań 2013. 
  • Marksizm ante portas. W: Literatura i socjalizm, Warszawa 2012. 
  • Nihilizm nowoczesności. "Teksty Drugie" 2011 no 3.
  • Hydra pamiątek. Pamięć historyczna w dekompozycji. W: Opowiedzieć PRL. Warszawa 2011.
  • Propheta in patria sua. "Teksty Drugie" 2011 no 1/2.
  • Nic, tylko się bawić. W: Czytanki dla robotników sztuki. Warszawa 2009.
  • Poza granicami gatunku? "Dziennik" Witolda Gombrowicza. "Nauka" 2008 tom 4
  • [wraz z T. Żukowskim] Wprost do przemocy. Analiza języka tygodnika "Wprost" styczeń – marzec 2005. W: Media i władza. Warszawa 2006.
  • [wraz z T. Żukowskim] Naród z Panem i Plebanem. Myśl polityczna i społeczna Adama Michnika. W: Media i władza. Warszawa 2006.
  • Literackość jako przeszkoda, literackość jako możliwość wypowiedzenia. W: Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie? Kraków 2005.
  • Klęska powieści? Wybrane strategie pisania o Szoa. W: Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie? Kraków 2005.
  • Podmiot jako utopia estetyczna. „Listy o estetycznym wychowaniu człowieka” Fryderyka Schillera i „Dziennik” Witolda Gombrowicza. "Pamiętnik Literacki" 2004 z. 4.
  • Das Über - Subjekt, der Dandy und die Negativität Das Problem eines Subjekts im "Tagebuch" von Witold Gombrowicz. W: Problem des Subjektes. Bremen 2004.
  • Das Subjekt als Problem der ästhetischen Utopie. W: Problem des Subjektes. Bremen 2004.
  • Założenia i aporie teorii recepcji. "Pamiętnik Literacki" 2001, z. 4.
  • Jak możliwa jest poetyka (eseju). "Teksty Drugie" 2001  z. 3-4.

Przekłady

  • R. Bethke: Patos, koniecznie. "Powstanie" słuchacza: msza za Brechta w pięćdziesiątą rocznicę śmierci. "Le Monde Diplomatique" 2006 nr 9.
  • L. Richard: Żyd Süß."Le Monde Diplomatique" 2006 nr 5.
  • G. Aly: Nie obciążać Narodu Niemieckiego. "Le Monde Diplomatique" 2006 nr 2.
  • Tłumaczenie książki Wilhelma Weischedela: "Do filozofii kuchennymi schodami". Warszawa 2002.
  • R. Fieguth: O literackim znaczeniu nieznaczącego. Polskie motywy w noweli Tomasza Manna "Śmierć w Wenecji". W tegoż: "Poezja w fazie krytycznej". Warszawa 2001.
  • R. Fieguth: Motywy poetologiczne w cyklu poetyckim Sebastiana Grabowieckiego "Rymy duchowne" (1590). W tegoż: "Poezja w fazie krytycznej". Warszawa 2001.


Udział w życiu naukowo-organizacyjnym

  • Członkini międzynarodowej sieci badawczej COST Action CA 16213: New Exploratory Phase in Research on East European Cultures of Dissent – kierownictwo dr Maciej Maryl; udział w projekcie: członkini grupy badawczej "Memory of Dissent" (udział w kwerendach, konferencjach, seminariach badawczych). Planowany czas współpracy 2017 – 2021.
  • Koordynatorka projektu wspólnego IBL PAN i Ústav pro českou literaturu: “Marxist Literary Research in Polish People’s Republic and Czechoslovak Republic and their contexts. 1944 – 1956" w latach 2017 – 2018.
  • Grant "Komunizm – dzieje pojęcia w Polsce w latach 1944-1989. Interpretacje i sposoby użycia: literatura, kultura, społeczeństwo". Nr grantu NPRH0064, projekt realizowany przez Ośrodek Studiów Kulturowych i Literackich nad Komunizmem w IBL PAN pod kierunkiem prof. dra hab. Michała Głowińskiego. Planowany czas realizacji 2013 – 2018; sekretarz grantu.
  • Projekt realizowany pod kierunkiem prof. dr hab. Maryli Hopfinger w Instytucie Badań Literackich "Wobec Zagłady - w stronę demitologizacji kategorii opisu" w latach 2013 - 2018. Nr grantu NPRH0049.
  • Grant "Opowiedzieć PRL", autorka jednego ze studiów składających się na całość projektu; współredaktorka; realizowany od 20 maja 2011 do 19 maja 2013, zakończony. Nr grantu N N103 450240, projekt realizowany przez Zespół literatura i Konteksty IBL PAN.
  • Grant "Gra o tożsamość w Polsce w czasach wielkiej zmiany" , autorka jednego ze studiów składających się na całość projektu; realizowany w latach 2010 – 2012, zakończony. Nr grantu NN 103 22 5538, projekt realizowany pod kierunkiem prof. dr hab. Andrzeja Wernera w Instytucie Badań Literackich.