Zespół Badań nad Literaturą Zagłady

Prezentacja planów badawczych i działalności edytorskiej

Dyrekcja Instytutu Badań Literackich PAN w dniu 1 maja 2004 roaku podjęła decyzje o utworzeniu Zespołu Badań nad Literaturą Holocaustu (obecnie Zespołu Badań nad Literaturą Zagłady).

Oficjalna strona Zespołu znajduje się tutaj.

W skład Zespołu wchodzą:

prof. dr hab. Jacek Leociak (IBL PAN) -Kierownik

dr Dorota Krawczyńska (IBL PAN)

dr Bartłomiej Krupa (IBL PAN)


Stale współpracują:

prof. dr hab. Sławomir Buryła (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski)

mgr Marta Janczewska (ŻIH)

Działalność naukowo-badawcza

Formułowanie i realizacja projektów badawczych zmierzać będzie do opisu śladów, jakie Holocaust zostawił w polskiej literaturze i kulturze. Horyzont poznawczy prac badawczych Zespołu jest jednak szerszy. W ostatecznym rachunku chodzi bowiem o uchwycenie szczególnego waloru polsko-żydowskiego obcowania w przestrzeni historii i kultury, otwarcie się na wielokulturowość i kulturowe pogranicza jako wartość. Pracom badawczym towarzyszyć będzie zbieranie materiałów, kwerendy archiwalne i biblioteczne, organizowanie konferencji naukowych, prowadzenie seminariów i wygłaszanie wykładów, nawiązywanie ogólnopolskiej i międzynarodowej współpracy naukowej.
    Pierwszym projektem badawczym realizowanym przez Zakład jest monografia Literatura polska wobec Zagłady. Projekt przewiduje zespołowe opracowanie wszechstronnej prezentacji, analizy oraz interpretacji literackich świadectw Zagłady Żydów w czasie II wojny światowej, w kontekście historycznym, politycznym i socjologicznym, z uwzględnieniem dyskursu publicznego w prasie polskiej i żydowskiej, twórczości filmowej i dokumentacji fotograficznej, na tle literatury światowej. Zamierzone w takiej skali przedsięwzięcie nie ma precedensu w polskiej literaturze przedmiotu. Monografia podzielona zostanie na dwa tomy: tom I obejmuje lata 1939-1968, tom II od 1968 roku.

Działalność edytorska

Zespół wystąpił z inicjatywą powołania Biblioteki Świadectw Zagłady, realizowanej wspólnie z Centrum Badań nad Zagładą Żydów przy IFiS PAN oraz Ośrodkiem KARTA. Wypływa ona z przekonania, iż wciąż zbyt mało tekstów, w stosunku do istniejących zasobów archiwalnych, zostało opublikowanych i udostępnionych czytelnikom. Zbyt mało wobec potrzeb badawczych i czytelniczych zainteresowań, a także wobec obecnych niemal w każdym ocalałym zapisie apeli, nakładających na przyszłych czytelników moralną powinność lektury.
    Planowana seria wydawnicza będzie prezentować źródła do dziejów Holocaustu,przede wszystkim dokumenty osobiste (dzienniki, pamiętniki, listy, wspomnienia, relacje) nigdzie dotąd nie publikowane (przechowywane w Archiwum ŻIH, Archiwum Yad Vashem, Archiwum Kibucu Bojowników Getta, Archiwum Akt Nowych, Archiwum Miasta st. Warszawy i innych) bądź będące w posiadaniu rodzin autorów. Na początek chcemy skupić się na tekstach z getta warszawskiego. W przyszłości nie wykluczamy poszerzenia obszaru tematycznego, publikowania tłumaczeń oraz reedycji tekstów rzadkich i trudno dostępnych.
W przyszłości Zespół planuje podjęcie działalności edukacyjnej (we współpracy z Centrum Badań nad Zagładą Żydów przy IFiS PAN, Żydowskim Instytutem Historycznym w Warszawie, Centrum Badania i Nauczania Dziejów i Kultury Żydów w Polsce im. M. Anielewicza - Instytut Historii UW)

JACEK LEOCIAK