Oświecenie jako zmiana języka. Sprawozdanie z konferencji
W dniach 28-29 listopada 2024 r. w Instytucie Badań Literackich PAN w Warszawie miała miejsce dwudniowa konferencja zatytułowana „Oświecenie jako zmiana języka”. Organizatorem wydarzenia była Pracownia Literatury Oświecenia IBL PAN, patronatem objęło ją Polskie Towarzystwo Badań nad Wiekiem Osiemnastym, a współfinansowana była z programu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego „Doskonała Nauka II”. Tytułowe zagadnienie zgromadziło badaczy z różnych ośrodków naukowych w Polsce i na Litwie o różnych specjalizacjach oraz różnym doświadczeniu na polu nauki. Interdyscyplinarny charakter obrad umożliwił szerokie spojrzenie na tytułowe zagadnienie, jakim były oświeceniowe zmiany języka rozumianego jako system znaków. Ze względu na dużą liczbę uczestników obrady odbywały się zarówno plenarnie, jak i w sekcjach poświęconych takim obszarom tematycznym jak literatura, twórczość prywatna – korespondencja i pamiętniki, polityka – publicystyka – retoryka, teatr, językoznawstwo, kultura, sztuka i moda. Podczas referatów i towarzyszących im niezwykle ciekawych dyskusji udało się wskazać zarówno na długie trwanie pewnych zjawisk, jak i na powstawanie lub wygasanie innych. Takie ujęcie pozwoliło stworzyć obraz oświecenia jako epoki balansującej między tradycją a poszukiwaniem nowych sposobów rozumienia oraz – przede wszystkim – opisywania rzeczywistości i świadomie kształtowanej przez twórców, reformatorów, ludzi pióra i nauki. Owocem obrad ma stać się tom zbierający wszystkie referaty.
Szczegółowe sprawozdanie w pliku pdf.
"Ks. Stanisław Konarski SchP ‒ pedagog, pisarz, polityk"
Międzynarodowa konferencja zorganizowana przez: Katedrę Historii Społecznej i Edukacji Instytutu Historii UMCS, Pracownię Literatury Oświecenia IBL PAN, Polską Prowincję Zakonu Pijarów. Konferencja odbyła się w dniach 4-5 października 2023 r. w Warszawie: w Teatrze Collegium Nobilium w Akademii Teatralnej przy ul. Miodowej 24 i w Pałacu Staszica przy ul. Nowy Świat 72. W obradach uczestniczyli przedstawiciele środowiska pijarów (w Polsce i na świecie), historycy literatury, historycy, teatrolodzy, pedagodzy, historycy wychowania, historycy sztuki i specjaliści z zakresu innych dyscyplin. Obecni byli także przedstawiciele Fundacji rodziny Konarskich, która zajmuje się ochroną dziedzictwa Pijara i jego rodziny. Konferencję wzbogaciła inscenizacja tragedii autorstwa Stanisława Konarskiego zatytułowanej Epaminondas, przygotowanej przez prof. Jarosława Gajewskiego, dyrektora Teatru Klasyki Polskiej wraz z zespołem. Tekst przygotował Jacek Wójcicki (IBL PAN), na potrzeby spektaklu opracowali Jarosław Gajewski (AT) i Patryk Kencki (IS PAN). Patronat nad konferencją objęły instytucje: PTBnWO, Teatr Klasyki Polskiej i Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie.
"Środowisko literackie Puław 1782-1831"
W dniach 24‒28 maja 2022 r. w pałacu w Puławach odbyła się konferencja pod patronatem Polskiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym współorganizowana przez Pracownię Literatury Oświecenia Instytutu Badań Literackich PAN i Muzeum Czartoryskich w Puławach poświęcona twórczości powiązanej z Puławami Czartoryskich lub ich dotyczącej. W ciągu pięciu dni obrad wygłoszonych zostało prawie pół setki referatów przez badaczy z ośrodków polskich i zagranicznych. W dniu otwarcia prof. Teresa Kostkiewiczowa w referacie „Konstelacja poetów puławskich” w dobie przedrozbiorowej: więzi osobiste – powinowactwa ideowo-literackie nakreśliła panoramę zagadnień stanowiących temat konferencji i poruszanych w referatach uczestników, prof. Alina Aleksandrowicz przedstawiła rolę księżnej Marii Wirtemberskiej w kreowaniu środowiska literackiego skupionego wokół Czartoryskich, a prof. Richard Butterwick-Pawlikowski wskazał na kontekst historyczny i rolę księżnej Izabelli i księcia Adama Kazimierza jako patronów opozycji. Po dyskusji pani Honorata Mielniczenko, dyrektor Muzeum Czartoryskich w Puławach, opowiedziała zebranym o miejscach związanych z rodziną książęcą. Podczas kolejnych dni przybliżone zostały sylwetki i dzieła twórców skupionych wokół Puław, przede wszystkim Franciszka Dionizego Kniaźnina, Juliana Ursyna Niemcewicza czy członków rodziny Czartoryskich, refleksji poddane zostały też rola ich i osób związanych z ich dworem w historii, polityce, kulturze, edukacji, oraz sama przestrzeń Puław zarówno rzeczywista, jak i wykreowana słowem pisanym przez poetów, a także przez teoretyków ogrodu, nie zabrakło spojrzeń na Puławy oczami współczesnych Czartoryskim podróżników, jak i „z przyszłości”, oczami badaczy i pisarzy następnego stulecia, tudzież podkreślone zostały związki puławskiego dworu z rodzącym się romantyzmem.