PRACE O „BOGURODZICY”
Prezentowany tu zestaw tekstów stanowią wypowiedzi uczestników sesji naukowej w Instytucie Badań Literackich PAN („Spotkania Mediewistyczne”) 13 V 2003 oraz dodane trzy studia.
Rudolf Flotzinger w pracy Jeszcze o kwestii "Bogurodzicy" definitywnie odrzuca ujmowanie melodii Bogurodzicy jako tropu do Kyrie z Litanii do Wszystkich Świętych; jest to pieśń skomponowana z wariantów frazy otwierającej (do słów „Bogurodzica dziewica”). Ten typ kunsztownej kompozycji jest możliwy dopiero u schyłku XIV w. na południu Polski.
To stosunkowo późne datowanie i opinię o centonicznym charakterze kompozycji z aprobatą komentuje Mirosław Perz (Polskie „posłowie” do uwag Rudolfa Flotzingera).
Jerzy Pikulik (Co melodia „Bogurodzicy” mówi nam o czasie powstania pieśni) wraca do ustaleń i propozycji muzykologów zajmujących się Bogurodzicą. Surzyński wyodrębnił frazy składowe, Feicht wskazał ich źródła. Ponieważ melodia jest centonem ułożonym ze znanych cząstek, tylko na podstawie sposobu ich łączenia (skoki melodyczne) można wykluczyć datowanie przed XIII wiekiem.
Josip Hamm, „Bogurodzica” w perspektywie południowosłowiańskiej. Autor rozważa możliwość przywiezienia Bogurodzicy do Krakowa za pośrednictwem kręgu związanego z królową Jadwigą. W tym celu rekonstruuje możliwe południowosłowiańskie brzmienia słów pieśni i proponuje tekst I zwrotki w postaci regularnego 8-zgłoskowca.
Roman Mazurkiewicz, Zofia Wanicowa, Dlaczego „Bogurodzicę” śpiewano w czasie liturgicznym Bożego Narodzenia? Mnogość interpretacji tekstu pieśni, która mimo to nie odsłania swoich tajemnic, doprowadziła do pewnej rezygnacji. Kierując się wskazówką (T. Witczaka), żeby w sytuacji zastoju wracać do dawniejszych hipotez, autorzy przypominają i potwierdzają hipotezę Łosia, że Bogurodzica funkcjonowała, zgodnie ze swym przeznaczeniem, w czasie liturgicznym Bożego Narodzenia i Chrztu Pańskiego. Pod tym kątem rozważają treści teologiczne pieśni, skupiając się na wyrażeniach, które ten kontekst pomaga zrozumieć. Analiza gramatyczna i semantyczna prowadzi do potwierdzenia wcześniejszych prób rekonstrukcji najtrudniejszego zdania Bogurodzicy („U twego syna ...”), dzięki czemu uzyskuje ono sens: ‘Matko wybrana przez Twego Syna, Maryjo, zyskaj Go nam, daj Go nam’.
Szkic Jeana-Philippe’a Hasholda „Dlaczego pod Grunwaldem śpiewano »Bogurodzicę«?”, czyli duchowa rywalizacja między Krzyżakami a Polakami przynosi odpowiedź na postawione przez W. Wydrę (w tytule jego książki), powtórzone przez Hasholda pytanie: otóż chodziło o zamanifestowanie wobec Krzyżaków i Europy polskiej pobożności – i to na polu najbardziej dla Niemców istotnym – w zakresie kultu maryjnego, będącego racją istnienia tego zakonu rycerskiego.
Andrzej Dąbrówka (Matka pieśni polskich) pisze o tekstowych źródłach Bogurodzicy w dwu łacińskich sekwencjach: Ave Dei Genitrix i Gaude Mater luminis, oraz przywołuje nie dostrzeżone dotąd przez filologów, a przez historyków nie docenione świadectwo rękopisu z 1411 r. (wyd. w Berlinie 1982), który określał Bogurodzicę jako pieśń bożonarodzeniową. Popierając polityczne wyjaśnienie Hasholda autor skłania się w konkluzji do datowania Bogurodzicy, „jaką znamy”, na okres tuż przed bitwą grunwaldzką.