kierownik: dr hab. Tomasz Chachulski
grant MNiSW / NCN
na lata 2009-2012
Grant Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, projekt badawczy własny nr N N103156537. Przedmiotem badań jest obecność szeroko rozumianego antyku w epoce polskiego Oświecenia. W badaniach biorą udział przedstawiciele różnych środowisk literaturoznawców (Gdańsk, Kraków, Poznań, Warszawa, Wrocław) i różnych obszarów humanistyki (historycy, komparatyści, filolodzy klasyczni, historycy literatury, sztuki, religijności, wychowania i edukacji). Syntetyczne rozprawy poświęcone zostaną: 1) osiemnastowiecznym przekładom piśmiennictwa antycznego: wyborom autorów i dzieł przekładanych, ich kulturowemu znaczeniu i funkcjom publicznym; 2) literackim lekturom antyku w polskim oświeceniu analizowanym w kontekście europejskich zjawisk kulturowych i literackich; 3) związkom polskiej myśli politycznej XVIII z tradycją antyku; 4) czytaniu autorów łacińskich, które doprowadziło do ważnych przemian estetycznych u schyłku epoki stanisławowskiej i na początku XIX wieku.
Rozprawy szczegółowe poświęcone będą analizie motywów antycznych i ich funkcji w twórczości takich pisarzy jak: A. S. Naruszewicz (poezja i proza diariuszowa), I. Krasicki, F. D. Kniaźnin, F. Karpiński oraz pisarze z kręgu polskich libertynów podejmujących recepcję Lukrecjusza (m.in. J. Sygiert). Badaniom poddane zostaną niektóre gatunki literackie o wyraziście antycznym rodowodzie: satyra a także gatunki epickie (epos, poemat heroikomiczny) i dyskusje teoretyczne towarzyszące ich rozwojowi. Osobny krąg zagadnień stanowi obecność łacińskich mott, epigrafów i przytoczeń w literaturze tego czasu, także w „Monitorowej” publicystyce literackiej. Opracowane zostaną również wątki i motywy antyczne obecne w kazaniach oświeceniowych, w wychowaniu i edukacji elit schyłku I Rzeczpospolitej. Uzupełnieniem perspektywy będzie krytyczna analiza motywów antycznych obecnych w sztukach plastycznych (szczególnie w kręgu Stanisława Augusta).
Projekt ma charakter wyraziście interdyscyplinarny, uwzględnia również zagadnienia kulturoznawcze – tak istotne we współczesnej humanistyce. Badania zakończą się wydaniem książki – blisko pięciuset stronicowego tomu zbierającego wszystkie rozprawy – ważnego kompendium wiedzy o recepcji antyku w kulturze polskiej drugiej połowy XVIII wieku.