Instytut Badań Literackich działa od roku 1948 roku. To tutaj powstały najważniejsze serie historycznoliterackie: Historia literatury polskiej pod redakcją Kazimierza Wyki, Vademecum Polonisty pod redakcją Janusza Sławińskiego, a w nim seria s...
W dniu 1.08.2018 r. Biblioteka Instytutu Badań Literackich PAN rozpoczęła realizację trzyletniego projektu pn. Otwarte Zasoby w Repozytorium Cyfrowym Instytutów Naukowych (OZwRCIN) w ramach trzeciego konkursu Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa, oś II E-administracj...
Celem kursu jest przygotowanie uczestniczki i uczestników do samodzielnej realizacji projektów filmowych i audiowizualnych w oparciu o różne materiały archiwalne. Kurs ma za zadanie rozbudzić świadomość audiowizualną, poszerzyć kontakt z h...
19 lutego w TVP Kultura wyemitowano odcinek programu Trzeci Punkt Widzenia poświęcony m.in. korespondencji Stempowskiego i Dąbrowskiej, opracowanej przez prof. Ewę Głębicką z Pracowni Dokumentacji Literatury Współczesnej. Zapraszamy do wysłuchania transmisji programu: Zob. link (od 17 minuty).
Tom pierwszy i drugi są już dostępne w Wydawnictwie IBL. Trzeci w przygotowaniu.
Instytut Badań Literackich PAN opublikował właśnie dwa tomy epistolografii dwojga wybitnych intelektualistów i partnerów, Marii Dąbrowskiej i Stanisława Stempowskiego. Korespondencja daje obraz życia pokolenia przedwojennej inteligencji polskiej, jest świadectwem zarówno codziennej mrówczej pracy, jak aktów twórczości artystycznej najwyższej próby.
Wraz z niewybaczalną i szokującą inwazją Rosji na Ukrainę w dniu 24 lutego 2022 r. Instytut Badań Literackich PAN, podobnie jak całe polskie środowisko naukowe, włączył się w działania pomocowe skierowane do badaczy i obywateli Ukrainy. W rocznicę tych wydarzeń i w obliczu ciągle trwającej wojny przypominamy o tych inicjatywach, koniecznych, choć z pewnością nadal niewystarczających. Wierzymy, że do mającej wieloletnią tradycję współpracy IBL z ukraińskimi ośrodkami naukowymi wrócimy już niebawem w okolicznościach zwycięskiej, wolnej i niezawisłej Ukrainy.
Dyrekcja, Rada Naukowa i Pracownicy Instytutu Badań Literackich PAN
W załączonym pliku PDF prezentujemy niektóre z owoców tej bogatej współpracy – przede wszystkim w tym trudnym roku. Więcej inicjatyw polsko-ukraińskich z lat poprzednich przypomnieliśmy na naszych mediach społecznościowych: Facebook, Instagram, Twitter.
Oba programy zakończyły się wraz z końcem 2022 roku. Beneficjenci zajmowali się różnorodnymi tematami. Wśród nich były takie jak m.in.:
wojna wojna rosyjsko-ukraińska w memach w Internecie;
retoryka międzynarodowych wystąpień publicznych prezydenta Ukrainy W. Zelenskiego
badanie wyzwań związanych z oddaniem pojęcia wojny w tłumaczeniu literackim (z języka angielskiego na ukraiński oraz w porównaniu z tłumaczeniami rosyjskimi i polskimi) oraz adaptacjach filmowych dzieł Ernesta Hemingwaya
system kształtowania obrazów barokowej poezji moralizatorskiej Danyły Bratkowskiego;
przygotowanie antologii, skupiającej polskich i ukraińskich autorów XIX wieku, którzy zajmowali się relacjami polsko-ukraińskimi w warunkach, gdy modernizacja terytorium dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów odbywała się pod presją zaborczych imperiów i powstawania nowych projektów narodowotwórczych;
agresja rosyjska a kulturowe zmiany w mentalności Ukraińców;
związki łączące Elizę Orzeszkową z pisarzami ukraińskimi (Iwan Franko, Ołeksandr Koniski, Olha Kobylańska);
opracowanie materiałów do wydania zbioru listów Filipa Orlika;
obraz doświadczenia wojny w pieśniach ukraińskich;
przekład z języka polskiego na ukraiński Historii literatury polskiej prof. Anny Nasiłowskiej.
Dzięki projektowi „Geopolonistyka”, realizowanym przez Instytut Badań Literackich PAN, Centrum Polonistyczne Uniwersytetu Wileńskiego oraz Wydział Filologii i Dziennikarstwa - Wołyński Uniwersytet Narodowy im. Łesi Ukrainki w Łucku, odbyły się wykłady i warsztaty, podczas których studenci polonistyki z Rzymu, Łucka i Wilna, uczestniczący w projekcie, mogli poszerzyć swoją wiedzę o literaturze i kulturze polskiej, ale także swoje kompetencje cyfrowe, umożliwiające korzystanie z internetowych źródeł wiedzy oraz promocję swoich uczelni i wartości, jaką niesie nauka języka polskiego. Jednym z takich spotkań były Jesienne warsztaty z Geopolonistyką.W listopadzie studenci spotkali się w Warszawie. W siedzibie IBL PAN w Pałacu Staszica wspólnie uczestniczyli w warsztatach translatorskich Przekłady na tle swoich czasów pod kierunkiem Prof. Magdaleny Heydel i w zajęciach, podczas których wspólnie z prowadzącymi nagrali podcasty, materiały audiowizualne i poznali tajniki ich postprodukcji.
Dokonano również przekładów na języki narodowe, m.in. ukraiński (Луцький замок / Zamek w Łucku na Wołyniu - tłum. Julia Wakuła; Про Габріелю Запольську на Волині / O Gabrieli Zapolskiej na Wołyniu - tłum. Ilja Nowak; Олика — перлина Волині. Частина 2 / Ołyka perłą Wołynia, część 2 - tłum. Oksana Zabołotnia, Alina Kociuba; Луцьк - “малий Рим” Сходу - tłum. Iryna Kalenikowa, Mariana Dudko, Tetiana Łazaruk; Поетична група “Волинь” / Poetycka grupa „Wołyń” - tłum. Bogdana Hajduk, Hanna Diktiaruk).
W ramach projektu powstały też trzy filmy promujące trzy instytucje polonistyczne: w Wilnie, Łucku i na Uniwersytecie „Sapienza” w Rzymie.
Uczestnikom przedsięwzięcia przyświecał ideał odnalezienia wspólnej płaszczyzny porozumienia, mimo różnic kulturowych, w języku i kulturze polskiej. Sama zaś „Geopolonistyka” jako nowoczesny projekt cyfrowy ma zachęcić studentów polonistyki i innych kierunków filologicznych, a także kandydatów na studia, do zainteresowania się językiem polskim i kulturą polską.
*
#ScienceForUkraine to oddolna inicjatywa prowadzona przez międzynarodową społeczność uczonych wolontariuszy i studentów od początku wojny Rosji na Ukrainie. Misją kampanii jest wsparcie ukraińskiego środowiska akademickiego w przetrwaniu wojny oraz pomoc w zapewnieniu ciągłości ukraińskiej nauki i wzmocnieniu jej obecności na międzynarodowej arenie naukowej Strona internetowa projektu stała się znaną bazą danych z ofertami pracy i wsparcia dla naukowców. Inicjatorem i koordynatorem ds. kontaktów z instytucjami międzynarodowymi jest dr Maciej Maryl. Współpracują z nim m.in. dr Magdalena Wnuk oraz Mateusz Franczak.
Już ponad 600 krajów przyłączyło się do inicjatywy!
Udostępniamy rozmowę dra Macieja Maryla z Borysławem Kozielskim w podcaście „Nauka XXI wieku”: Zob. link.
W ramach powyższej inicjatywy zespół Centrum Humanistyki Cyfrowej wziął udział w przeprowadzeniu badań ankietowych i przygotowania raportu Beyond Resilience: Professional Challenges, Preferences, and Plans of Ukrainian Researchers Abroad. Dostarcza on informacji z pierwszej ręki na temat wyzwań zawodowych i preferencji dotyczących wsparcia ukraińskich naukowców, którzy opuścili Ukrainę w następstwie rosyjskiej inwazji. Wyniki badania mają służyć jako wskazówki do planowania programów wsparcia przez instytucje akademickie i finansujące. Przybliżają wiedzę o sytuacji ukraińskich naukowców, dostarczając informacji o ich profilu demograficznym, dyscyplinie i etapie kariery, a także o szczególnych wyzwaniach zawodowych i życiowych, z którymi się zmagają.
*
Pracownicy IBL angażowali się również w inicjatywy pomocowe dla potrzebujących.
Już w marcu 2022 w odpowiedzi na apel zaprzyjaźnionych z Instytutem Badań Literackich PAN środowisk polonistycznych w Łucku, Towarzystwo Przyjaciół Ukrainy uruchomiło zbiórkę publiczną z przeznaczeniem na zakup niezbędnego wyposażenia medycznego dla Łucka i okolic. Artykuły zakupione ze zbiórki „Pomoc dla Łucka” dotarły na Wołyński Uniwersytet Narodowy im. Łesi Ukrainki w drugiej połowie maja.
Odebranie przesyłki w Łucku. Towarzystwo Przyjaciół Ukrainy.
*
Konsorcjum OPERAS wraz z IBL PAN i partnerami z całej Europy rozpoczęło kampanię „Supporting Ukrainian Editorial Staff” (SUES) na rzecz wsparcia ukraińskich redakcji czasopism i wydawnictw naukowych. Jej celem jest wsparcie i podtrzymanie komunikacji naukowej w Ukrainie. Zwracano się do ukraińskich czasopism naukowych i wydawców akademickich, oferując im pomoc w codziennej działalności, umiędzynarodowieniu, tworzeniu infrastruktury oraz budowaniu silniejszych relacji na przyszłość.
W ramach kampanii crowdfundingowej, wspartej przez indywidualnych donatorów oraz takie instytucje jak CNRS, College de France czy Knowledge Unlatched, zebrano środki na ufundowanie ponad 40 stypendiów w wysokości 1500 euro.
Dzięki projektowi i współpracy z Directory of Open Access Journal zatrudniono w IBL PAN na umowę zlecenie osoby do obsługiwania bazy danych ukraińskich czasopism i dodawania nowych tytułów.
W działaniach biorą udział Maciej Maryl, Marta Błaszczyńska, Mateusz Franczak, Marta Tomachiw i Svietlana Tarasowa.
*
Kolejna inicjatywa to SUM (Saving Ukrainian Monuments) koordynowana przez 4CH, czyli europejskie centrum kompentencji dla dziedzictwa kulturowego. Celem projektu było zabezpieczenie cyfrowego dziedzictwa kulturowego offline, czyli różnych zasobów i danych badawczych z zagrożonych serwerów instytucji i organizacji. IBL PAN, reprezentowany przez dr. Macieja Maryla, dołączył do projektu, by ułatwiać kontakt z organizacjami ukraińskimi (m.in. z wykorzystaniem kontaktów ukraińskich badaczek zatrudnionych w Instytucie). W prace włączyło się także Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe (Maciej Brzeźniak), które dostarczyło technologii ułatwiającej łatwy przerzut danych z zagrożonych instytucji.
IBL PAN koordynował poszukiwanie kontaktów i przygotowania do akcji dostarczania sprzętu do archiwizacji w przypadku zerwania połączeń internetowych. Inicjatywę realizowano z największym natężeniem w marcu i kwietniu. Zabezpieczono ok. 70 TB danych dziedzictwa kulturowego.
Post powstał przy współpracy dyr. Grzegorza Marca, prof. Teresy Dobrzyńskiej, Gabrieli Semenowicz, dr. Macieja Maryla, Marioli Wilczak, Magdaleny Fatygi, Julii Wójcik-Górskiej.
26 marca 2023 odbędzie się Sympozjum zorganizowane przez Zakład Nauczania Języka i Kultury Polskiej PUNO oraz Zespół Literatura a Glottodydaktyka IBL PAN. Zostanie na nim zaprezentowany podręcznik Język, tożsamość, kultura. Wśród młodzieży polonijnej w Wielkiej Brytanii.
Pracownia Antropologii Współczesnościzaprasza na cotygodniowe spotkania w ramach otwartego seminarium „Nowe języki antropologii”. Będą się one odbywać w czwartki o godz. 17.00 w Pałacu Staszica, Sali 144 (im. A Mickiewicza). Pierwsze zebranie odbędzie się już 23 lutego.
W celu uzyskania dostępu do lektur przewidzianych na kolejne seminaria prosimy o kontakt na adres: antropologiawspolczesnosci@gmail.com
Program seminarium:
23 II 2023– Antropologia współczesności. Spotkanie wprowadzające (wokół książki: Marc Augé, An Anthropology for Contemporaneous Worlds).
Na pierwszym spotkaniu w ramach seminarium będziemy zastanawiać się nad tym, co dziś oznacza antropologia i jak można uprawiać ją w epoce globalizacji, nowych technologii komunikacji i związanych z nimi przemian świadomości i praktyki społecznej. Naszym przewodnikiem po tym nowym świecie będzie książka Marca Augé An Anthropology for Contemporaneous Worlds odnosząca się właśnie do tych podstawowych problemów. Jak spojrzeć antropologicznie na zjawiska nowego konsensualizmu, postmodernizmu, polityki opartej na medialnym spektaklu i masowym rytuale? Jak wykorzystać archiwum badań antropologicznych - nierzadko ściśle związanych z mentalnością kolonialną i imperialną - w całkiem nowych warunkach i w odniesieniu do inaczej zdefiniowanych “innych”? Rozpoczynając swoją działalność Pracownia Antropologii Współczesności będzie więc rozważać jak praktykować dziś antropologię i jak za pomocą jej narzędzi określać i rozumieć współczesność.
9 III 2023 – Andrzej Leśniak, Antropologia zmysłowości (wokół: Emanuele Coccia, Sensible Life: A Micro-ontology of the Image).
23.III.2023 – Justyna Tabaszewska, Antropologia czasu (wokół: François Hartog, Chronos. The West Confronts Time).
13 IV 2023 – Aleksandra Wójtowicz, Antropologia architektury (wokół: Tim Ingold, Splatać otwarty świat).
27 IV 2023 – Paweł Mościcki, Antropologia koloru (wokół: Michael Taussig, What Color is the Sacred?).
11 V 2023 – Marek Zaleski, Antropologia przyszłości (wokół: Rebecca Bryant, Daniel M. Knight, The Anthropology of the Future).
25 V 2023 – Dorota Jarecka, Antropologia patriarchatu (wokół: Silvia Federici, Caliban and the Witch).
15 VI 2023 – Katarzyna Czeczot, Antropologia końca świata (wokół: Anna Tsing, The Mushroom at the End of the World).
Zespół Archiwum Kobiet zaprasza na spotkanie z Agnieszką Wolny-Hamkało "Trwałość i nieciągłość pojęć", które odbędzie się 9.02. (czwartek), o godzinie 18:00. Porozmawiamy o wierszach pojęciach oraz o innych utworach, nad którymi autorka obecnie pracuje.
Pracownia Słownika Polszczyzny XVI wieku Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (z siedzibą w Toruniu) poszukuje 1 osoby, koordynatora zespołu anotatorów, zajmujących się retrodygitalizacją haseł Słownika polszczyzny XVI wieku.
Zakres obowiązków:
- organizacja pracy zespołu złożonego z 10 – 15 osób,
- przygotowanie wstępne materiałów do opracowania przez anotatorów,
- wsparcie techniczne anotatorów,
- kontrola wykonania anotacji artykułów hasłowych Słownika polszczyzny XVI wieku,
- umieszczanie prawidłowo anotowanych artykułów hasłowych na portalu internetowym Słownika.
Serdecznie zapraszamy na spotkanie z Krystyną Koftą, które odbędzie się 2 lutego (czwartek), o godzinie 16:00, na platformie Zoom. Porozmawiamy na temat redagowania niewydanych jeszcze dzienników autorki. W miarę możliwości prosimy o lekturę wydanego już tomu „Monografia grzechów” (WAB, Warszawa 2006). Osoby zainteresowane udziałem zapraszamy do kontaktu mailowego: archiwumkobiet@ibl.waw.pl.
Warto podkreślić, że treści publikowane w "Geopolonistyce" są sukcesywnie uzupełniane i pochodzą bezpośrednio od samych instytucji polonistycznych oraz polonistów gotowych podzielić się informacjami na temat prowadzonej działalności.
Dyrektor Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie dr hab. Jarosław Klejnocki,
Kierowniczka Zespołu Archiwum Kobiet IBL PAN prof. Monika Rudaś-Grodzka,
Dyrektor Muzeum Niepodległości w Warszawie dr Tadeusz Skoczek
zapraszają na wernisaż wystawy WRÓCIŁAM. MARIA KONOPNICKA, który odbędzie się we wtorek 20 grudnia 2022 r. o godzinie 19.00 w siedzibie Muzeum Niepodległości przy Al. Solidarności 62 w Warszawie.
Wystawa jest dofnansowana ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza jest fnansowane ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Samorządu Województwa Mazowieckiego.