plen

dr hab., profesorka instytutu

Ośrodek Studiów Kulturowych i Literackich nad Komunizmem

Zespół "Archiwum Kobiet"

Zespół "Literatura i Konteksty"

email: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

ORCID: 0000-0002-8438-9652

Główne kierunki zainteresowań:

  • studia nad PRL-em i komunizmem w perspektywie badań genderowych, pokoleniowych i postkolonialnych

  • pamięć transformacji ustrojowej w Europie Środkowej i Wschodniej

  • historia kobiet i ruchu kobiecego w Polsce i na świecie

  • literatura kobiet i auto/biografistyka

  • krytyczna analiza dyskursu (w tym medialnego i kultury popularnej)

  • zjawisko backlashu (reakcji) w Europie Środkowej i Wschodniej

 

Kontakt:

Academia.edu

Researchgate.net

 

Wybrane publikacje:

autorskie książki, monografie naukowe:

monografie współredagowane:

  • … czterdzieści i cztery. Figury literackie. Nowy kanon, pod red. Moniki Rudaś-Grodzkiej, Barbary Smoleń, Katarzyny Nadany-Sokołowskiej, Agnieszki Mrozik, Katarzyny Czeczot, Anny Nasiłowskiej, Ewy Serafin-Prusator, Agnieszki Wróbel, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2016, ss. 700.

  • Encyklopedia gender. Płeć w kulturze, pod red. Moniki Rudaś-Grodzkiej, Katarzyny Nadany-Sokołowskiej, Agnieszki Mrozik, Kazimiery Szczuki, Katarzyny Czeczot, Barbary Smoleń, Anny Nasiłowskiej, Ewy Serafin, Agnieszki Wróbel, Czarna Owca, Warszawa 2014, ss. 640.

  • PRL – życie po życiu, pod red. Katarzyny Chmielewskiej, Agnieszki Mrozik i Grzegorza Wołowca, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2013, ss. 223.

prace redakcyjne:

rozprawy i artykuły:

  • „Bo dziewczyna to ludzie”. Projekty i polityki emancypacji kobiet w powojennej Polsce, w: Komunizm – idee i praktyki w Polsce 1944–1989, pod red. Katarzyny Chmielewskiej, Agnieszki Mrozik i Grzegorza Wołowca, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2018, s. 185-224.

  • Nowe perspektywy studiów nad komunizmem w powojennej Europie Środkowo-Wschodniej (z Katarzyną Chmielewską i Grzegorzem Wołowcem), w: Komunizm – idee i praktyki w Polsce 1944–1989, pod red. Katarzyny Chmielewskiej, Agnieszki Mrozik i Grzegorza Wołowca, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2018, s. 5-21.

  • Introduction: Historical Memory of European Communisms Before and After 1989 (z Stanislavem Holubcem), w: Historical Memory of Central and East European Communism, pod red. Agnieszki Mrozik i Stanislava Holubca, Routledge, New York 2018, s. 1-18.

  • „We Must Reconstruct Our Own Past”: 1960s Polish Communist Women’s Memoirs—Constructing the (Gender) History of the Polish Left, w: Historical Memory of Central and East European Communism, pod red. Agnieszki Mrozik i Stanislava Holubca, Routledge, New York 2018, s. 192-220.

  • Communism as a Generational Herstory: Reading Post-Stalinist Memoirs of Polish Communist Women, „History of Communism in Europe” 2017, nr 8: The Other Half of Communism: Women’s Outlook, s. 261-284.

  • Crossing Boundaries: The Case of Wanda Wasilewska and Polish Communism, „Aspasia. The International Yearbook of Central, Eastern, and Southeastern European Women's and Gender History” 2017, nr 11, s. 19-53.

  • Komunizm jako pokoleniowa herstoria. Polityki relacji w auto/biografiach polskich komunistek po 1956 roku, w: Polityki relacji w literaturze kobiet po 1945 roku, pod red. Aleksandry Grzemskiej i Ingi Iwasiów, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2017, s. 17-41.

  • Nieobecne, ale użyteczne. O pożytkach z komunistek w polskim dyskursie publicznym po 1989 roku, w: Sporne postaci polskiej krytyki feministycznej, pod red. Moniki Świerkosz, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk 2016, s. 171-208.

  • Zwrot genderowy w Polsce: niedokończony projekt, w: Projekt na daleką metę. Prace ofiarowane Ryszardowi Nyczowi, pod red. Zdzisława Łapińskiego i Anny Nasiłowskiej, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 2016, s. 145-152.

  • „Traktorzystka to nie kobieta”. Polska polityka płci w okresie Odwilży, w: Przełom Października ‘56, pod red. Pawła Dybicza, Fundacja Oratio Recta, Warszawa 2016, s. 133-162.

  • Prządki (po)rewolucyjnej rzeczywistości. Konstruowanie historii lewicy we wspomnieniach polskich komunistek w latach 60. XX wieku, w: Rok 1966. PRL na zakręcie, pod red. Katarzyny Chmielewskiej, Grzegorza Wołowca i Tomasza Żukowskiego, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2014, s. 255-296.

  • Women’s Archives as Literary Larders: Identity Politics in Women’s (Auto)biographies, w: Polish Literature in Transformation, pod red. Ursuli Phillips, Knuta Andreasa Grimstada i Krisa Van Heuckeloma, LIT Verlag, Berlin 2013, s. 139-154.

  •  ЖЕНСКИЕ АРХИВЫ – КЛАДОВЫЕ ПАМЯТИ. ПОЛИТИКА ИДЕНТИЧНОСТИ В (АВТО)БИОГРАФИЯХ ЖЕНЩИН ПОСЛЕ 1989 ГОДА, w: Гендер и литература в странах Центральной и Юго-Восточной Европы, pod red. И. Е. Адельгейм, Н. Н. Старикова, А. В. Усачева, Институт славяноведения РАН, МОСКВА 2013, s. 39-55.

  • Bridget Jones au bord de la Vistule: (Re)constructions de la féminité dans la littérature populaire polonaise après 1989, w: Wiek po Marii Skłodowskiej-Curie. Emancypacja kobiet w Polsce i we Francji, pod red. Moniki Rudaś-Grodzkiej, Katarzyny Nadany-Sokołowskiej i Ewy Serafin, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2012, s. 171-193.

  • „The Time of Visionary Artists Has Come to an End”? Manuela Gretkowska’s Recent Literary and Political Activity, w: Women’s Voices and Feminism in Polish Cultural Memory, pod red. Urszuli Chowaniec i Ursuli Phillips, Cambridge Scholar Publishing, Newcastle upon Tyne 2012, s. 109-123.

  • Akuszerki transformacji. Stosunek do PRL-u jako element polityki tożsamości polskiego feminizmu po 1989 roku, w: Opowiedzieć PRL, pod red. Katarzyny Chmielewskiej i Grzegorza Wołowca, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2011, s. 145-158.

  • Gender Studies in Poland: Prospects, Limitations, Challenges, „Dialogue and Universalism” 2010, nr 5-6, s. 19-29.

  • Motherhood as a Source of Suffering: On the Contemporary Polish Discourse of Maternity, w: Mapping Experience in Polish and Russian Women’s Writing, pod red. Urszuli Chowaniec, Marji Rytkonen, Ursuli Phillips i Kirsi Kurkijärvi, Cambridge Scholar Publishing, Newcastle upon Tyne 2010, s. 214-239.

  • „БОМБАРДИРОВАЧКИ”? СБОГУВАНЕ С МАЙКА ПОЛЯКИНЯ В ЖЕНСКАТА ПРОЗА СЛЕД 1989 ГОДИНА, w: Да опишеш жена... Българо-полски дискусии в годините на прехода, Съставители и редакция: М. Карабелова и А. Нашиловска, Издателство „Боян Пенев”, София 2009, s. 95-123.

recenzje naukowe:

  • Rewolucja seksualna nie zaczęła się na Zachodzie, „Bez Dogmatu” 2018, nr 118, s. 35-36 [Kateřina Lišková, Sexual Liberation, Socialist Style: Communist Czechoslovakia and the Science of Desire, 1945–1989, Cambridge University Press, 2018].

  • Antysemityzm nasz powszedni, „Bez Dogmatu” 2018, nr 115, s. 16-18 [Anna K. Kłys, Tajemnica pana Cukra. Polsko-żydowska wojna przed wojną, Wielka Litera, 2015].

  • Melancholia lewicy, „Bez Dogmatu” 2017, nr 113, s. 28-29 [Enzo Traverso, Left-wing Melancholia: Marxism, History, and Memory, Columbia University Press, 2016].

  • Czy komunistka może być ofiarą?, „Bez Dogmatu” 2017, nr 112, s. 29-31 [Stanisława Sowińska, Gorzkie lata. Z wyżyn władzy do stalinowskiego więzienia, Ośrodek KARTA, 2017].

  • O pokoleniach z perspektywy niemieckiej, „Teksty Drugie” 2016, nr 1, s. 253-263 (wspólnie z Anną Artwińską) [Hubert Orłowski (red.), Pokolenia albo porządkowanie historii, Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2015].

  • Historia na ławie oskarżonych, „Bez Dogmatu” 2016, nr 107, s. 7-10 [Piotr Lipiński, Bicia nie trzeba było ich uczyć. Proces Humera i oficerów śledczych Urzędu Bezpieczeństwa, Wydawnictwo Czarne, 2016].

  • Obywatelki-żołnierki, „Bez Dogmatu” 2014, nr 101-102, s. 26-30 [Anna Krylova, Radzieckie kobiety w walce. Historia przemocy na froncie wschodnim, Replika, 2012].

  • Legendą być, „Bez Dogmatu” 2014, nr 100, s. 4-10 [Karol Modzelewski, Zajeździmy kobyłę historii. Wyznania poobijanego jeźdźca, Iskry, 2013].

  • Wywołać z milczenia. Historia kobiet w PRL-u – kobiety w historii PRL-u, „Teksty Drugie” 2011, nr 4, s. 112-119 [Małgorzata Fidelis, Women, Communism, and Industrialization in Postwar Poland, Cambridge University Press, 2010].

  • Solistki – jednym głosem, „Res Publica Nowa”, zima 2009/2010, nr 8, s. 182-186 [Maria Cyranowicz, Joanna Mueller, Justyna Radczyńska (red.), Solistki. Antologia poezji kobiet (1989–2009), Staromiejski Dom Kultury, 2009].

hasła encyklopedyczne i słownikowe:

  • Ceysingerówna Helena, w: Słownik polskiej krytyki literackiej 1764–1918. Hasła osobowe, t. 1: A-J, red. Teresa Kostkiewiczowa, Grażyna Borkowska i Magdalena Rudkowska, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika i Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza, Toruń 2024, s. 216-221.

  • Hela traktorzystka; Siłaczka, w: … czterdzieści i cztery. Figury literackie. Nowy kanon, pod red. Moniki Rudaś-Grodzkiej, Katarzyny Nadany-Sokołowskiej, Agnieszki Mrozik i in., Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2016, s. 210-227; 546-566.

  • Saga, Siostrzeństwo, Utopia, Własny głos, w: Encyklopedia gender. Płeć w kulturze, pod red. Moniki Rudaś-Grodzkiej, Katarzyny Nadany-Sokołowskiej, Agnieszki Mrozik i in., Czarna Owca, Warszawa 2014, s. 498-501, 511-514, 555-559, 570-573.

  • Krystyna Kofta (współautorka Agnieszka Gajewska), w: Poznański przewodnik literacki, pod red. Pawła Cieliczki i Joanny Roszak, Media Rodzina, Poznań 2013, s. 152-153.

  • Krystyna Kofta, w: Wielkopolski Alfabet Pisarek, pod red. Ewy Kraskowskiej i Lucyny Marzec, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, Poznań 2012, s. 145-151.

  • Małgorzata Musierowicz, w: Wielkopolski Alfabet Pisarek, pod red. Ewy Kraskowskiej i Lucyny Marzec, Wydawnictwo Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury, Poznań 2012, s. 229-234.

przekłady:

w przygotowaniu:

  • Women’s Forgotten Revolution: Communism and the Struggle for Emancipation in Postwar Poland (podpisany kontrakt z Central European University Press; w przygotowaniu).
  • Bringing the Global South In: Polish Female Journalists, Writers and Magazine Editors and Their National and International Efforts to Foster Solidarity with Asian Women During the Global Sixties, „The Global Sixties: An Interdisciplinary Journal”, numer specjalny: East-South Interaction in the Global Sixties through the Lens of Gender (w przygotowaniu).
  • „Memory Studies” 2026, nr 3: Dialogic Remembering: Practices, Politics, and Potentialities (z Ksenią Robbe i Andreiem Zavadskim; w przygotowaniu).

Udział w życiu naukowo-organizacyjnym

Granty i sieci badawcze:

  • 2017-2018 Marxist Literary Research in Polish People’s Republic and Czechoslovak Republic and Their Contexts, 1944-1956 – kierownictwo dr Katarzyna Chmielewska; realizowany we współpracy Instytutu Badań Literackich PAN i Ústavu pro českou literaturu AV ČR, v. v. i.; udział w projekcie: członkini grupy badawczej, uczestniczka seminariów naukowych.

  • 2014-2017 Polska i ukraińska proza kobieca okresu międzywojennego – perspektywa (środkowo)europejska – kierownictwo prof. dr hab. Grażyna Borkowska, NCN OPUS 5, realizowany w Instytucie Badań Literackich PAN; udział w projekcie: wybór utworów Wandy Wasilewskiej do antologii wraz z opracowaniem edytorskim, opracowanie biogramu pisarki.

  • 2013-2020 Komunizm – dzieje pojęcia w Polsce w latach 1944-1989. Interpretacje i sposoby użycia: literatura, kultura, społeczeństwo – kierownictwo prof. dr hab. Michał Głowiński, NPRH, nr 11H 12 0108 81, realizowany w Instytucie Badań Literackich PAN; udział w projekcie: uczestniczka seminarium naukowego, autorka artykułów naukowych, współredaktorka publikacji naukowych.

  • 2013-2018 Archiwa kobiet: piszące – kierownictwo dr hab. Monika Rudaś-Grodzka, NPRH, nr 11H 12 0090 81, realizowany w Instytucie Badań Literackich PAN; udział w projekcie: członkini seminariów naukowych.

  • 2011-2013 Płeć i naród. Kultura społecznej zmiany w Polsce po 1989 roku – kierowniczka projektu NCN, nr 2011/01/N/HS2/03256, realizowanego w Instytucie Badań Literackich PAN; udział w projekcie: autorka monografii naukowej.

  • 2011-2013 Encyklopedia gender: figury, motywy, symbole – kierownictwo prof. dr hab. Anna Nasiłowska-Rek, NCN, nr NN103428340, realizowany w Instytucie Badań Literackich PAN; udział w projekcie: autorka haseł (Siłaczka, Hela traktorzystka).

  • 2011-2013 Opowiedzieć PRL – kierownictwo prof. dr hab. Michał Głowiński, NCN, nr NN103450240, realizowany w Instytucie Badań Literackich PAN; udział w projekcie: autorka artykułu naukowego, współredaktorka zbioru tekstów naukowych.

  • 2010-2012 Encyklopedia gender – kierownictwo: prof. dr hab. Maria Janion, MNiSW/ NCN, nr NN103226838, realizowany w Instytucie Badań Literackich PAN; udział w projekcie: autorka haseł (siostrzeństwo, utopia, saga, własny głos), współredaktorka publikacji.

  • 2010-2012 Sensualność w kulturze polskiej. Przedstawienia zmysłów człowieka w języku, piśmiennictwie i sztuce od średniowiecza do współczesności – kierownictwo prof. dr hab. Włodzimierz Bolecki, NCBiR, nr N R17 0005 06/2009, realizowany w Instytucie Badań Literackich PAN; udział w projekcie: autorka haseł: „Proza po 1989 roku – doświadczenie macierzyństwa i ojcostwa” oraz „Proza po 1989 – dojrzewanie do ról płciowych”.

Dydaktyka w IBL PAN:

W latach 2008-2016 prowadzenie zajęć na Podyplomowych Gender Studies im. Marii Konopnickiej i Marii Dulębianki IBL PAN:

  • Kobiety, komunizm i emancypacja w powojennej Polsce (2015/2016)

  • Oblicza polskiego backlashu (2013/2014)

  • Feminizm w krainie popkultury (2011/2012, 2012/2013)

  • Krytyczna analiza dyskursu medialnego w Polsce (2010/2011)

  • „Być liderem na placu zabaw”. Kryzys męskości jako backlash w kulturze polskiej po 1989 roku (2008/2009)

  • Feminizm i media (wiosna 2008)

Działalność naukowo-kulturalna:

  • 2023 Redaktorka działu recenzji książek w H-Poland: sieci H-Net dla naukowców specjalizujących się w historii, kulturze, sztuce, polityce, ekonomii i społeczeństwie Polski.

  • 2023 Ekspertka Narodowego Centrum Nauki (NCN).

  • 2021 Członkini Polish Studies Association (PSA).

  • 2021-2024 Członkini Rady Konsultacyjnej Polish Studies Association (PSA).

  • 2020 Członkini Association for Slavic, East European, and Eurasian Studies (ASEEES).

  • 2019 Członkini Memory Studies Association (MSA).

  • 2019 Ekspertka Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (NAWA).

  • 2018-2022 Przewodnicząca Komisji Rozwoju Współpracy Międzynarodowej IBL.eu.

  • 2017-2020 Członkini European Network in Universal and Global History (ENIUGH).

  • 2016 Ekspertka Komisji Europejskiej w programach „Horyzont 2020” i „Horyzont Europa”.

  • 2016 Członkini International Society for Cultural History (ISCH).

  • 2015-2024 Członkini Polskiego Towarzystwa Genderowego im. Marii Skłodowskiej-Curie i Mikołaja Kopernika.

  • 2012-2022 Recenzentka prac magisterskich w Konkursie im. J. J. Lipskiego, organizowanego przez Stowarzyszenie Otwarta Rzeczpospolita.

  • 2012-2020 Członkini Komitetu Redakcyjnego serii naukowej „Lupa Obscura” w Wydawnictwie Instytutu Badań Literackich PAN.

  • 2012-2015 Członkini jury Konkursu na najlepszą pracę magisterską o tematyce gender, organizowanego przez Podyplomowe Gender Studies im. Marii Konopnickiej i Marii Dulębianki IBL PAN.

  • 2010-2021 Członkini redakcji kwartalnika kulturalno-politycznego „Bez Dogmatu”.

  • 2009-2017 Członkini zarządu Fundacji Gender Center.

  • 2009-2016 Koordynatorka cyklu dyskusji społeczno-kulturalnych „Feminaria”.

Stypendia, nagrody, gościnne pobyty badawcze:

  • 2025 Trzymiesięczne stypendium Dianne Widzinski Senior Fellowship na realizację projektu From Cold Warriors to Organizers and Interpreters of the World: Polish Communist Women and the Gender History of the Cold War, Copernicus Center for Polish Studies, University of Michigan, Ann Arbor (USA).

  • 2024 Gościnna profesura na Uniwersytecie Europejskim Viadrina we Frankfurcie nad Odrą (jeden semestr).

  • 2019 Trzymiesięczne stypendium DAAD na realizację projektu Women’s Life Writing as Activism: Forging Collective Identities in the Auto/Biographical Works of Polish and Czechoslovak Female Communists and Dissidents, Institut für Slavistik, Universität Hamburg (Niemcy).

  • 2018-2019 Pięciomiesięczne stypendium Junior Thyssen Fellowship na realizację projektu Female Architects of the People’s Poland: Agency, Collective Auto/biography and Memory, Institute of Advanced Studies, Central European University, Budapeszt (Węgry).

  • 2017 Półroczne stypendium na realizację projektu Forgotten Revolution: Communist Female Intellectuals and the Making of Women’s Emancipation in Postwar Poland, Imre Kertész Kolleg Jena (Niemcy).

  • 2016-2018 Stypendium na realizację projektu Komunistki i duch transgresji. Historia jednego pokolenia w ramach Programu Rozwoju Współpracy Międzynarodowej IBL.eu.

  • 2016 Tygodniowy pobyt badawczy w ramach Programu Erasmus+, Gender Studies Department, Central European University, Budapeszt (Węgry).

  • 2014 Tygodniowy pobyt badawczy w ramach Programu Ersamus+, Institut für Slavistik, Universität Zürich (Szwajcaria).

  • 2013-2016 Stypendium Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla wybitnych młodych naukowców.

  • 2011-2012 Stypendium na realizację projektu „Wanda, co wolała Rusa”. Komunistki jako przedmiot badań genderowych w ramach Programu „Młody IBL” Instytutu Badań Literackich PAN.