Magdalena Janowska
DRUGI CZŁOWIEK, CUDZA SPRAWA, WŁASNY TYP... O SŁOWNIKU PERSONOLOGICZNYM NAŁKOWSKIEJ
Artykuł jest próbą dokonania przeglądu terminologii związanej z kategorią postaci literackiej w odniesieniu do powieści, dziennika i publicystyki Zofii Nałkowskiej.
Tworzenie przez Nałkowską słownika personologicznego jest dla mnie jednym z bardzo znaczących elementów filozofii człowieka sukcesywnie rozbudowywanej przez polską pisarkę. Szczególnym aspektem istnienia owego słownika personologicznego jest podkreślenie przez pisarkę wagi powiązań pomiędzy terminologią teoretycznoliteracką i psychologiczną. W związku z tą kwestią badam stosowane przez pisarkę pojęcia „sprawa”, „typ”, „charakter”, śledzę frekwencję i znaczenie imion bohaterów oraz specyfikę użyć słowa „człowiek” wchodzącego w skład aforyzmów wkomponowywanych przez Nałkowską w tekst powieści i diariusza.
Końcowy fragment artykułu dotyczy terminologii warsztatu pisarskiego, z utworzonymi przez autorkę Narcyzy sformułowaniami „rzeczywistość pisana”, „rzeczywistość żyta”, „autentyczność”.
Konkluzją jest dostrzeżenie specyficznie rozumianej ekspansywności słownika personologicznego stworzonego przez Nałkowska. Wyrazem tej siły jest przenikanie terminologii Nałkowskiej do słownika komentatorów jej twórczości, świadczące o trafności i autonomii języka personologicznego, wpływającego w znaczący sposób na kształt portretów ludzi opisywanych przez pisarkę.