Przez długi czas ofiary Zagłady traktowano jako niezróżnicowaną płciowo grupę. Rasa, najistotniejszy powód prześladowania Żydów, była jedynym przedmiotem rozważań i studiów. To jednostronne ujęcie sprawiało, że naukowy opis doświadczenia Zagłady był ciągle niewystarczający i niepełny. Brakowało w nim fizycznych aspektów walki o przetrwanie, doświadczenia wyłącznie kobiecego lub związanego ze sferą seksualności. Nowe badania pokazują, że ofiary Holokaustu były nie tylko ludźmi, ale także kobietami i mężczyznami. Tworzyły one zhierarchizowane społeczności, w których zarówno płeć, jak orientacja seksualna, wiek i klasa społeczna odgrywały istotną rolę. Wyznaczały status społeczny więźniów i więźniarek obozów. Skoncentrowanie uwagi na wyjątkowej sytuacji kobiet pozwoliło w końcu odrzucić traktowane do niedawna jako uniwersalne doświadczenie mężczyzn jako fałszywe i przesłaniające odmienne, kobiece doznania i przeżycia.
Kwestie cielesności, seksualności, doświadczenia kobiecego i ich zapisu rozpatrywane w kontekście problematyki obozowej oraz Holokaustu dopiero teraz stały się w Polsce przedmiotem uwagi badaczy i badaczek. Celem organizatorek konferencji "Kobiety i Holokaust" jest ukazanie potencjału badawczego perspektywy genderowej w badaniach nad Holokaustem i zaprezentowanie stanu prowadzonych w naszym regionie badań, które uwzględniają tę perspektywę. Do udziału w konferencji zaproszeni zostali specjaliści z: Czech, Izraela, Litwy, Polski, Rumunii, Węgier, Słowacji, Szwajcarii, USA, Niemiec i Kanady, reprezentujący różne dyscypliny akademickie: historię, filozofię, historię sztuki, kulturoznawstwo czy literaturoznawstwo.
Konferencja obejmuje sześć bloków tematycznych:
(1) pamięć i trauma
(2) ocaleni i ocalający
(3) przemoc seksualna podczas Holokaustu
(4) wizualne i literackie przedstawienia Holokaustu
(5) biografie i autobiografie
(6) strategie przetrwania Holokaustu.
Konferencję rozpocznie wykład inauguracyjny, który wygłoszą pionierki badań genderowych nad Zagładą - prof. Leonore Weitzman i prof. Dalia Ofer, autorki przełomowej książki "Kobiety podczas Holokaustu" (1998). Tego samego dnia będzie można również wziąć udział w spotkaniu z naukowczyniami.
Drugiego dnia konferencji odbędzie się prezentacja książki Rochelle Seidel i Sonji Hegdepeth "Przemoc seksualna wobec kobiet żydowskich podczas Holokaustu" (2010).
Prof. Leonore Weitzman i prof. Dalia Ofer w książce "Kobiety podczas Holokaustu" (1998) skrytykowały kanoniczne ujęcia Holokaustu, oparte na - uznanej za uniwersalną - męskiej perspektywie, i negujące odrębny charakter kobiecego doświadczenia. Badania naukowe profesor Weitzman i profesor Ofer wskazały płeć, orientację seksualną, wiek, klasę społeczną i wygląd fizyczny jako istotne czynniki kształtujące doświadczenie Holokaustu. Zaproponowane przez naukowczynie ramy metodologiczne badań nad Zagładą na trwałe zmieniły oblicze (holocaust studies) i wzbogaciły tę dyscyplinę o nową perspektywę, która wciąż inspiruje badaczy i badaczki.
Dla zainteresowanych badaniami nad Holokaustem niewątpliwie ważnym wydarzeniem może stać się prezentacja książki "Sexual Violence Against Jewish Women during The Holocaust" ("Przemoc seksualna wobec kobiet żydowskich podczas Holokaustu", Brandeis 2010) Rochelle Seidel i Sonji Hegdepeth, badaczek należących do awangardy genderolożek. Ich badania koncentrują się na zagadnieniu przemocy seksualnej podczas Holokaustu. Jest to pierwsza anglojęzyczna publikacja poświęcona tej tematyce. Książka składa się z szesnastu esejów. Analizowane są w nich w kontekście II wojny światowej takie zjawiska jak: gwałt, przymusowa prostytucja, niewolnictwo seksualne, przymusowa aborcja i sterylizacja.
W konferencji wezmą także udział wybitne polskie naukowczynie wykorzystujące w swoich badaniach perspektywę genderową (Bożena Karwowska, Bożena Umińska).
Wykłady będą prowadzone w języku polskim i angielskim z tłumaczeniem symultanicznym.
Organizatorki planują wydanie publikacji pokonferencyjnej w języku polskim i angielskim.
Organizacja konferencji jest możliwa dzięki wsparciu finansowemu: Funduszu Wyszehradzkiego, American Jewish Joint Distribution Committee , Fundacji Beit Warszawa i Heinrich-Böll-Stiftung Warszawa.
Patronat honorowy nad konferencją objął: Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Ambasada Stanów Zjednoczonych w Warszawie.
Patronat medialny nad konferencją objęły: Przegląd, Zadra, Midrasz, Cwiszyn, historia.gazeta.pl, femka, Feminoteka, Radio dla Ciebie.
>> program konferencji (w formacie pdf)
>> plakat konferencji: w języku polskim / w języku angielskim
16 listopada (środa), o godz. 12.00, Fundacja Gender Center zaprasza serdecznie na związaną z konferencją naukową konferencję prasową. W konferencji prasowej udział wezmą: Rochelle Seidel i Sonja Hegdepeth – autorki książki "Przemoc seksualna wobec kobiet żydowskich podczas Holokaustu" ("Sexual Violence against Jewish Women during the Holocaust"), Zuzanna Fijewska – odtwórczyni głównej roli w przedstawieniu teatralnym "Ala z elementarza", zrealizowanym jako program towarzyszący konferencji. Prowadzenie: Kazimiera Szczuka.
Polska Akademia Nauk, Pałac Staszica, Sala 144 im. Adama Mickiewicza (1. piętro), Nowy Świat 72, Warszawa.
Antologia "Sexual Violence against Jewish Women during the Holocaust" napisana przez międzynarodową interdyscyplinarną grupę naukowców podejmuje tematy, takie jak: gwałt, przymusowa prostytucja, ataki na kobiety ciężarne, artystyczne reprezentacje wykorzystywania seksualnego. To niejako próba dogłębnego psychologicznego zrozumienia traumy kobiety, która przeżyła Holokaust.
Jest to szokująca książka zgłębiająca temat gwałtu na Żydówkach i innych form przemocy wobec kobiet podczas Holokaustu. Wcześniej tematy te nie były podejmowane lub spychano je na margines badań nad Holokaustem. Celem tej pozycji jest zmiana percepcji i zgłębienie nowej perspektywy w badaniach nad zagładą Żydów w czasie II Wojny Światowej.
Jak powiedziała jedna z redaktorek S. Hegepeth, to dopiero zapowiedź poszukiwań prawdy dotyczącej tego delikatnego i trudnego tematu.
>> więcej informacji o publikacji.
Wydarzeniami towarzyszącymi konferencji (dostępnymi tylko dla uczestników) będą:
- 16 listopada o godz. 14.00 wycieczka dla uczestników konferencji na Cmentarz Żydowski. Przewodniczką będzie Jolanta Żyndul z Centrum Anielewicza;
- przedstawienie "Ala z elementarza" w reżyserii Agnieszki Glińskiej - pokaz odbędzie się 18 listopada o godz. 19.00 w Żydowskim Instytucie Historycznym.
>> więcej informacji o sztuce.