Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa
tel.:(22) 826-99-45, 6572-895
e-mail: 
sekretariat@ibl.waw.pl

Dyrektor Instytutu Badań Literackich PAN
dr hab. Grzegorz Marzec, prof. IBL PAN

Zastępca Dyrektora ds. Ogólnych i Wydawniczych
dr Dorota...

IBL dla szkół

     Instytut Badań Literackich działa od roku 1948 roku. To tutaj powstały najważniejsze serie historycznoliterackie: Historia literatury polskiej pod redakcją Kazimierza Wyki, Vademecum Polonisty pod redakcją Janusza Sławińskiego, a w nim seria s...

Projekt "OZwRCIN"

W dniu 1.08.2018 r. Biblioteka Instytutu Badań Literackich PAN rozpoczęła realizację trzyletniego projektu pn. Otwarte Zasoby w Repozytorium Cyfrowym Instytutów Naukowych (OZwRCIN) w ramach trzeciego konkursu Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa, oś II E-administracj...

Szkoła Historycznego Dokumentu Filmowego

Celem kursu jest przygotowanie uczestniczki i uczestników do samodzielnej realizacji projektów filmowych i audiowizualnych w oparciu o różne materiały archiwalne. Kurs ma za zadanie rozbudzić świadomość audiowizualną, poszerzyć kontakt z h...

Aktualności

W rocznicę inwazji na Ukrainę – współpraca IBL z naukowcami z Ukrainy

W rocznicę inwazji na Ukrainę – współpraca IBL z naukowcami z Ukrainy

23.02.2023
Wraz z niewybaczalną i szokującą inwazją Rosji na Ukrainę w dniu 24 lutego 2022 r. Instytut Badań Literackich PAN, podobnie jak całe polskie środowisko naukowe, włączył się w działania pomocowe skierowane do badaczy i obywateli Ukrainy. W rocznicę tych wydarzeń i w obliczu ciągle trwającej wojny przypominamy o tych inicjatywach, koniecznych, choć z pewnością nadal niewystarczających. Wierzymy, że do mającej wieloletnią tradycję współpracy IBL z ukraińskimi ośrodkami naukowymi wrócimy już niebawem w okolicznościach zwycięskiej, wolnej i niezawisłej Ukrainy.
Dyrekcja, Rada Naukowa i Pracownicy Instytutu Badań Literackich PAN

W załączonym pliku PDF prezentujemy niektóre z owoców tej bogatej współpracy – przede wszystkim w tym trudnym roku. Więcej inicjatyw polsko-ukraińskich z lat poprzednich przypomnieliśmy na naszych mediach społecznościowych: Facebook, Instagram, Twitter. 
 
 
 

W ramach programów pomocowych dla naukowców z Ukrainy od lutego 2022 prowadziliśmy w Instytucie dwa projekty: Program Polskiej Akademii Nauk i Narodowej Akademii Nauk Ukrainy oraz Program Polskiej Akademii Nauk i amerykańskiej Narodowej Akademii Nauk. Pierwszy z programów objął pomocą ośmiu naukowców, drugi siedmiu.

Oba programy zakończyły się wraz z końcem 2022 roku. Beneficjenci zajmowali się różnorodnymi tematami. Wśród nich były takie jak m.in.:
  • wojna wojna rosyjsko-ukraińska w memach w Internecie;
  • retoryka międzynarodowych wystąpień publicznych prezydenta Ukrainy W. Zelenskiego
  • badanie wyzwań związanych z oddaniem pojęcia wojny w tłumaczeniu literackim (z języka angielskiego na ukraiński oraz w porównaniu z tłumaczeniami rosyjskimi i polskimi) oraz adaptacjach filmowych dzieł Ernesta Hemingwaya
  • system kształtowania obrazów barokowej poezji moralizatorskiej Danyły Bratkowskiego;
  • przygotowanie antologii, skupiającej polskich i ukraińskich autorów XIX wieku, którzy zajmowali się relacjami polsko-ukraińskimi w warunkach, gdy modernizacja terytorium dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów odbywała się pod presją zaborczych imperiów i powstawania nowych projektów narodowotwórczych;
  • agresja rosyjska a kulturowe zmiany w mentalności Ukraińców;
  • związki łączące Elizę Orzeszkową z pisarzami ukraińskimi (Iwan Franko, Ołeksandr Koniski, Olha Kobylańska);
  • opracowanie materiałów do wydania zbioru listów Filipa Orlika;
  • obraz doświadczenia wojny w pieśniach ukraińskich;
  • przekład z języka polskiego na ukraiński Historii literatury polskiej prof. Anny Nasiłowskiej.
W roku 2023 złożono ponadto cztery projekty zespołowe do programu Long-term program to support Ukrainian research teams. Obecnie czekamy na decyzję.
 
*
 
Dzięki projektowi „Geopolonistyka”, realizowanym przez Instytut Badań Literackich PAN, Centrum Polonistyczne Uniwersytetu Wileńskiego oraz Wydział Filologii i Dziennikarstwa - Wołyński Uniwersytet Narodowy im. Łesi Ukrainki w Łucku, odbyły się wykłady i warsztaty, podczas których studenci polonistyki z Rzymu, Łucka i Wilna, uczestniczący w projekcie, mogli poszerzyć swoją wiedzę o literaturze i kulturze polskiej, ale także swoje kompetencje cyfrowe, umożliwiające korzystanie z internetowych źródeł wiedzy oraz  promocję swoich uczelni i wartości, jaką niesie nauka języka polskiego. Jednym z takich spotkań były Jesienne warsztaty z Geopolonistyką. W listopadzie studenci spotkali się w Warszawie. W siedzibie IBL PAN w Pałacu Staszica wspólnie uczestniczyli w warsztatach translatorskich Przekłady na tle swoich czasów pod kierunkiem Prof. Magdaleny Heydel i w zajęciach, podczas których wspólnie z prowadzącymi nagrali podcasty, materiały audiowizualne i poznali tajniki ich postprodukcji.
Inną z inicjatyw były warsztaty translatorskie. Studenci polonistyki Wołyńskiego Uniwersytetu Narodowego im. Łesi Ukrainki w Łucku skupili swoje prace przekładowe wokół tematu twórców związanych z Wołyniem (Józef Łobodowski i Wołyń - tłum. Yaroslav Petrovskyi oraz (Nie)znani Wołyniacy: łucki artysta Łukasz Niewisiewicz - tłum. Nadiia Kryshtof) oraz historią Łucka. Stworzyli swego rodzaju przewodnik po Łucku, wzbogacając „Biuletyn Polonistyczny” o takie teksty jak: Łuckie Gimnazjum imienia Kościuszki, czyli trzy projekty okazałego budownictwa (tłum. Khrystyna Babii)Bolesław Zieliński, czyli wyjątkowy prezydent Łucka (tłum. Inna Poliszczuk)Ogród Jordanowski w Łucku. Niezwykły pomysł profesora ginekologii z 1930 roku (tłum. Anna Zotowa), Kościół Świętych Piotra i Pawła (tłum. Viktoriya Bobro).
Dokonano również przekładów na języki narodowe, m.in. ukraiński (Луцький замок / Zamek w Łucku na Wołyniu - tłum. Julia WakułaПро Габріелю Запольську на Волині / O Gabrieli Zapolskiej na Wołyniu - tłum. Ilja NowakОлика — перлина Волині. Частина 2 / Ołyka perłą Wołynia, część 2 - tłum. Oksana Zabołotnia, Alina KociubaЛуцьк - “малий Рим” Сходу - tłum. Iryna Kalenikowa, Mariana Dudko, Tetiana ŁazarukПоетична група “Волинь” / Poetycka grupa „Wołyń” - tłum. Bogdana Hajduk, Hanna Diktiaruk).
W ramach projektu powstały też trzy filmy promujące trzy instytucje polonistyczne: w Wilnie, Łucku i na Uniwersytecie „Sapienza” w Rzymie. 
 
 
Uczestnikom przedsięwzięcia przyświecał ideał odnalezienia wspólnej płaszczyzny porozumienia, mimo różnic kulturowych, w języku i kulturze polskiej. Sama zaś „Geopolonistyka” jako nowoczesny projekt cyfrowy ma zachęcić studentów polonistyki i innych kierunków filologicznych, a także kandydatów na studia, do zainteresowania się językiem polskim i kulturą polską. 
 
*
 
#ScienceForUkraine to oddolna inicjatywa prowadzona przez międzynarodową społeczność uczonych wolontariuszy i studentów od początku wojny Rosji na Ukrainie. Misją kampanii jest wsparcie ukraińskiego środowiska akademickiego w przetrwaniu wojny oraz pomoc w zapewnieniu ciągłości ukraińskiej nauki i wzmocnieniu jej obecności na międzynarodowej arenie naukowej Strona internetowa projektu stała się znaną bazą danych z ofertami pracy i wsparcia dla naukowców. Inicjatorem i koordynatorem ds. kontaktów z instytucjami międzynarodowymi jest dr Maciej Maryl. Współpracują z nim m.in. dr Magdalena Wnuk oraz Mateusz Franczak.
Już ponad 600 krajów przyłączyło się do inicjatywy!
Udostępniamy rozmowę dra Macieja Maryla z Borysławem Kozielskim w podcaście „Nauka XXI wieku”: Zob. link.
 
W ramach powyższej inicjatywy zespół Centrum Humanistyki Cyfrowej wziął udział w przeprowadzeniu badań ankietowych i przygotowania raportu Beyond Resilience: Professional Challenges, Preferences, and Plans of Ukrainian Researchers Abroad. Dostarcza on informacji z pierwszej ręki na temat wyzwań zawodowych i preferencji dotyczących wsparcia ukraińskich naukowców, którzy opuścili Ukrainę w następstwie rosyjskiej inwazji. Wyniki badania mają służyć jako wskazówki do planowania programów wsparcia przez instytucje akademickie i finansujące. Przybliżają wiedzę o sytuacji ukraińskich naukowców, dostarczając informacji o ich profilu demograficznym, dyscyplinie i etapie kariery, a także o szczególnych wyzwaniach zawodowych i życiowych, z którymi się zmagają.
 
Science for Ukraine
 
*
 
Pracownicy IBL angażowali się również w inicjatywy pomocowe dla potrzebujących. 
Już w marcu 2022 w odpowiedzi na apel zaprzyjaźnionych z Instytutem Badań Literackich PAN środowisk polonistycznych w Łucku, Towarzystwo Przyjaciół Ukrainy uruchomiło zbiórkę publiczną z przeznaczeniem na zakup niezbędnego wyposażenia medycznego dla Łucka i okolic. Artykuły zakupione ze zbiórki „Pomoc dla Łucka” dotarły na Wołyński Uniwersytet Narodowy im. Łesi Ukrainki w drugiej połowie maja.
 
Odebranie_przesyłki_w_Łucku_Towarzystwo Przyjaciół Ukrainy
Odebranie przesyłki w Łucku. Towarzystwo Przyjaciół Ukrainy.
 
*
 
Konsorcjum OPERAS wraz z IBL PAN i partnerami z całej Europy rozpoczęło kampanię „Supporting Ukrainian Editorial Staff” (SUES) na rzecz wsparcia ukraińskich redakcji czasopism i wydawnictw naukowych. Jej celem jest wsparcie i podtrzymanie komunikacji naukowej w Ukrainie. Zwracano się do ukraińskich czasopism naukowych i wydawców akademickich, oferując im pomoc w codziennej działalności, umiędzynarodowieniu, tworzeniu infrastruktury oraz budowaniu silniejszych relacji na przyszłość. 
W ramach kampanii crowdfundingowej, wspartej przez indywidualnych donatorów oraz takie instytucje jak CNRS, College de France czy Knowledge Unlatched, zebrano środki na ufundowanie ponad 40 stypendiów w wysokości 1500 euro.
Dzięki projektowi i współpracy z Directory of Open Access Journal zatrudniono w IBL PAN na umowę zlecenie osoby do obsługiwania bazy danych ukraińskich czasopism i dodawania nowych tytułów. 
W działaniach biorą udział Maciej Maryl, Marta Błaszczyńska, Mateusz Franczak, Marta Tomachiw i Svietlana Tarasowa.
 
SUES
 
*
 
Kolejna inicjatywa to SUM (Saving Ukrainian Monuments) koordynowana przez 4CH, czyli europejskie centrum kompentencji dla dziedzictwa kulturowego. Celem projektu było zabezpieczenie cyfrowego dziedzictwa kulturowego offline, czyli różnych zasobów i danych badawczych z zagrożonych serwerów instytucji i organizacji. IBL PAN, reprezentowany przez dr. Macieja Maryla, dołączył do projektu, by ułatwiać kontakt z organizacjami ukraińskimi (m.in. z wykorzystaniem kontaktów ukraińskich badaczek zatrudnionych w Instytucie). W prace włączyło się także Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe (Maciej Brzeźniak), które dostarczyło technologii ułatwiającej łatwy przerzut danych z zagrożonych instytucji.
IBL PAN koordynował poszukiwanie kontaktów i przygotowania do akcji dostarczania sprzętu do archiwizacji w przypadku zerwania połączeń internetowych. Inicjatywę realizowano z największym natężeniem w marcu i kwietniu. Zabezpieczono ok. 70 TB danych dziedzictwa kulturowego. 
 
 
 
 
Post powstał przy współpracy dyr. Grzegorza Marca, prof. Teresy Dobrzyńskiej, Gabrieli Semenowicz, dr. Macieja Maryla, Marioli Wilczak, Magdaleny Fatygi, Julii Wójcik-Górskiej.

Sympozjum "Język, tożsamość, kultura"

16.02.2023

26 marca 2023 odbędzie się Sympozjum zorganizowane przez Zakład Nauczania Języka i Kultury Polskiej PUNO oraz Zespół Literatura a Glottodydaktyka IBL PAN. Zostanie na nim zaprezentowany podręcznik Język, tożsamość, kultura. Wśród młodzieży polonijnej w Wielkiej Brytanii.

Wstęp wolny. Zapraszamy!

 Język, tożsamość, kultura

Otwarte seminarium Pracowni Antropologii Współczeności "Nowe języki antropologii"

Otwarte seminarium Pracowni Antropologii Współczeności "Nowe języki antropologii"

14.02.2023
Pracownia Antropologii Współczesności zaprasza na cotygodniowe spotkania w ramach otwartego seminarium „Nowe języki antropologii”. Będą się one odbywać w czwartki o godz. 17.00 w Pałacu Staszica, Sali 144 (im. A Mickiewicza). Pierwsze zebranie odbędzie się już 23 lutego.
W celu uzyskania dostępu do lektur przewidzianych na kolejne seminaria prosimy o kontakt na adres: antropologiawspolczesnosci@gmail.com
 
Program seminarium:
 
23 II 2023 – Antropologia współczesności. Spotkanie wprowadzające (wokół książki: Marc Augé, An Anthropology for Contemporaneous Worlds).

Na pierwszym spotkaniu w ramach seminarium będziemy zastanawiać się nad tym, co dziś oznacza antropologia i jak można uprawiać ją w epoce globalizacji, nowych technologii komunikacji i związanych z nimi przemian świadomości i praktyki społecznej. Naszym przewodnikiem po tym nowym świecie będzie książka Marca Augé An Anthropology for Contemporaneous Worlds odnosząca się właśnie do tych podstawowych problemów. Jak spojrzeć antropologicznie na zjawiska nowego konsensualizmu, postmodernizmu, polityki opartej na medialnym spektaklu i masowym rytuale? Jak wykorzystać archiwum badań antropologicznych - nierzadko ściśle związanych z mentalnością kolonialną i imperialną - w całkiem nowych warunkach i w odniesieniu do inaczej zdefiniowanych “innych”? Rozpoczynając swoją działalność Pracownia Antropologii Współczesności będzie więc rozważać jak praktykować dziś antropologię i jak za pomocą jej narzędzi określać i rozumieć współczesność.

9 III 2023 – Andrzej Leśniak, Antropologia zmysłowości (wokół: Emanuele Coccia, Sensible Life: A Micro-ontology of the Image).

23.III.2023 – Justyna Tabaszewska, Antropologia czasu (wokół: François Hartog, Chronos. The West Confronts Time).

13 IV 2023 – Aleksandra Wójtowicz, Antropologia architektury (wokół: Tim Ingold, Splatać otwarty świat).

27 IV 2023 – Paweł Mościcki, Antropologia koloru (wokół: Michael Taussig, What Color is the Sacred?).

11 V 2023 – Marek Zaleski, Antropologia przyszłości (wokół: Rebecca Bryant, Daniel M. Knight, The Anthropology of the Future).

25 V 2023 – Dorota Jarecka, Antropologia patriarchatu (wokół: Silvia Federici, Caliban and the Witch).

15 VI 2023 – Katarzyna Czeczot, Antropologia końca świata (wokół: Anna Tsing, The Mushroom at the End of the World).

"Trwałość i nieciągłość pojęć" – spotkanie z Agnieszką Wolny-Hamkało

"Trwałość i nieciągłość pojęć" – spotkanie z Agnieszką Wolny-Hamkało

07.02.2023

Zespół Archiwum Kobiet zaprasza na spotkanie z Agnieszką Wolny-Hamkało "Trwałość i nieciągłość pojęć", które odbędzie się 9.02. (czwartek), o godzinie 18:00. Porozmawiamy o wierszach pojęciach oraz o innych utworach, nad którymi autorka obecnie pracuje. 

Rozmowę poprowadzi Lucyna Marzec

Osoby zainteresowane udziałem w dyskusji prosimy o kontakt mailowy (archiwumkobiet@ibl.waw.pl).
 
---
Autor zdjęcia: Marcin Hamkało, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons.

Nabór na stanowisko koordynatora zespołu anotatorów w Pracowni Słownika Polszczyzny XVI wieku IBL PAN

30.01.2023

Pracownia Słownika Polszczyzny XVI wieku Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk (z siedzibą w Toruniu) poszukuje 1 osoby, koordynatora zespołu anotatorów, zajmujących się retrodygitalizacją haseł Słownika polszczyzny XVI wieku.

Zakres obowiązków:
- organizacja pracy zespołu złożonego z 10 – 15 osób,
- przygotowanie wstępne materiałów do opracowania przez anotatorów,
- wsparcie techniczne anotatorów,
- kontrola wykonania anotacji artykułów hasłowych Słownika polszczyzny XVI wieku,
- umieszczanie prawidłowo anotowanych artykułów hasłowych na portalu internetowym Słownika.
Pełna treść ogłoszenia zawarta jest w pliku w formacie pdf.

Zaproszenie na spotkanie Archiwum Kobiet

30.01.2023

Serdecznie zapraszamy na spotkanie z Krystyną Koftą, które odbędzie się 2 lutego (czwartek), o godzinie 16:00, na platformie Zoom. Porozmawiamy na temat redagowania niewydanych jeszcze dzienników autorki. W miarę możliwości prosimy o lekturę wydanego już tomu „Monografia grzechów” (WAB, Warszawa 2006). Osoby zainteresowane udziałem zapraszamy do kontaktu mailowego: archiwumkobiet@ibl.waw.pl.

"Forum Akademickie" o mapie "Geopolonistyka"

05.01.2023

4 stycznia na łamach internetowego "Forum Akademickiego" w dziale "Sprawy nauki" ukazała się informacja o mapie instytucji polonistycznych na całym świecie, czyli o "Geopolonistyce". Pełna treść artykułu jest dostępna pod adresem internetowym: https://forumakademickie.pl/sprawy-nauki/powstala-mapa-instytucji-polonistycznych-na-calym-swiecie/.

Mapa "Geopolonistyka" dostępna jest pod adresem internetowym: https://biuletynpolonistyczny.pl/pl/map/ .
Więcej informacji na temat projektu "Geopolonistyka - wirtualny most pomiędzy kulturami" znajdą Państwo w "Biuletynie Polonistycznym": https://biuletynpolonistyczny.pl/pl/projects/geopolonistyka-wirtualny-most-pomiedzy-kulturami,1840/details.
Zachęcamy również do odwiedzenia profilu "Biuletynu Polonistycznego" na Facebooku, gdzie zamieszczano bieżące informacje o projekcie: https://www.facebook.com/BiuletynPolonistyczny.

Warto podkreślić, że treści publikowane w "Geopolonistyce" są sukcesywnie uzupełniane i pochodzą bezpośrednio od samych instytucji polonistycznych oraz polonistów gotowych podzielić się informacjami na temat prowadzonej działalności.

Zachęcamy do obejrzenia kolejnego filmu powstałego w ramach projektu "Języki literatury polskiej XXI wieku" (Langages de la littérature polonaise du XXIe siècle)

17.12.2022

Film, w języku francuskim, dostępny jest na kanale YouTube Instytutu pod aresem internetowym:  https://youtu.be/s6f1T_1pL28 

20 grudnia, godz. 19: wernisaż wystawy WRÓCIŁAM. MARIA KONOPNICKA

17.12.2022

Dyrektor Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie dr hab. Jarosław Klejnocki,
Kierowniczka Zespołu Archiwum Kobiet IBL PAN prof. Monika Rudaś-Grodzka,
Dyrektor Muzeum Niepodległości w Warszawie dr Tadeusz Skoczek
zapraszają na wernisaż wystawy WRÓCIŁAM. MARIA KONOPNICKA, który odbędzie się we wtorek 20 grudnia 2022 r. o godzinie 19.00 w siedzibie Muzeum Niepodległości przy Al. Solidarności 62 w Warszawie.

Wystawa jest dofnansowana ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza jest fnansowane ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Samorządu Województwa Mazowieckiego. 

Link do zaproszenia w pliku w formacie png >>

Raport z badania potrzeb ukraińskich naukowców na emigracji

08.12.2022

Maciej Maryl i Magdalena Wnuk z IBL PAN brali udział w pracach zespołu, który przeprowadził ankietę wśród ukraińskich naukowców i opublikował właśnie wnioski w raporcie Beyond Resilience: Professional Challenges, Preferences, and Plans of Ukrainian Researchers Abroad. Raport dostarcza informacji na temat wyzwań zawodowych i preferencji dotyczących wsparcia ukraińskich naukowców, którzy opuścili Ukrainę w następstwie rosyjskiej inwazji z 24 lutego 2022 roku. Wyniki badania mają służyć jako wskazówki do planowania programów wsparcia przez instytucje akademickie i finansujące. Przybliżają wiedzę o sytuacji ukraińskich naukowców, dostarczając informacji o ich profilu demograficznym, dyscyplinie i etapie kariery, a także o szczególnych wyzwaniach zawodowych i życiowych, z którymi się zmagają. W obliczu bardzo niepewnej sytuacji ukraińscy uczeni wykazują się dużą zaradnością i siłą tak w życiu osobistym, jak i zawodowym, jednocześnie troszcząc się o przyszłość swoich macierzystych instytucji i powojenną odbudowę ukraińskiego systemu nauki.

Badanie ma charakter eksploracyjny i opiera się na 619 odpowiedziach udzielonych przez przedstawicieli i przedstawicielki ukraińskiego środowiska naukowego na emigracji od końca czerwca do początku września 2022 roku.

 

       

 

 

 
 

 
 

 

   

 

 

 

 

 

   

Logo Archiwum Kobiet

 

 

     

 

 

 

 

 

 

 

 

Logo Słownika Polszczyzny XVI wieku