Ewa Głębicka
„JEŻELI OKOLICZNOŚCI NIE POZWALAJĄ POWIEDZIEĆ PRAWDY...” O NIE WYDANYM NIEMIECKIM PRZEKŁADZIE „GWIAZDY ZARANNEJ” MARII DĄBROWSKIEJ
Artykuł dotyczy kłopotów Marii Dąbrowskiej związanych z przekładami jej utworów na język niemiecki, zwłaszcza tomu Gwiazda zaranna, w którym najważniejszym opowiadaniem było Na wsi wesele. Odtwarza polityczne tło trudnych kontaktów pisarki z wydawcami niemieckimi, różnych w przypadku wydawców wschodnio- i zachodnioniemieckich. O ile trudności z wydaniem tomu w NRD brały się ze strachu przed zaprezentowaniem czytelnikowi nowej formuły literatury polskiej, nazwanej wkrótce “odwilżową”, to dla wydawców w Niemczech Zachodnich utwory te ? jeżeli nie niosły szczególnych treści politycznych – były nieatrakcyjne i przestarzałe. Atmosfera skandalu, jaka wytworzyła się wokół zablokowania publikacji opowiadania Na wsi wesele, zapowiadała więcej, niż czytelnik niemiecki mógł otrzymać w akcie lektury. Korespondencja Dąbrowskiej z wydawcami niemieckimi ujawnia absurdy wymagań cenzorskich w NRD w okresie, gdy nawet w Związku Radzieckim i Czechosłowacji obostrzenia te zostały znacznie złagodzone. Walka pisarki o zmianę treści posłowia do zbioru Der dritte Herbstpokazuje zakres przekłamań dotyczących najnowszej historii Polski w propagandzie niemieckiej około 1960 r. oraz brak kompetencji w prezentowaniu wybitnych dzieł literatury polskiej i ich autorów. Korespondencja ta sugeruje też, że wysoki poziom przekładu opowiadań z tomu Gwiazda zarannai innych był zasługą nie tylko podpisanego pod nim Eberharda Dieckmanna, ale w znacznym stopniu także Jana Pierzchały, pracującego wówczas w Berlinie jako attaché kulturalny. Z cytowanych listów Dąbrowskiej wyłaniają się też niektóre jej poglądy na sztukę tłumaczenia.