Skład Seminarium

Kierownik projektu: prof. Maryla Hopfinger-Amsterdamska
Członkowie zespołu: dr Aranzazu Calderón Puerta, dr Katarzyna Chmielewska, dr Helena Datner-Śpiewak, dr Elżbieta Janicka, Ewa Koźmińska-Frejlak, dr Bożena Keff, mgr Wojciech Wilczyk, dr Anna Zawadzka, dr Tomasz Żukowski

prof. Maryla Hopfinger-Amsterdamska

dr Aránzazu Calderón Puerta

Historyczka literatury, slawistka. Ukończyła Slawistykę na Uniwersytecie Complutense w Madrycie. Obroniła pracę doktorską w IBL PAN. Adiunkt w Instytucie Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego. Komparatysta i historyk literatury (zwłaszcza w zakresie gender studies). Tłumaczka literatury polskiej na hiszpański. Współpracuje z IBL PAN. Interesuje się doświadczeniem wojennym kobiet. Autorka pionierskiego tekstu o problemie przemocy świadków (także przemocy seksualnej) na przykładzie opowiadania Zofii Nałkowskiej Przy torze kolejowym („Teksty Drugie”).
Wybrane publikacje:
Ciało (nie)widzialne: spektakl wykluczenia w “Przy torze kolejowym” Zofii Nałkowskiej. „Teksty Drugie”, nr 6 rok 2010; Al otro lado del muro: cuerpo y exclusión en “Junto a la vía del tren”, de Zofia Nałkowska. W „Del instante a la eternidad. Exégesis sobre «la espera» en la escritura de mujeres”. José Luis Arraez i Amelia Peral Crespo (Coords.). Uniwersytet w Alicante, 2012; Narracja narodowo-kombatancka versus wątek żydowski w kinie polskim lat sześćdziesiątych. Aránzazu Calderón Puerta, Tomasz Żukowski. W: Rok 62. PRL na zakręcie. Red. K. Chmielewska, G. Wołowiec, T. Żukowski. Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2015; Motyw gwałtu w opowiadaniu „Aryjskie papiery” Idy Fink i w dramacie „Nasza klasa” Tadeusza Słobodzianka. „Teksty Drugie”, nr 2 rok 2015; Doświadczenie wykluczenia widziane od środka. „Skrawek czasu” Idy Fink i jego polska recepcja. „Pamiętnik Literacki” (przyjęte do druku).

dr Katarzyna Chmielewska

dr Helena Datner-Śpiewak
Adiunkt w Żydowskim Instytucie Historycznym, kierownik galerii powojennej w tworzonym Muzeum Historii Żydów w Warszawie. W latach 1994-2005 Dyrektor Centrum Edukacyjnego Kultury Żydowskiej. W latach 1999-2001 Przewodnicząca Warszawskiej Gminy Wyznaniowej Żydowskiej.
Socjolożka. Równolegle do zainteresowań socjologicznych zajmowała się historią polskich Żydów w wieku XIX i po Zagładzie, razem ze współczesnością. Uczestniczka badań surveyowych nad postawami antysemickimi w Polsce, które wykazały, że nie ma zależności miedzy tymi postawami a poziomem wykształcenia i wiekiem. Wnioski zawarte w jej książce o żydowskiej inteligencji Warszawy XIX wieku są egzemplifikacją tez badania surveyowego prowadzonego niemal wiek później: pierwsze pokolenie inteligencji żydowskiej jest natychmiast, automatycznie wyrzucane poza obręb inteligenckiej wspólnoty. Jest to całkowicie sprzeczne z obrazem własnym inteligencji polskiej jako grupy niezwykle inkluzyjnej i „demokratycznej”. Dodatkowym wnioskiem była teza o identyczności frazeologii i kategorii dyskursu antysemickiego w wieku XIX i obecnie.
Wybrane publikacje:
Ta i tamta strona. Inteligencja żydowska Warszawy drugiej polowy XIX wieku, Warszawa 2007 (dysertacja doktorska); Problems of Autenthicity: Jews in Poland after 1989. W: Political Culture in Baltic Sea Region and in Eastern Europe, ed. Walter Rotholz, Aland Verlag 2003; Absence and Return: Jews in Contemporary Poland, razem z Małgorzatą Melchior. W: From Homogenity to Multiculturalism. Minorities Old and New in Poland, ed. F.E. Hamilton and K. Iglicka, Edynburg 2000; Uwagi do drugiego raportu ECRI. W: Biuletyn Ośrodka Informacji Rady Europy, nr.1, Warszawa 2001; The Jewish Community in Poland: Its perspectives, difficulties and obstacles. W: Jews and Christians in Dialogue II: Identity-Tolerance-understanding, ed. Michał Bron, Stockholm 2001; Historia Żydów w Polsce 1944-1968. Wybór materiałów źródłowych. Warszawa 1998 (razem z A. Całą); Struktura i wyznaczniki postaw antysemickich W: Czy Polacy są antysemitami?. Pod red. I. Krzemińskiego. Warszawa 1996; Inteligencja żydowska: czynnik postępu czy rozkładu? Z dyskusji nad inteligencją żydowską w Królestwie Polskim. „Biuletyn ŻIH” 1994 nr 4; Tożsamość inteligencji żydowskiej w XIX wieku. Szkic do portretu. „Przegląd Socjologiczny” 1993, T.XLII.

dr Elżbieta Janicka
Historyczka literatury. Adiunkt w Instytucie Slawistyki PAN. Absolwentka Université Paris VII Denis Diderot.
Monografie autorskie: Festung Warschau (2011) i Sztuka czy naród? Monografia pisarska Andrzeja Trzebińskiego (Universitas, Kraków 2006), która została uhonorowana prestiżową Nagrodą Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek.
Projekty badawcze realizowane obecnie w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk: Przełom czy kontynuacja? Obraz stosunków polsko-żydowskich w wybranych tekstach kultury zakwalifikowanych jako „wydarzenie kulturalne” po 2000 roku oraz Ku demitologizacji dotychczasowych kategorii opisu Zagłady w Polsce.
Interesuje się historią oraz imaginarium polskiego antysemityzmu, w szczególności zaś – jego przejawami w kulturze wysokiej. Ostatnio opublikowała m.in.: Zamiast negacjonizmu. Topografia symboliczna terenu dawnego getta warszawskiego a narracje o Zagładzie, „Zagłada Żydów” 2014, nr 10; Le crime rituel du paragraphe aryen, „Revue d’Histoire de la Shoah” 2012, nr 197.

mgr Ewa Koźmińska-Frejak
Socjolożka. - zatrudniona w Żydowskim Instytucie Historycznym na stanowisku adiunkta w Pracowni badań nad współczesną historią/kulturą Żydów i jej związkami z kulturą/historią Polaków; przygotowuje rozprawę doktorską Po Zagładzie. Żydowskie strategie zadomawiania w powojennej Polsce 1944-1950, pod kierunkiem prof. Małgorzaty Melchior. Stale współpracuje z żydowskim miesięcznikiem “Midrasz”. Uczestniczyła w pracach zespołu badań nad antysemityzmem w Polsce kierowanego przez prof. Ireneusza Krzemińskiego. Członkini zespołu badawczego „Literatura polska wobec Zagłady 1939-1968”, kierowanego przez prof. Jacka Leociaka – zajmowała się badaniem dyskursu prasowego o Zagładzie w prasie polskie i żydowskiej tego okresu. Uczestniczka projektu Długofalowe następstwa zagłady Żydów w Polsce kierowanego przez prof. Feliksa Tycha i prof. Monikę Adamczyk-Garbowską.
Wybrane publikacje:
“I’m Going to the Oven because I Wouldn’t Give Myself to Him”: The Role of Gender in the Polish Jewish Civic Court [w:] Jewish Honor Courts: Revenge, Retribution, and Reconciliation in Europe and Israel after the Holocaust, Gabriel Finder, Laura Jockusch (eds.) Wayne State University Press 2015; Obecnie przed historykiem wyrasta cały szereg problemów… Centralna Żydowska Komisja Historyczna – geneza i dokonania [w:] Sz. Datner, Walka i zagłada białostockiego ghetta, s. 7-20 Warszawa 2014: ŻIH [Wprowadzenie do serii Wydanie Krytyczne Prac Żydowskiej Komisji Historycznej]; List należy do życia… Listy prywatne jako źródło badań nad Zagładą, „Kwartalnik Historii Żydów” 2014 nr 2; The Adaptation of Survivors to the Post-War Reality from 1944 to 1949, [in:] Jewish Presence in Absence The Aftermath of the Holocaust in Poland, 1944–2010, F.Tych. M. Adamczyk-Garbowska (eds.), Translated from Polish by Grzegorz Dąbkowski and Jessica Taylor-Kucia, Jerusalem 2014: Yad Vashem The International Institute for Holocaust Research, The Diana Zborowski Center for the Study of the Aftermath of the Shoah; Gratitude and Oblivion: The Attitude of Poles and Jews toward the Righteous from 1944/45 to 2007, [in:] Jewish Presence in Absence The Aftermath of the Holocaust in Poland, 1944–2010, F.Tych. M. Adamczyk-Garbowska (eds.), Translated from Polish by Grzegorz Dąbkowski and Jessica Taylor-Kucia, Jerusalem 2014: Yad Vashem The International Institute for Holocaust Research, The Diana Zborowski Center for the Study of the Aftermath of the Shoah; Asymilacja do polskości jako strategia adaptacyjna ocalałych z Zagłady Polskich Żydów, „Kwartalnik Historii Żydów” 2013 nr 2, s. 236-248; Dyskurs prasowy o Zagładzie w prasie polskojęzycznej (1939-1945) [w:] S. Buryła, D. Krawczyńska, J. Leociak (reds.), Literatura Polska wobec Zagłady 1939-1968, Warszawa 2013: IBL PAN, s. 240-272; Zagłada w prasie w 1945–1967/68 na przykładzie wydawanej w Polsce prasy żydowskiej 1945–1949/50; [w:] S. Buryła, D. Krawczyńska, J. Leociak (reds.), Literatura Polska wobec Zagłady 1939-1968, Warszawa 2013: IBL PAN, s. 583-611; Wobec przeszłości – wizje czasów przedwojennych jako element odbudowy tożsamości ocalałych w okresie tuż powojennym, [w:] A. Sitarek, M. Trębacz, E. Wiatr (reds.), Zagłada Żydów na polskiej prowincji, Łódź 2012; s. 453-463; … Tęsknota nachodzi nas jak ciężka choroba… Korespondencja wojenna rodziny Finkelsztejnów (1939-1941), E. Koźmińska-Frejlak Opracowanie i Wstęp, Warszawa 2012: Centrum Badań nad Zagładą i Żydowski Instytut Historyczny, s. 488; Polskojęzyczna żydowska prasa konspiracyjna [w:] J. Nalewajko-Kulikov, G. P. Bąbiak, A. J. Cieślikowa (reds.), Studia z dziejów trójjęzycznej prasy żydowskiej na ziemiach polskich (XIX-XX w.), Warszawa 2012: IH PAN Wydawnictwo Neriton; Polskojęzyczna prasa żydowska tuż po wojnie 1945-1950 [w:] J. Nalewajko-Kulikov, G. P. Bąbiak, A. J. Cieślikowa (reds.), Studia z dziejów trójjęzycznej prasy żydowskiej na ziemiach polskich (XIX-XX w.), Warszawa 2012: IH PAN Wydawnictwo Neriton; Posłowie do polskiej edycji wspomnień Chila Rajchmana [w:] J. Rajchman, Ocalałem z Treblinki [I survived Treblinka], B. Szwarcman-Czarnota (trans.), Warszawa 2011; Czytelnik; Wdzięczność i zapomnienie. Polacy i Żydzi wobec Sprawiedliwych [w:] M. Adamczyk-Garbowska, F. Tych (reds.), Następstwa zagłady Żydów Polska 1944-2010, Lublin 2011: Wydawnictwo UMCS, ŻIH; Kondycja ocalałych. Adaptacja do rzeczywistości powojennej 1944-1949 [w:] M. Adamczyk-Garbowska, F. Tych (reds.), Następstwa zagłady Żydów Polska 1944-2010, op. cit.; Gelbart, Adresat nieznany, E. Koźmińska-Frejlak (przygotowanie do druku i wprowadzenie), Warszawa 2009: Baobab.
 
dr Bożena Keff
Historyczka literatury i filozofii. Poetka i pisarka. Adiunkt w Żydowskim Instytucie Historycznym i wykładowczyni na Uniwersytecie Warszawskim, podyplomowych Gender Studies przy Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych w Warszawie oraz w Wyższej Szkole Wyższej Psychologii Społecznej.
Jej zainteresowania dotyczą tożsamości – w aspekcie etnicznym, genderowym, orientacji światopoglądowej.
Wybrane publikacje:
Postać z cieniem. Portrety Żydówek w polskiej literaturze końca XIX wieku i dwudziestolecia międzywojennego. (2002) (nominowane do Nagrody Nike); Utwór o Matce i ojczyźnie (2008) (nominowane do Nagrody Nike) ; W pracach zbiorowych: Jewish Women within Everyone of us: The meaning of Jewish Women Characters in Current Polish Literature, trans. by author, w: Polish and Hebrew Literature and National Identity, pod red. Alina Molisak and Shoshana Ronen, Warsaw 2010; Psy czyli Polska jest twardzielem oraz Rewers, chłop diabeł wice Żyd. w: Kino polskie. Historia krytyczna. red. Agnieszka Wiśniewska, Piotr Marecki (2010); Nieśmiertelny. w: Ucielesnienia II, Płeć między ciałem a tekstem. Ed. Joanna Bator, Anna Wieczorkiewicz (2008). Antysemityzm. Niezamknieta historia. Warszawa, Czarna owca 2013. Wuj Jankiel, Studia Litteraria et Historica, nr 2, 2012

Wojciech Wilczyk
Fotograf i kurator. Wykłada w Akademii Fotografii w Krakowie (pracownia dokumentu) i na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu (pracownia gościnna). Stypendysta Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w roku 2001, 2005 i 2011. Autor esejów oraz tekstów krytycznych dotyczących plastyki i fotografii. Interesuje się ikonosferą Zagłady, fotografuje i analizuje ślady żydowskiej przeszłości oraz postaw grupy dominującej wobec mniejszości żydowskiej w przestrzeni publicznej.
Wybrane publikacje naukowe:
- Fotoamator w drodze, w: Interpretować fotografię, Warszawa 2009, materiały z konferencji zorganizowanej w 2008 przez Warszawski Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki oraz Fundację Auro Prior; udział w konferencji „Sztuka w kulturze” zorganizowanej przez Zakład Dziedzictwa Kulturowego i Komunikacji Międzykulturowej Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego UAM w Kaliszu. Esej w książce Sztuka w kulturze, red. Jaromir Jeszke, Poznań 2011; udział w konferencji „Sztuka - kapitał kulturowy polskich miast” Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2010. Esej w książce Sztuka - kapitał kulturowy polskich miast, red. Ewa Rewers i Agata Skórzyńska, Poznań 2010; Starzy dokumentaliści, albo podrabiane archiwum, wystąpienie na konferencji zorganizowanej przez Warszawski Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki oraz Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego; udział w konferencji Archiwum jako projekt zorganizowanej przez Fundację Archeologia Fotografii, Warszawa 2011. Udział w Dyskusji prowadzonej przez Iwonę Kurz Fotografia dokumentalna jako Archiwum. Zapis dyskusji w książce The Archive as Project – the Poetics and Politics of the (Photo)Archive, red. Krzysztof Pijarski, Archeology of Photography Foundation, Warszawa 2011; Fotografia dokumentalna to nie tylko mechaniczna forma pamięci, referat na konferencji Photo Proxima-Fotografia Zbliżająca zorganizowanej przez Museum Etnograficzne w Krakowie, Krakow 2011.
Wybrane prace artystyczne:
Antologia, Oficyna Literacka, Krakow 1999; Kalwaria, Wydawnictwo KROPKA, Września 2010; Czarno-Biały Śląsk, wystawa album wydany przez Galerię Zderzak; Życie po życiu, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa 2007; Niewinne oko nie istnieje, Atlas Sztuki, korporacaja ha!art, Kraków 2009; Inne Miasto (razem z Elżbietą Janicką), wystawa w Zachęcie, album, Zachęta, Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa 2013;

dr Anna Zawadzka
Socjolożka, Pracuje w Zakładzie Badań nad Narodowościami Instytutu Slawistyki PAN oraz w pracowni badawczej Archiwum Etnograficzne przy Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie od 2006 r. uczestniczy w badaniach terenowych poświęconych pamięci o Żydach i Zagładzie na polskiej prowincji. Sekretarz redakcji rocznika IS PAN „Studia Litteraria et Historica” (https://ispan.waw.pl/journals/index.php/slh). Reżyserka filmu dokumentalnego „Żydokomuna” (2010). Wykładowczyni na Gender Sudies Uniwersytetu Warszawskiego.
Publikowała teksty z zakresu Gender Studies, socjologii krytycznej i analizy dyskursu antysemickiego m.in. w „Recyklingu Idei”, „Societas/Communitas”, „Czasie Kultury”, „Kulturze i Społeczeństwie”, „ResPublice Nowej”.
Wybrane publikacje:
Żydokomuna. Szkic do socjologicznej analizy źródeł historycznych, w: „Societas/Communitas” nr 2(8)2009; Rzeczpospolita” jednego narodu, w: Analizować nienawiść. Dyskurs antysemicki jako tekstowe wyzwanie, red. Paweł Kuciński, Grzegorz Krzywiec, Instytut Badań Literackich, Warszawa: 2011; Wojna polsko-polska na terenie Izraela, w: „Studia Litteraria et Historica” 1/2012; Kawior w sowieckiej ambasadzie, w: „Recykling Idei” 13/2012; Mimikra. Opowieść ze strzępów, w: PL: Tożsamość wyobrażona, red. Joanna Tokarska-Bakir, Czarna Owca, Warszawa: 2013; Zdzieranie masek. Sposoby pisania o żydowskich komunistach, w: „Studia Litteraria et Historica” 2/2013; Polska walcząca, w: Wojciech Wilczyk, Święta Wojna, Atlas Sztuki & Karakter, 2014.

dr Tomasz Żukowski
 

Logo Archiwum Kobiet

 

 

     

 

 

 

 

 

 

 

 

Logo Słownika Polszczyzny XVI wieku